عزاداری در محله مطهری و خیابان انقلاب و ستارخان همچون اغلب محلات قدیمی شهر خرم‌آباد یک سنت کاملاً ریشه‌دار است ریشه‌ای گره‌خورده به تاریخ این محله. در اینجا همه‌چیز از قبل کاملاً مشخص است.
از تکایا گرفته تا نوحه‌خوان و سر هیات و عزاداران.
روزهای اول دهه محرم آدم‌هایی که از قبل این کار نه به دنبال نان و نوایی هستند و نه برای پست و مقام و ارتقا رتبه اداری و نه برای دیده شدن بلکه برای دل خودشان آن‌هم با شوری وصف‌ناپذیر اقدام به فراهم آوردن مقدمات این آیین به‌صورت خودجوش می‌نمایند، برنامه‌ریزی و برپایی دستگاه را روزها و گاها هفته‌ها قبل از محرم انجام می‌دهند، به طوری که با شروع محرم همه‌چیز مهیاست و همه تکلیف خودشان را می‌دانند. سال‌های سال است که به همین شیوه عمل شده، قبل و بعد از انقلاب سنت این محله تغییری نکرده است چون‌که سنت‌شان را نسل به نسل و سینه‌به‌سینه انتقال داده‌اند و حالا همه‌چیز آداب مشخصی پیدا کرده است. درست برخلاف مداحی‌های امروزی که هرسال و ای‌بسا در هر جلسه بنا بر اقتضای روز و شرایط سیاسی دست به خلاقیت و نوآوری جدیدی می‌زنند و باب میل اصحاب قدرت شعر و نوحه‌های سیاسی، جناحی سر می‌دهند و همه را غافل‌گیر میکنند آداب سوگواری در این محله سال‌هاست اصالتش را حفظ کرده، مردم این منطقه هرساله این مراسم را با شور و هیجان خاصی برگزار میکنند.
روزهای اول دهه محرم آدم‌هایی که از قبل این کار نه به دنبال نان و نوایی هستند و نه برای پست و مقام و ارتقا رتبه اداری و نه برای دیده شدن بلکه برای دل خودشان آن‌هم با شوری وصف‌ناپذیر اقدام به فراهم آوردن مقدمات این آیین به‌صورت خودجوش می‌نمایند، برنامه‌ریزی و برپایی دستگاه را روزها و گاها هفته‌ها قبل از محرم انجام می‌دهند، به طوری که با شروع محرم همه‌چیز مهیاست و همه تکلیف خودشان را می‌دانند. سال‌های سال است که به همین شیوه عمل شده، قبل و بعد از انقلاب سنت این محله تغییری نکرده است چون‌که سنت‌شان را نسل به نسل و سینه‌به‌سینه انتقال داده‌اند و حالا همه‌چیز آداب مشخصی پیدا کرده است. درست برخلاف مداحی‌های امروزی که هرسال و ای‌بسا در هر جلسه بنا بر اقتضای روز و شرایط سیاسی دست به خلاقیت و نوآوری جدیدی می‌زنند و باب میل اصحاب قدرت شعر و نوحه‌های سیاسی، جناحی سر می‌دهند و همه را غافل‌گیر میکنند آداب سوگواری در این محله سال‌هاست اصالتش را حفظ کرده، مردم این منطقه هرساله این مراسم را با شور و هیجان خاصی برگزار میکنند.
چهل‌چراغ و طوق و خاک و گلاب و پشته‌های هیمه و ساز، و دهل؛ پرچم و بیرق‌های سیاه؛ دیوارهای سیاه‌پوش؛ علم و کتل و هیئت‌های عزادار سینه‌زن و زنجیرزن صدای بلندگوهایی که اشعاری در وصف امام سوم شیعیان خوانده می‌شود؛ و شربت؛ و غذاهای نذری اهالی خیابان‌های مطهری، انقلاب، ستارخان صحنه‌های منحصربه‌فردی به وجود می‌آورد،
در ابتدای شکل‌گیری دسته‌جات بزرگان محل که از اقصی نقاط کشور به زادگاهشان آمده‌اند پیشاپیش هیات های عزاداری حرکت میکنند و همراه و هم‌نوا با نوای غم‌بار ساز و دهل فراخوان برپایی مجلس عزای حسین (ع) را بر هر کوی و برزن سر می‌دهند. نواختن ساز و دهل ریشه در سور و سوگ سالیان دور این سرزمین دارد «چمرونه»، حرکت به سوی جایگاه‌ها با نظم و ترتیب خاص و دسته‌به‌دسته صورت می‌گیرد که هر دسته یک سردسته دارد که با ترجیع‌بندهایی از نوحه‌های سنتی جمعیت با او دم می‌گیرند، در جایگاه هم تنها آهنگ موجود، صدای مداح است و ضرباهنگ سینه‌زنی سوگ‌واران اینجا همه وظیفه خود را می‌دانند اینکه کی سینه بزنند. کی سکوت کنند. کی بر سر بکوبند و کی با نوحه‌خوان همراه شوند؛ و اصلاً قابل قیاس نیست با مداحانی که بیشتر شبیه برگزاری یک کنسرت راک است
نوحه‌هایی با تم و سبک ترانه‌های موسیقی پاپ، خروجی کار هم معمولاً یک نوای بدآهنگ و گوش‌خراش.
اما در نسخه‌های بومی، جایی که در کمال خوش‌سلیقگی و حسن اشعار نشان از پیوستگی و سنت مستدام این قبیل سوگواری دارد تا پدیدآورنده صحنه تکان‌دهنده‌ای شود که هرکسی با هر مرام و عقیده‌ای، هوس کند با این جمع همراه شود و نقشی در این هارمونی شورآفرین ایفا کند. روی ضرباهنگ هرکدام از نوحه‌ها شعری با مضمون و مطابق گاه‌شمار لحظه به لحظه واقعه عاشورای سال ۶۱ ق که گاه محصول کار با توجه به حال و هوای مشترک شنوندگان از واقعه عاشورا بسیار حزن‌انگیز از کار درمیاید. فحوای کلام نیز از گفتاری فاخر و قابل‌تأمل می‌باشد تا جاییکه در کمال خوش‌سلیقگی در مطلع نوحه‌ها عمدتاً به وجه مظلومیت امام حسین (ع) و شقاوت و سنگدلی لشکر یزید تکیه و بر جنبه‌های عاطفی و خون‌بار و جگرسوز آن تأکید می‌شود و در ادامه با اشعار حماسی جنبه‌های معرفتی و اخلاقی این حماسه بزرگ بشری موردتوجه قرار می‌گیرد صحنه‌ای که صدها تن یک‌صدا نوحه‌ای را فریاد می‌زنند صحنه حماسی و تکان‌دهنده‌ای است که موجب ایجاد شور و حال وصف‌ناپذیری در میان جمعیت می‌گردد. تردیدی نیست که همین حسن انتخاب نشان از این دارد که انتخاب اشعار و ریتم حماسی، سوگواری را به یکی از نمادها و ابزارهای آزادیخواهی و نماد شهادت در راه آزادگی بدل کرده است.
🛑 عاشورا ۱۳۵۸
سه راه مطهری به سمت پل دارایی‌زاده
دسته سینه‌زنی مطهری که بنیان‌گذاران آن مرحوم حاج سیداسداله شاهرخی و حاج میرولی صارمیان بودند
کلیک کنید
دیدگاه‌ها
برای من اولین نوشته یک لُر تبار بود که تمامی حدود استاندردهای نوشتاری و مقاله نویسی رو رعایت کرده بود