دولت‌های هفتم و هشتم سید محمد خاتمی اصل زیربنایی "شایسته‌سالاری" را برای نخستین بار در عرصه مدیریت دولتی ایران مطرح نمود و انتخاب مدیران شایسته و توانمند را در قالب " هفت برنامه ایجاد تحول در نظام اداری " تصویب و به وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و شرکت‌های دولتی ابلاغ نمود.
دولت‌های نهم و دهم محمود احمدی‌نژاد در اقدامی غیر منتظرانه سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور را منحل کرد و وظایف آن را به معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس‌جمهور محول نمود. ضمناً "ده برنامه تحول در نظام اداری کشور" را در سال 89 تصویب و اعلام نمود.
در دولت‌های یازدهم و دوازدهم حسن روحانی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی مجدداً احیا شد و روش انتخاب و گزینش مدیران دولتی در قالب "برنامه جامع اصلاح نظام اداری" در سال 97 در هیأت دولت تصویب و به وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و شرکت‌های دولتی ابلاغ گردید.
در روش کار و برخورد شش دولت گذشته با اصل زیربنایی "شایسته‌سالاری" سه نکته قابل‌ذکر است:
زمان نسبتاً طولانی برای مطالعات و بررسی‌ها مصرف شد و تقریباً برنامه‌های نظام "شایسته‌سالاری" در نیمه دوم عمر دولت‌ها ابلاغ گردید
هیچ‌گاه نتایج و عملکرد برنامه‌های نظام تحول اداری و پیاده‌سازی نظام "شایسته‌سالاری" منتشر نشد.
دولت‌ها از مطالعات و بررسی‌های دولت‌های قبل از خود بهره‌برداری نکرده و مجدداً مطالعات و بررسی-های خود را از نقطه صفر شروع کردند.
هم‌اکنون، دولت سید ابراهیم رئیسی حدود چهار ماه است سکان اجرایی کشور را در دریایی از مشکلات و معضلات در دست گرفته است، در این تغییر و در این شرایط بغرنج آنچه البته بیشتر به چشم می‌آید، انگیزه و اعتمادبه‌نفس رئیس‌جمهور در بهبود و اصلاح امور و حل مشکلات کشور است. دولت سیزدهم در سخت‌ترین شرایط ممکن در مقابل اَبرَ مشکلات کشور همچون: همه‌گیری کرونا، تورم افسارگسیخته، بیکاری، برجام و رفع تحریم‌ها، فساد نهادینه شده و... قد علم کرده و کارزار سخت خود را آغاز نموده است. ولی به‌راستی ابزارها و اهرم‌های دولت سیزدهم و در رأس آن رئیس‌جمهور سید ابراهیم رئیسی کدم‌اند؟
- به‌جز معاندین و کاسبان تحریم، بی‌تردید، تمامی آحاد ملت، چه آنان که رأی داده‌اند و چه آنان که رأی نداده‌اند، فرهیختگان و سیاسیون واقعی اصلاح‌طلب و اصولگرا، همه و همه خواهان حل مشکلات معیشتی و کاهش تورم هستند؛ بنابراین، همه منتظرند رئیس‌جمهور از این مبارزه و از این وضعیت حادّ سربلند بیرون آید. چرا که موفقیت و سربلندی سید ابراهیم رئیسی، در حقیقت موفقیت تمامی مردم ایران است.
هر نشان کوچکی از حل مشکلات و هرگونه کاهش در میزان تورم دل مردم را شاد و شور و شعفی در جامعه به وجود خواهد آورد و امید را در دل مردم رنجدیده کشورمان روشن خواهد کرد.
- دومین ابزار مهم رئیس‌جمهور و دولت سیزدهم، بی‌شک، رفع تحریم‌ها خواهد بود. با رفع تحریم‌ها و تقویت نقدینگی کشور، دست دولت برای حل مشکلات، کاهش تورم و اشتغال‌زایی باز خواهد شد.
اظهارنظر رئیس‌جمهور که: "ما به میز مذاکره برمی‌گردیم ولی در مقابل زیاده‌خواهی خواهیم ایستاد" بسیار منطقی است و منافع حیاتی کشور را در نظر دارد. مذاکرات عزّتمند و مدبّرانه یکی از بهترین راهکارهای حل مشکلات کشور و رفع تحریم‌ها تأثیر بسزایی در رفع معضلات کشور خواهد داشت.
از طرفی، فشارهای خارجی و تبلیغات رسانه‌های بیگانه بر علیه رئیس‌جمهور افزایش یافته است. آن‌ها به‌راحتی مسائل کوچک را بزرگ جلوه می‌کنند و از کاه، کوه می‌سازند. بهترین ابزار و بهترین روش خنثی‌سازی سیاه نمایی بیگانگان، توجه ویژه به معیشت مردم، مهار تورم و گرانی است.
بهترین و کوبنده‌ترین پاسخ رئیس‌جمهور به بیگانگان این است که با کاهش تورم و اشتغال‌زایی دل مردم کشورمان را شاد سازد و لبخند را بر لبان نوجوانان، جوانان و آحاد مردم غمگین و نگران کشورمان بازگرداند.
- بی‌تردید، مهم‌ترین ابزار و اهرم رئیس‌جمهور رئیسی، به‌ویژه برای مهار تورم و مبارزه با فساد، پیاده‌سازی واقعی نظام "شایسته‌سالاری" در کشور است. لازم و ضروری است واژه "شایسته‌سالاری" دوباره در سطح جامعه جاری شود و انتخاب و انتصاب مدیران شایسته و توانمند در رأس برنامه‌ها و اقدامات دولت سیزدهم قرار گیرد.
در این میان، تجربه گرفتن از مطالعات و بررسی‌های دولت‌های قبل راهگشا است. چنین تدبیری زمان مطالعات و تصمیم‌گیری دولت سیزدهم را برای پیاده‌سازی نظام "شایسته‌سالاری" کاهش خواهد داد.
در صورتی که رئیس جمهور رئیسی مطالعات و تدوین برنامه نظام تحول اداری و روش انتصاب مدیران شایسته را به سازمان برنامه و بودجه و یا سازمان امور اداری و استخدامی کشور محوّل نماید، آن سازمان‌ها می‌توانند در کوتاه‌ترین زمان طرح تحول اداری را در هیأت دولت به تصویب برسانند. پس از آن به وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و شرکت‌های دولتی ابلاغ و بدین‌وسیله مدیران و مسئولین دولتی بر اساس "معیارها و شاخصه‌ای استاندارد شایستگی" انتصاب خواهند شد.
ضمناً با معرفی متولی اصلی پیاده‌سازی نظام شایسته‌سالاری، نتایج و عملکرد آن هر چند وقت یک‌بار برای تنویر افکار عمومی قابل‌انتشار خواهد بود. موکول کردن مطالعات، تدوین و ابلاغ نظام "شایسته‌سالاری" به نیمه دوم عمر دولت، سود و منفعتی برای توسعه و پیشرفت کشور نخواهد داشت.
در پایان، طرح چند سؤال ساده ولی بسیار حیاتی ضروری به نظر می‌رسد:
چه کسانی باید مبارزه با همه‌گیری کرونا را برنامه‌ریزی و اجراء کنند؟
چه کسانی باید در مذاکرات برجام از منافع ملت ایران دفاع کنند؟
چه کسانی باید با برنامه‌ریزی و تدبیر تورم افسارگسیخته را مهار کنند؟
چه کسانی باید با هوشمندی موانع تولید را برطرف سازند؟
چه کسانی باید محیط‌زیست را مدیریت و حفاظت کنند؟
چه کسانی باید منابع حیاتی آب کشور را مدیریت و حفاظت کنند؟
چه کسانی باید جنگل‌های بسیار ارزشمند کشور را مدیریت و حفاظت کنند؟
چه کسانی باید راهکارهای اشتغال‌زایی را ابداع و اجرا کنند؟
پیشرفت و توسعه پایدار کشور به دست چه کسانی رقم خواهد خورد؟
نهایتاً، چه کسانی باید رئیس‌جمهور را در پیشگاه خداوند متعال و مردم شریف ایران سربلند سازند؟
پاسخ کدام است؟ بستگان، مدیران چاپلوس و بی‌کفایت (یا) مدیران شایسته، توانمند و کار بلد؟
سید محمد قاسمی
* قسمت بعدی: اهمیت و ضرورت قطعی نظام "شایسته‌سالاری"
مطلب مرتبط: خلاصه عملکرد دولت های هفتم تا دوازدهم در پیاده سازی "شایسته سالاری"/ قسمت اول
کلیک کنید
دیدگاه‌ها