خون مایعی ارزشمند است و با وجود پیشرفت های گسترده در دانش پزشکی، هنوز جایگزین مناسبی برای آن پیدا نشده است. خون به عنوان یک دارو قلمداد می شود که علاوه بر تزریق در خونریزی ها، جراحی ها و بیماری های مختلف، فرآورده های متعدد سلولی و پلاسمایی از آن تهیه می شود که هر کدام، کاربرد ویژه ای برای درمان بیماران دارد.

 سالانه 150 هزار مادر در سراسر دنیا با تزریق خون و فرآورده های خون از مرگ حتمی ناشی از عوارض بارداری و زایمان نجات پیدا می کنند. بانوان نیمی از جامعه هستند که باید توانایی آنها در اهدای خون را یادآوری کنیم. شرایط عمومی اهدای خون مانند سن، وزن، فشار خون، درجه حرارت، نبض و ... در بانوان و آقایان یکسان است. بانوان نیمی از جمعیت سالم و مناسب در زمینه اهدای خون هستند و می توانند جزء اهداکنندگان مستمر خون باشند.

 دانستن برخی نکات در خصوص اهدای خون بانوان، خالی از لطف نیست. هر بانوی سالمی در گروه سنی 18 تا 65 سال با حداقل وزن 50 کیلوگرم می تواند خون اهدا کند. بانوان تا قبل از دوران یائسگی می توانند حداکثر سه بار در سال و هر بار 450 میلی لیتر خون اهدا کنند.

 در برخی شرایط، بانوان واجد شرایط اهدای خون نیستند. مثلا در دوران حاملگی و تا 6 هفته پس از زایمان، در صورت داشتن سقط جنین تا یک سال پس از آن، در دوران شیردهی تا زمانی که شیر می دهند و در دوران قاعدگی در صورت قاعدگی شدید و دردناک تا رفع علائم. از سوی دیگر مصرف قرص های ضدبارداری مانعی برای اهدای خون بانوان به حساب نمی آید.

 پیش از اهدای خون اگر دو لیوان آب نوشیده شود، تا 3 ساعت قبل از اهدای خون، غذای مختصری علاوه بر تغذیه معمول میل شود، از فعالیت بدنی شدید که منجر به خستگی شود، پرهیز نموده و لباس مناسبی که بتوان آستین آن را تا بالای آرنج بالابرد استفاده کرد، فرآیند خون گیری بهتر انجام می شود. زمان اهدای خون به طور متوسط، 10 دقیقه به طول می انجامد اما زمان صرف شده برای تمام فرآیند اهدای خون از لحظه ثبت نام تا خروج از مرکز اهدای خون، حدود 30 تا 45 دقیقه است.

 پس از اهدای خون باید برخی نکات را رعایت کنیم. پس از اهدای خون باید 10 تا 15 دقیقه روی تخت خونگیری استراحت کنید. برای بلند شدن به دستی که از آن خونگیری شده است، تکیه نکنید. بعد از استراحت از نوشیدنی و مواد خوراکی که در اختیارتان قرار داده می شود، استفاده کنید. پوششی که در محل خونگیری قرار داده شده است باید تا 4 ساعت باقی بماند. در طول روزی که خون اهدا کرده اید، مایعات بیشتری بنوشید همچنین تا یک ساعت بعد از اهدای خون باید از استعمال دخانیات، پرهیز شود.

 سوالی که ممکن است مطرح شود این است که آیا آهنی که حین اهدای خون از دست می رود قابل جبران است یا خیر؟ در پاسخ به این پرسش باید گفت که یک واحد خون اهدا شده، تقریبا 225 میلی گرم آهن دارد. در حالت عادی بدن این میزان آهن را به مرور زمان جبران خواهد کرد. با استفاده از غذاهای حاوی آهن، معمولا زمان جایگزینی آهن، تسریع می شود اما چه مواد غذایی حاوی آهن هستند؟ جگر، کوشت قرمز(گاو و گوسفند)، مرغ و ماکیان، ماهی، زرده تخم مرغ، گیاهان دارای برگ سبز تیره مانند جعفری، برگ چغندر، برگ تیره رنگ کاهو، حبوبات مثل لوبیا، نخود، عدس و ... و نیز آجیل و خشکبار مانند تخمه کدو و آفتابگردان، توت و انجیر خشک، کشمش سبز، مغز بادام، فندق و .... حاوی آهن هستند.

 در هر بار اهدای خون، پزشک به شما 30 عدد قرص آهن تقدیم خواهد کرد. مصرف قرص آهن به صورت یک عدد یک نوبت در روز برای مدت 30 روز و یا 1 عدد، 3 نوبت در روز برای مدت 10 روز است. در هنگام مصرف قرص آهن باید نکاتی را رعایت کرد از جمله اینکه از نوشیدن چای و یا قهوه از یک ساعت قبل تا دو ساعت پس از مصرف قرص آهن، خودداری شود. از مصرف همزمان قرص آهن با ترکیبات حاوی کلسیم مانند شیر، ماست، پنیز، کشک، بستنی پرهیز شود. برای جذب بهتر مکمل توصیه بر این است که همراه با ترکیبات حاوی ویتامین ث شامل انواع میوه ها به ویژه مرکبات و سبزی های تازه و خام و سالا(شامل گوجه فرنگی، گل کلم، فلفل دلمه ای) مصرف شود. داروی های آتنی اسید، کلسترامین، عصاره لوزالمعده(پانکراتین) و ویتامین E باعث کاهش جذب مکمل می شوند بنابراین مصرف این داروها باید با فاصله یک تا دو ساعت از قرص فروس سولفات و یا فروس فومارت صورت گیرد.

 برای جلوگیری از عوارض ناشی از مصرف قرص آهن، بهتر است از مصرف قرص با معده خالی خودداری شود. با مصرف قرص آهن رنگ مدفوع تیره می شود. این امر طبیعی است و مشکلی به وجود نمی آورد. مصرف قرص آهن را به دلیل اختلالات گوارشی(تهوع یا دل درد احتمالی) قطع نکنید. معده پس از چند روز عادت کرده و عوارض جانبی قرص آهن به زودی بهبود می یابد و در صورت بروز عوارض شدید و جدی، مصرف قرص باید قطع و با پزشک مشورت شود.

 در پایان ذکر این نکته ضروری است که در شرایط همه گیری کرونا در دنیا، اهدای خون کاهش یافته اما مصرف خون و فرآورده های خونی، همیشگی است و مراکز اهدای خون هم ایمن و غیرآلوده هستند. با اهدای خون و پلاسمای خون در صورت ابتلا به کووید19 و بهبودی، به نجات دیگر هموطنان مان و پیشرفت و آبادانی ایران عزیزمان کمک کنیم./وبدا

 هر خانه یک پایگاه اهدای خون می‌شود