در این روزها که دغدغه بسیاری از رسانه نگاران استان انتصاب یا عزل مدیر روابط عمومی فلان اداره کل و یا بهمان سازمان است، یک اتفاق و رویداد خوب در لرستان به وقوع پیوست؛ که البته به همین دلیل بیشتر رسانه‌های جمعی استان آن چنان که باید به آن نپرداختن و یا با انتشار یک خبر ساده از کنار آن گذشتند.

این رویداد مهم انتخاب «خرم‌آباد» به‌عنوان تنها شهر ایران برای اجرای «طرح بازآفرینی شهری اتحادیه اروپا» بود؛ این طرح یکی از طرح‌های تعریف‌شده در راستای برنامه چشم‌انداز ۲۰۲۰ اتحادیه اروپا، مبتنی بر راه‌حل‌های طبیعت بنیان با عنوان "URBINAT" (اربینت) است.

با ورود کارشناسان اتحادیه اروپا به خرم‌آباد، مراسم آغاز رسمی این طرح دوشنبه ۲۹ مهر در سالن اجتماعات اتاق بازرگانی لرستان برگزار شد.

طرح بین‌المللی بازآفرینی شهری به عنوان بزرگ‌ترین طرح شهری اتحادیه اروپا، پیش از این در 27 شهر در این اتحادیه اجرا شده و حالا قرار است در کنار 4 شهر از کشورهای برزیل، عمان، چین و ژاپن در کهن شهر خرم‌آباد هم اجرا شود؛ از این رو اجرای آن مستلزم حمایت همه‌جانبه مسئولان استان از جمله شهرداری خرم‌آباد، استانداری لرستان و سایر دستگاه‌های مرتبط می‌باشد.

با برگزاری کارگاه 4 روز و بازدید میدانی کارشناسان و گروه‌های تخصصی اتحادیه اروپا از بافت تاریخی شهر، نظر، پیشنهادها و خواسته‌های ساکنان محله‌های قدیمی مرکز استان گردآوری‌شده و تقریباً مقدمه اجرایی شدن این طرح مهم فراهم شده است.

عطا حسن‌پور باستان‌شناس و کارشناس میراث فرهنگی لرستان گفته «در پایان روز چهارم پیشنهادها و اطلاعات ارزشمندی از طرف دو گروه تخصصی ارائه شد که در نهایت [بافت موزه یا موزه تاریخی] پیشنهاد گروه اول برای بازآفرینی بافت تاریخی و [محور تاریخی_طبیعی] پیشنهاد گروه دوم بود که از جنبه‌های تاریخی، فنی، معماری، جامعه‌شناسی، هویتی، شهرسازی و ...موردبررسی و کنکاش قرار گرفت و گزارش‌های متعددی گردآوری و در اختیار مدیران طرح قرار داده شد.»

اجرای درست و مناسب این طرح با همکاری مردم و مسئولان می‌تواند نویدبخش روزهای خوب و امیدوارکننده‌ای برای مرکز استان و رونق صنعت گردشگری و نیز توسعه اقتصادی و جذب سرمایه‌گذار به خرم‌آباد باشد؛ البته با توجه به این‌که اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی لرستان به‌عنوان پیشنهاددهنده و پیگیر اجرای این طرح، نهادی اجرایی نیست، ضروری است که سایر نهادها و ارگان‌های ذی‌ربط نیز برای موفقیت در اجرای این طرح مهم بین‌المللی تلاش کنند.

محمد خاکی نایب‌رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی لرستان و عضو هیئت‌مدیره اتاق مشترک ایران و کویت در خصوص پیگیری‌ها برای انتخاب خرم‌آباد به‌عنوان تنها شهر ایران برای طرح بازآفرینی شهری گفته «از سال 1396 طرحی با همکاری اتاق ایران و وزارت راه و شهرسازی به اتحادیه اروپا جهت اجرای طرح بازآفرینی شهری اربینت معرفی کردیم که در نهایت معیارهایی که برای بازآفرینی شهری اتحادیه اروپا در نظر گرفته شده بود، برای اجرای این طرح کسب شد.»

همان‌طور که اشاره شد اجرای طرح بازآفرینی شهری در رونق اقتصادی و توسعه صنعت گردشگری در استان و به‌ویژه شهر خرم‌آباد تأثیر بسزایی خواهد داشت، به همین دلیل انتخاب این شهر برای اجرای این طرح بین‌المللی به این آسانی نبوده و برای تحقق این موضوع رایزنی‌های زیادی در سطوح مختلف انجام‌شده است؛ گفته می‌شود در سال 1396 که اتاق بازرگانی ایران، خرم‌آباد را برای اجرای این طرح پیشنهاد می‌دهد، آقای حناچی شهردار فعلی کلان‌شهر تهران که در آن زمان معاون وزیر راه و شهرسازی بوده تلاش می‌کند که شهر لار  را معرفی کند که دکتر حسین سلاحورزی نایب‌رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران با پیگیری‌ها و رایزنی‌های فراوان کمیسیون اروپا را متقاعد می‌کند که از بین گزینه‌های متعدد، خرم‌آباد به‌عنوان گزینه نهایی از جانب کشورمان انتخاب شود.

در حقیقت طرح بازآفرینی شهری سند حقانیت دوست داران میراث فرهنگی و برخی فعالان رسانه‌ای نظیر «رضا جایدری» است که سال‌ها دوربین به دست، تصاویر خانه‌ها و محله‌های قدیمی شهر را ثبت و علیه مدیران ناکارآمد و بی‌تدبیر که به بهانه‌های مختلف از جمله عنوان واهی «بافت فرسوده» بخش عظیمی از گذشته تاریخی این شهر را تخریب کردند، افشاگری می‌کرد.

دیگر این‌که طرح بازآفرینی شهری فرصتی مغتنم برای حفظ و مرمت خانه‌های تاریخی شهر خرم‌آباد است؛ آقای «محمد محمدی اصل» در کتاب «خانه‌های تاریخی خرم‌آباد» تعداد این خانه‌ها را بیش از 60 باب برشمرده که مربوط به دوره‌های مختلف تاریخی است؛ نویسنده با معرفی سبک «معماری لری» آن را سبکی میانه معرفی کرده که نه مثل معماری مناطق کویری، درون‌گرا و نه مانند معماری شمال ایران، برونگراست.

به نظر می‌رسد برای حفظ بافت تاریخی شهر خرم‌آباد، علاوه بر حفظ و مرمت محلات قدیمی از سوی دستگاه‌های مرتبط، می‌بایست هم چون استان یزد قانونی تصویب شود که هیچ شخص حقیقی و حقوقی حق تخریب خانه‌ها و محله‌های قدیمی و تاریخی را نداشته باشد؛ گفته می‌شود در شهر یزد درعین‌حال که خریدوفروش خانه‌های تاریخی مجاز هست ولی خریدار متعهد می‌شود که به بافت قدیمی خانه کاری نداشته باشد و فقط در صورت نیاز، اقدام به مرمت و بهسازی بنا بر اساس نقشه و بافت قدیمی آن بنماید.

یکی از آسیب‌های مدیریت شهری در چند دهه گذشته در لرستان و به‌خصوص خرم‌آباد این است که در اجرای طرح‌های عمران شهری، در کنار رعایت اصول فنی، ملاحظات جامعه‌شناختی، مردم‌شناسی، تاریخی و هویتی در نظر گرفته نشده و نمی‌شود؛ به همین دلیل بیشتر این طرح‌ها نه‌تنها ازنظر اصول ایمنی استانداردهای لازم را ندارند که ازلحاظ منظر شهری نیز به‌مثابه وصله ناجوری بر پیکره شهر خودنمایی می‌کنند؛ جنبه روان‌شناختی طرح‌ها که دیگر بماند.

پُر بی‌راه نیست اگر علت بخشی از عصبیت‌های پیدا و پنهانی که در ضمیر خودآگاه و ناخودآگاه برخی شهروندان وجود دارد را رعایت نکردن همین اصول در معماری و شهرسازی بدانیم.

طرح بین‌المللی بازآفرینی شهری خرم‌آباد تلنگری به مسئولان استانی و مدیران امور شهری است که ضمن تلاش برای حفظ میراث ملموس و معنوی گذشتگان، در اداره امور شهرها و اجرای طرح‌های عمران شهری، مدیران و مجریانی را به کار بگمارند که تکیه صرف به علم مهندسی و دانش فنی نکنند و در حوزه جامعه‌شناسی، مردم‌شناسی، معماری و پیشینه تاریخی استان و شهر مربوطه هم دارای شناخت و مطالعه باشند.

 

دیدگاه‌ها