در این مقاله ضمن تأکید بر شرکت در انتخابات به عنوان حق شهروندی و تأثیر آن در سرنوشت کشور، عوامل و دلایل رأی‌دهی به کاندیداها بحث و بررسی شده است.
بعضاً در محافل نارضایتی‌هایی از عملکرد نمایندگان لرستان شنیده می‌شود در حالی که در برخی از حوزه‌های انتخابیه کشور شاهد انتخاب و تکرار نمایندگان برای چند دوره (متوالی یا متناوب) هستیم. ضمن احترام به انتخاب مردم در ادوار گذشته باید گفت در پس هر انتخابی معمولاً دلایلی هست که میتواند واکنش مثبت یا منفی مردم به برخی اشخاص یا جریانات باشد. در اینجا سؤالی که مطرح می‌شود این است که آیا ما در انتخاب فرد شایسته درست عمل کرده‌ایم که انتظار بازخورد مثبت آن را نیز داشته باشیم؟اما در این بحث سعی شده به مهم‌ترین عوامل دخیل در آرائ مردم لرستان به‌طور اختصار اشاره می‌شود تا بتوان با شناخت بیشتر بتوان در مقایسه با ادوار گذشته افراد شایسته‌تری را برای مجلس انتخاب نمود. انگیزه‌های مردم برای شرکت در انتخابات بسیار متنوع و متفاوت از یکدیگر است و شاید در کمتر کشوری چنین طیف گسترده‌ای از سلایق را ببینیم. برخی از این عوامل در همه جای کشور مشترک بوده و برخی به‌طور خاص مربوط به استان لرستان است. اینکه سهم هر یک از این عوامل چقدر است بحث دیگری است که می‌بایست در جای خود موردپژوهش قرار گیرد.
1 – نقش طوایف
توجه به تعلقات طایفه‌ای، عشیره‌ای و محلی بدون در نظر گرفتن صلاحیت شخص و صرفاً به دلیل هم‌خونی؛ اگر نگوییم مهم‌ترین که بی‌شک یکی از مهم‌ترین عوامل در انتخاب کاندیداست. نگاهی به توزیع آرا کاندیداها در ادوار مختلف خود گواه این مطلب است. در این میان طوایف با جمعیت زیادتر تأثیرگذاری بیشتری نیز دارند.
2 – نقش احزاب سیاسی
وابستگی‌های حزبی و جناحی منشأ بسیاری از آرا است. افراد با خط فکری خاص صرفاً به فرد منتخب حزب یا ائتلاف همسو با تفکر سیاسی خود رأی می‌دهند. در صورتی که کاندیدا حمایت توأم یک جریان و طایفه وابسته خود را داشته باشد احتمال موفقیت وی بیشتر نیز می‌شود.
3 – آراء منطق‌گرا
عمدتاً معطوف به دانشگاهیان و افراد آرمان‌گراست که با مطالعه زندگی و سوابق نامزدها و برنامه‌های آن‌ها افراد واجد صلاحیت را برمی‌گزینند. این دسته از افراد با نگاهی منطقی مسائل کشور را دنبال کرده و حتی در صورت عدم وجود کاندیدای ایده آل، حضور در انتخابات و برگزیدن فردی که نسبت به دیگران از امتیازهای بیشتری برخوردار باشد را ضروری می‌دانند چراکه معتقدند این رویه بهتر از بی‌تفاوتی و فرصت سوزی یا انتخاب نادرست است که میتواند صدمات جبران ناپذیری را به منطقه وارد کند.
4 – آراء لجبازانه
دسته‌ای از مردم صرفاً به‌منظور لجبازی با یک شخص، جریان یا نهادی خاص به نامزدها رأی می‌دهند. درواقع مبنای رأی‌دهی آنان گرایش به فردی که به او رأی می‌دهند نیست بلکه مقاومت در برابر فرد یا جریانی است که تمایل ندارند صاحب رأی شود (انتخاب بین بد و بدتر از این نوع است) البته این نوع رأی‌دهی به‌ویژه در انتخابات ریاست جمهوری بسیار متداول است.
5 – آراء سرگردان و احساسی
عده‌ای از مردم تا روز رأی‌گیری تصمیم قطعی بر انتخاب فرد خاصی ندارند و حتی برای شرکت در انتخابات مردد هستند اما به دلیل روحیات خاص خود و تحت سلطه احساسات به یک‌باره تصمیم به شرکت در انتخابات می‌گیرند. از جمله عوامل مؤثر در این امر، شور و حال ایجاد شده در روز رأی‌گیری و تأثیر رسانه‌ها قابل ذکر است. آراء این افراد عمدتاً نصیب نامزدهایی می‌شود که به دلایل مختلف از قدرت و نفوذ برخوردارند.
6 – آراء مشروط یا فرصت‌طلبانه
این گروه که در شرایط امروز جامعه ایران عده‌شان هم کم نیست جزو افرادی هستند که به انتخابات و کاندیداهای موجود به‌صورت فرصت‌هایی برای موفقیت و کسب موقعیت‌های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی خود نگاه می‌کنند. این افراد سعی می‌کنند از فرد مورد نظر در صورت انتخاب شدن به عنوان وسیله‌ای برای اهداف خود استفاده کنند. افراد طبقه بندی شده در این گروه هم شامل سیاستمداران و گروه‌های مختلف سیاسی و هم شامل افراد نزدیک و وابستگان کاندیداهای مطرح هستند. این نوع رأی‌دهی که متأسفانه در دوره‌های اخیر بسیار متداول شده و رو به افزایش است همراهی و رأی‌دهی به یک کاندیدا را منوط و مشروط به انجام کاری از طرف کاندیدا برای خود می‌دانند (خواسته‌های مالی، شغلی، پستی و...). آن دسته از آراء که جنبه خریدوفروش دارد را نیز می‌توان در زمره آراء مشروط به‌حساب آورد.
7 – آراء صنفی
آرایی که عمدتاً به دلیل همکاری و اشتغال در یک سازمان صورت می‌گیرد. افراد می‌پندارند که مطالبات آن‌ها در صورت انتخاب فردی از جنس خودشان بهتر پیگیری شده و شرایط سازمانی آن‌ها بهتر می‌شود (به دلیل شناخت مشکلات و افراد...). چنین آرایی معمولاً در بین جامعه فرهنگی و نظامی بیشتر دیده می‌شود. این آرا معمولاً در کنار تفکرات سیاسی قرار می‌گیرد.
8 – آراء سفارشی
برخی افراد در جامعه تابع و پیرو بزرگ‌تر خود، خانواده و یا رئیس خود هستند و با اشاره و توصیه آن‌ها رأی می‌دهند و عملاً خود تصمیم‌گیرنده نیستند. این امر یا به دلیل اطمینان به فرد توصیه دهنده است یا شخصیت فرد که فاقد جنبه استقلال در تصمیم‌گیری است. توصیه برخی مقامات و به وجود آوردن یک فضای خاص به نفع بعضی از کاندیداهای موردنظر به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم جنبه دیگری از این نوع از آراء است که عمدتاً به منظور حفظ موقعیت شغلی و به‌طور نامحسوس هدایت می‌شوند.
9 – نقش دوستی و همسایگی
اینجا منظور دوستان و همسایگانی است که از طایفه و فامیل فرد کاندیدا نباشند. افرادی که به دلیل ارتباط دوستی با یک کاندیدا و یا همسایگی با او و درنتیجه فکر کردن به اینکه در صورت انتخاب فرد موردنظر بدون هیچ واسطه‌ای و به دلیل شناخت یکدیگر و دسترسی آسان به وی رأی می‌دهند. هم محله بودن و حتی همشهری بودن نیز میتواند (در صورت وجود کاندیدای غیربومی مطرح) در مراحل بالاتر دلیلی بر رأی‌دهی باشد.
10 – آراء هیجانی و تحریک‌پذیر
بخش دیگری از شرکت‌کنندگان در انتخابات را افرادی تشکیل می‌دهند که اکثراً رویکردی عقلانی و آگاهانه نسبت به انتخابات ندارند و گزینش و حمایت از یک کاندیدا را نه بر اساس تحقیق، شناخت و آگاهی از برنامه و پیشینه افراد بلکه به دلیل فضای حاکم بر انتخابات (تبلیغات و شعارهای عوام‌پسند) و یا حضور در یک سازمان که در رأس آن از فرد خاصی حمایت می‌شود انجام داده و تحت تأثیر جو حاکم بر محیط کار وزندگی خود از کاندیدایی خاص حمایت می‌کنند.
11 – ویژگی‌های شخص کاندیدا
عده‌ای نیز بیش از هر چیز سوابق اجرایی و مدیریتی شخص نامزد را در کنار ویژگی‌هایی چون شخصیت و منش رفتاری، اخلاق نیک، صداقت، دانایی و توانایی، قدرت ارتباط اجتماعی، قدرت اثرگذاری، تعامل و هماهنگی، سطح سواد و درک بالا از مسائل سیاسی و اجرایی، قدرت بیان و سخنوری و شایستگی و لیاقت جهت احراز نمایندگی را مبنای تصمیم‌گیری خود قرار می‌دهند.
نتیجه‌گیری
باید در نظر داشت که بخش عمده شرکت‌کنندگان در انتخابات، به‌طور هم‌زمان دو یا چند عامل را در نظر داشته و معیار قرار می‌دهند. عوامل ذکرشده همه در جای خود اثر داشته و بسته به شرایط (زمانی و مکانی) سهم هر کدام بیشتر و یا کمتر می‌شود. لذا شایسته است با در نظر گرفتن جمیع جهات و با عنایت به جایگاه مجلس و اینکه نماینده معرف سطح فکر و فرهنگ مردم تلقی می‌شود با نگاهی دقیق به سوابق و عملکرد نامزدها و به دور از تعصبات مناسب‌ترین و شایسته‌ترین گزینه را برگزینیم و توجه داشته باشیم تلاش برای راه‌یابی به مجلس به هر قیمتی (غیراخلاقی، غیرشرعی و غیرانسانی) و نادیده گرفتن یا تضعیف حقوق کاندیداها و مردم ضمن اینکه ناجوانمردانه است توهین به شعور مردم نیز محسوب می‌شود. در پایان امید است تا با آگاهی و شناخت ضمن فراهم‌سازی مشارکتی وسیع، انتخابی با کیفیت داشته و افراد شایسته قربانی منافع و مطامع جناحی، طایفه‌ای و ... نشوند.
ابوذر فردی بیرانوند/ دکتری جغرافیای سیاسی
منابع:
1 – زهرا پیشگاهی فرد – خاستگاه رأی در ایران – سایت خبری آفتاب
2 – ماهنامه گزارش – شماره 207 – اردیبهشت 1388 – صفحات 48 و 49
3 – تبلور اندیشه – شماره 115 – آبان 1390 – صفحه 3
تحلیلی بر خاستگاه آراء و تأثیر آن در گزینش نمایندگان مجلس در استان لرستان
توجه: هرگونه استفاده از مطلب با ذکر منبع و نام نویسنده، نشانه‌ی احترام شما به تلاش آن‌ها است.
کلیک کنید
دیدگاه‌ها