کرونا" ما را در موقعیت ویژه‌ای قرار داده است. بسیاری از اخبار و صحنه‌هایی که روزانه با آن مواجه می‌شویم، آن‌قدر باورناپذیرند که بیشتر به خواب می‌مانند تا واقعیت! و شاید همین سطح از باورناپذیری اخبار و حقایق مربوط به کروناست که باعث گردیده بخش وسیعی از جامعه ایرانی هنوز خود را در معرض خطر نمی‌پندارد و به زندگی روزمره مشغول است.

یکی دیگر از موقعیت‌های باورناپذیر که تحت تأثیر این بیماری در جامعه ایرانی شکل گرفته است، رابطه میان حاکمیت و مردم است. اینک شاید برای اولین بار، قدرت سیاسی کشور نه از موضع پدرسالارانه همیشگی‌اش، که از موقعیت برابر و یا حتی از پایین به بالا با مردم سخن می‌گوید. گویی سرانجام در این مورد بخصوص، حاکمیت نه در شعار که در عمل به این نتیجه رسیده است که بدون مشارکت جامعه از هیچ کدام از نهادها و سازمان‌ها و ادارات عریض و طویلی که تا پیش از این بر تمامی مقدرات جامعه سیطره داشتند کاری ساخته نیست.

«کووید 19» اگرچه عضو جدید خانواده کروناهاویروس‌هاست، اما تحقیقات گسترده، بسیاری از حقایق را در مورد آن روشن ساخته است. ما اطلاعات خوبی از رفتارشناسی و زیست این ویروس در اختیار داریم. کرونا به تنهایی ویروس خطرناکی نیست. آنچه این بیماری را به  کابوسی جهانی تبدیل کرده است سرعت انتشار آن است. اپیدمیولوژی کرونا نشان می‌دهد که این بیماری به شدت مسری است؛ اما سرعت سرایت متغیری نیست که فقط به ویژگی‌های ویروس بستگی داشته باشد. این فاکتور به همان اندازه که به رفتار کرونا وابسته است؛ به رفتار انسان‌ها نیز بستگی دارد و اهمیت یافتن مردم در نزد قدرت‌ها و دولت‌ها نیز به همین دلیل است.

طبیعتاً ما نمی‌توانیم از ویروس انتظار داشته باشیم رفتارش را عوض کند؛ اما می‌توانیم از مردم انتظار داشته باشیم که به صورت موقتی هم که شده سبک زندگی خود را تغییر دهند. به همین دلیل است که بسیاری از نهادهای حتی نامرتبط با مقوله سلامت هم دست به کار شده‌اند و مردم را آموزش می‌دهند. آن‌ها به این موضوع پی برده‌اند که مردم می‌توانند با رفتار جمعی خود کرونا را در حد یک سرماخوردگی خفیف حقیر کنند و یا آن را به فاجعه‌ای ملّی تبدیل نمایند.

در این میان نوع موضع‌گیری دولت نیز بسیار اهمیت دارد. متاسفانه با وجود موفقیت نسبی مردم و دولت در ر‌وزهای ابتدای سال و تفاهم این دو نهاد بر سر شیوه کنترل کرونا، این روزها دولت ما باز هم به شیوه دستورالعملی باز گشته و به شبوه دستوری دستورات جدید را به جامعه ابلاغ می‌کند و همین امر سبب گردیده است که آن تفاهم اولیه از میان رفته و شاهد نوعی بی‌اعتنایی عمومی به حساسیت موضوع هستیم.

با این وجود نباید فراموش کرد برخلاف آنچه بسیاری تصور می‌کنند، ویروس کرونا ابداً دموکراتیک عمل نمی‌کند، قطعاً هنوز هم اقشار فرودست جامعه به لحاظ فقر امکانات و اطلاعات و آموزش و مهم‌تر از همه، نیاز ضروری به حضور در اجتماع برای کسب روزی، بیشتر در معرض خطر قرار دارند و درک این واقعیت که امروز سرنوشت همه به هم گره خورده است ما را وادار خواهد کرد که نسبت به سلامت اقشار کم‌برخوردار نیز حساس باشیم.

اینک در برابر دشمن مشترکی به نام کرونا، «ملّت» مفهومی عینی‌تر از هر زمان دیگری پیدا کرده است. در این مقطع خاص، این مردم هستند که تعیین می‌کنند که گستره و عمق فاجعه چقدر باشد. توان دولت‌ و نظام‌ سلامت با حداکثر ظرفیت بکار گرفته شده است و چندان امیدی به افزایش آن (حداقل در کوتاه‌مدت) وجود ندارد. اما آنچه قابل تغییر دادن است، عزم ملّی همه ایرانیان برای تغییر رفتار و مقابله با این اپیدمی است و البته در این میان وظیفه اقشار توانمند برای پر کردن چاله‌های امکاناتی و اطلاعاتی بیشتر از سایر اقشار جامعه است.

 

شهاب آسمانی

دیدگاه‌ها