خط ریلی خرم‌آباد؛ پروژه‌ای که «وعده» تنها سوخت ‌قطارش شده است.

سوت قطاری که هنوز به خرم آباد نرسیده ،قصه ای که چند سالی از آن می گذرد و هنوز خبری از ریل و راه آهن و سوت قطار نیست ، پروژه ای که هنوز به سامان نرسیده و همچنان قطار وعده‌ها برای تکمیل این پروژه ردیف شده است. قطار وعده‌هایی که هنوز برای لرستان راه‌آهن نشده است.

اتصال مرکز لرستان  به خط ریلی جنوب کشور یکی از اهداف احداث راه آهن خرم‌آباد- دورود - اندیمشک بود که سه دهه پیش سوت عملیات اجرایی آن به صدا درآمد ،پروژه‌ای که به اما واگرهای  زیادی  کشیده شد. یازده ساله که  خط  ریلی خرم آباد با اما و اگرها معطل مانده است.


ماجراهای بی پایان خط ریلی لرستان 

اواخر سال ۸۹ مجوز کمیسیون ماده ۳۲ پروژه‌های ریلی لرستان اخذ و کلنگ احداث خط ریلی خرم‌آباد- دورود در سال ۹۰ بر زمین زده شد.
 با توجه به نبود اعتبارسرانجام عملیات اجرایی این پروژه در سال ۹۴ آغاز و بنا بود مرکز لرستان را به راه‌آهن جنوب وصل کند، وصالی که هنوز میسر نشده است.
  
اگر چه طی این مدت بارها دولتهای مختلف  دربازدید از روند اجرایی  این خط ریلی وعده‌های امیدبخش سر می‌دادند، اما هر بار به بهانه‌های نبود اعتبار و نداشتن نقشه راه، ترمز این قطارامید کشیده می‌شد و وصال راه آهن خرم آباد  به راه‌آهن جنوب در همان  نقطه آغازین  مسکوت می ماند .
ماجرایی که از همان  ابتدا  با کلنگ زنی های  بدون پشتوانه روی ریل بی‌اعتباری حرکت کرد و بارها و بارها  به حالت تعطیلی در آمد .

قطار وعده‌ها روی ریل بی‌اعتباری/وعده تنها سوخت این قطار

 خط ریلی خرم آباد  از همان ابتدا روی ریل بی‌اعتباری قرار گرفت و پس از گذشت ۱۱ سال از اخذ مجوز  و عملیات اجرایی، این پروژه هنوز به سامان نرسیده است و همچنان قطار وعده‌ها برای تکمیل این پروژه ردیف شده است.پروژه‌ای که «وعده» تنها سوخت‌ قطارش شده است.وعده هایی که هنوز برای لرستان راه‌آهن نشده است .


خرم‌آباد مرکز استانی که به خط آهن متصل نیست

استاندار لرستان با اشاره به اینکه خرم آباد تنها مرکز استانی است که به خط آهن متصل نیست، افزود: این پروژه از محل سهام فولاد شروع شد و پیشرفتهای خیلی خوبی داشت  اما  متأسفانه  در سال 98 بخشی از سهام فولاد جابجا شد و به جای این پروژه به جای دیگری رفت.
سید موسی خادمی گفت : اگر این اعتبار برگردد عدد خیلی خوبی است چرا که نقد بوده و از سازمان مدیریت و برنامه ریزی انتظار داریم که برگردد که اگر تخصیص به این پروژه به صورت ۱۰۰ درصدی و نقدی صورت گیرد می‌توانیم تملک اراضی را نیز داشته باشیم.
استاندار لرستان پروژه راه‌آهن دورود- خرم‌آباد را  یکی از پروژه‌های کلیدی استان  عنوان کرد و گفت:منبع اصلی تامین اعتبار این طرح از محل سهام فولاد بوده که عدد محدودی است و بخش عمده آن در پروژه مصرف شد. مبلغ کمی نیز با یک مصوبه دولت جابجا شد بنابراین از همان ابتدا به دنبال پیدا کردن منابع جدید برای آن بودیم.
خادمی گفت: مجموعه شرکت زیرساخت از محل اوراقی که در اختیارشان بوده  و  ۷۰۰ میلیارد تومان است ، تنها ۱۲۰ میلیارد تومان به پروژه خرم‌آباد- دورود اختصاص دادند .
وی گفت: برای ادامه ساخت این خط آهن دنبال منابع جدید مالی از جمله سرمایه گذاری بانک‌ها و ماده ۵۶ هستیم.
خادمی بیان کرد: در بخش پیوست بودجه هم اعتبار پروژه افزایش یافته است، این اعتبار معمولاً برای کارهای تملک اراضی بیشتر استفاده می‌شود.اعتبار این بخش برای امسال  ۴۵ میلیارد افزایش یافته است.
استاندار لرستان می‌گوید: یکی از دلایل رکود این پروژه ریلی این بود که پولی که از محل سهام فولاد برای آن در نظر گرفته می‌شد دیگر تمام شد و در پیوست قانونی ردیف اعتباری نداشت! وزارت راه به ما قول داده که عدد خوبی برای پروژه ریلی لرستان در نظر بگیرد، البته این پروژه، یک پروژه یک‌ساله و دوساله نیست و نزدیک دو تا سه هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد!

خادمی با تاکید بر اینکه راه آهن از محل مطالبات تهاتری فولاد در حال اجرا است، گفت: مطالبات تهاتری امسال نزدیک ۳۸۰ میلیارد بوده که از این میزان ۳۰۰ میلیارد جذب شده است و ۸۰ میلیارد دیگر امسال جذب می شود.

ریل‌های انتظار

معاون ساخت و توسعه راه‌آهن، بنادر و فرودگاههای کشور هم  در دیماه سال 98 با اشاره به فعالیت  دوباره راه‌آهن دورود -خرم‌آباد  گفته بود.
 وقفه  ایجاده در پروژه راه‌آهن دورود- خرم‌آباد هرگز به‌منزله مسکوت شدن این پروژه و خارج شدن آن از برنامه این وزارتخانه نیست. 

عباس خطیبی  گفته:  این خط ریلی  در سال ۹۲ به‌صورت ترک تشریفات به قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء (ص) واگذار و برای تامین منابع اعتباری این پروژه قرار شد ۳۸۰ میلیارد تومان از محل فروش سهام فولاد خوزستان به قرارگاه داده شود که ۳۰۰ میلیارد تومان آن اختصاص یافت و به پروژه تزریق شد که بر اساس آن باید کار زیرسازی و ساخت ایستگاهها در دستور کار قرار می‌گرفت.

وی با تاکید بر قرار گرفتن این خط ‌آهن در منطقه صعب‌العبور بیان  کرد: این محور با توجه به کوهستانی بودن منطقه، دارای 17 دستگاه تونل به طول 32 کیلومتر  و 20 دستگاه پل بزرگ به طول 3 هزار متر است.
معاون ساخت و توسعه راه‌آهن، بنادر و فرودگاهها گفته :  برای  احداث این پروژه به قیمت روز حدود هزار میلیارد تومان هزینه شده است که تلاش می‌شود از سایر ظرفیتهای قانونی بودجه برای تامین منابع و پیشبرد کارو به ثمر رساندن این مسیر ریلی اقدام لازم از سوی شرکت ساخت وتوسعه  انجام گیرد.
خطیبی یکی از چالش‌های فرا روی این پروژه را  بحث تملک اراضی بیان کرده  و گفته : علی‌رغم اینکه کار ارزیابی تملک‌ها بسیار سخت بود اما از ۱۱۴ کیلومتر آن ۸۰ کیلومتر آزاد شد.
معاون ساخت و توسعه راه‌آهن، بنادر و فرودگاههای کشور با اشاره به پیشرفت قابل قبول این  پروژه  گفته : مشکل از آنجا شروع شد که بر اثر تهاتر صورت گرفته سهام فولاد به تامین اجتماعی جهت تسویه بدهی اختصاص یافت  و این امر سبب شد وزارت راه و شهرسازی نتواند مابقی تعهد خود را به قرارگاه پرداخت کند و این مشکل در چرخه مالی موجب شد تا قرارگاه به طلب ۳۰ میلیارد تومانی خود دست پیدا نکند و پروژه به حالت تعطیل در آید..
خطیبی ادامه داد: با رایزنی‌ها ی متعدد با سازمان برنامه‌وبودجه قرار شد این پروژه به‌صورت طرح انتفاعی دیده و نسبت به پرداخت طلب ۳۰ میلیاردی قرارگاه از سوی سازمان برنامه ‌و بودجه اقدام شود
معاون ساخت و توسعه راه‌آهن، بنادر و فرودگاههای کشور تصریح کرد: از سازمان برنامه‌وبودجه ابلاغ ۷۵ درصد باقی‌مانده تخصیص را مطالبه کرده‌ایم که قرار است از محل استاد خزانه و اوراق مشارکت نسبت به تخصیص تعهدات باقی‌مانده اقدام که در صورت تحقق مشکلات مالی پروژه مرتفع می‌شود.

وی  گفت: از سازمان برنامه‌وبودجه ابلاغ ۷۵ درصد باقی‌مانده تخصیص را مطالبه کرده‌ایم که قرار است از محل استاد خزانه و اوراق مشارکت نسبت به تخصیص تعهدات باقی‌مانده اقدام که در صورت تحقق مشکلات مالی پروژه مرتفع می‌شود.
خطیبی با اشاره به اهمیت پروژه راه‌آهن دورود- خرم‌آباد، گفت: هدف وزارت راه به ثمر نشاندن این پروژه حیاتی و زیر بنایی است و کارهای عظیمی از جمله حفاری بیش از ۷ کیلومتر تونل و  پل در این پروژه به ثمر نشسته و قطعاً به حال خود رها نخواهد شد..


راه آهن دورود ـ خرم‌آباد، یک ابرپروژه 

مدیرکل ساخت و توسعه راه آهن منطقه یک کشور گفته :راه آهن دورود ـ خرم‌آباد، یکی از پیچیده‌ترین طرحهای کشور و یک ابرپروژه است و با اینکه فقط ۱۱۴ کیلومتر طول دارد اما یک دانشکده فنی است.
شاهین اسد فامیان در پاسخ به سؤالی مبنی‌بر اینکه بنا بود این طرح در شهریور ۹۸ به بهره‌برداری برسد ولی تاکنون عملی نشده، افزود: با توجه به بزرگی و اندازه این محور، نمی‌توان افق زمانی مشخصی را به صورت دقیق برای اجرایی شدن آن مشخص کرد.
 مدیرکل ساخت و توسعه راه آهن منطقه یک کشومی گوید :افق طرح وقتی روشن می‌شود که پیشرفت فیزیکی آن به ۸۰ درصد برسد در آن صورت می‌توان برآورد کرد با چه میزان اعتبار، طرح راه‌اندازی می‌شود که معمولاً این برآورد در سالهای یایانی انجام می‌شود.


طویل‌ترین تونل یکپارچه خاورمیانه درخط ریلی دورود ـ خرم‌آباد  

شاهین اسد فامیان  گفته : تونل خرم‌آباد ـ دورود با طول چهار هزار و ۸۰۰ متر، طویل‌ترین تونل یکپارچه در خاورمیانه است.
وی افزود: از سهام فولاد خوزستان، ۳۸ میلیارد برای این طرح در نظر گرفته شد و با این اعتبار، چند سال پروژه فعال بود اما پیشرفت کاری یروژه به علت مشکلات مالی ادامه پیدا نکرد تا اینکه در سال ۹۷ حدود ۳۰۰ میلیارد اعتبار از سهام فولاد خوزستان جذب شد ولی در همان سال این سهام بسته شد و بقیه اعتبار به ما نرسید.
فامیان بیان کرد: دومین مشکل ما در این پروژه ه  علاوه بر پیچیدگی طرح، مطالعات کاملی در رابطه با آن صورت نگرفته و وقتی پیمانکار وارد کار می‌شود، ممکن است به علت وجود یک کوه در مسیر، مجبور شود مسیر پروژه را جابه‌جا کند که اینکار ممکن است باعث طولانی‌تر شدن تونل‌ها و به تبع، بالا رفتن رقم قرارداد شود.

وی گفت: پیش بینی ما برای این محور، ۱۵ یا ۱۶ کیلومتر تونل بود اما   حدود ۳۲ کیلومتر تونل داریم که برای این موضوع، یک لایحه ضرر و زیان با مبلغ ۲۷۰ میلیارد تومان نوشته‌ و برای سازمان برنامه و بودجه فرستاده‌ایم و در حال پیگیری هستیم تا ضرر زیان آن را دریافت کنیم.

فامیان با بیان اینکه باید تلاش کنیم که تخصیص به موقع بگیریم افزود: این تخصیص باید در اوایل سال باشد و مسئولان ارشد استان  هم پیگیر باشند که صددرصد تخصیص را بگیرند و به دنبال دریافت اوراق مشارکت و جذب سرمایه گذار نیز باشند تا بتوانند پروژه را به سرانجام برسانند.
وی بیان کرد: اگر اعتبار کامل را در فصل کاری مناسب در اختیار ما قرار دهند، در فشرده‌ترین حالت، بین سه تا سه و نیم سال دیگر می‌توانیم این پروژه را تحویل دهیم.
حاجی زمانی مدیرعامل هلدینگ راه و شهرسازی قرارگاه خاتم‌الانبیاء در بازدیدی که بهمن‌ماه سال ۹۸ از روند اجرایی پروژه داشته ،گفته: در صورت تامین اعتبار این پروژه می‌تواند ظرف یک و نیم سال آینده به نتیجه برسد و کار روسازی آن اجرایی شود و درنهایت تا  دو نیم سال آینده به بهره‌برداری می رسد.

نماینده مردم خرم‌آباد و چگنی هم  در مجلس معتقد است این پروژه با بودجه‌های دولتی به اتمام نمی‌رسد و باید به دنبال جذب سرمایه‌گذار برای آن بود
دکتر مهرداد ویسکرمی گفته: به دنبال جذب سرمایه‌گذار برای این پروژه هستیم تا ادامه روند احداث راه‌آهن دورودـ خرم‌آبادـ اندیمشک ‌به دست بخش خصوصی به اتمام رسد. قرارگاه خاتم‌الانبیا برای واگذاری این پروژه به سرمایه‌گذار مشکلی ندارد..
وی  با بیان اینکه این طرح به سه تا چهار هزار میلیارد سرمایه نیاز دارد  افزود: : تنها راهی که برای افتتاح این طرح در کوتاه مدت وجود دارد این است که پروژه را در قالب ماده ۵۶ به بخش خصوصی واگذار کنیم تا مثل پروژه خرم زال این طرح افتتاح شود.


پیشرفت بیش از ۴۲ درصدی این پروژه

معاون عمرانی استانداری لرستان می گوید : پروژه راه آهن دورود - خرم آباد از محل اعتبارات فروش سهام فولاد شروع شده و آن زمان مقرر بوده که با این اعتبارات تکمیل و به بهره برداری برسد.
گودرز امیری  با اشاره به  اعتبار ۳۸۰ میلیارد تومانی  به این طرح  بیان کرد:  ۳۰۰ میلیارد تومان  از این اعتبار پرداخت شده  و ۸۰ میلیارد تومان دیگر در محل دیگری هزینه شده که امکان پرداخت آن وجود نداشت.  
وی  با اشاره پیشرفت بیش از ۴۲ درصدی این پروژه گفت: اعتبارات این پروژه به پایان رسیده  و استاندار و دولت در تلاش هستند تا منابع تکمیل این پروژه تأمین شود وعملیات اجرایی آن فعال شود .

گودرز امیری گفته: ۹۰ میلیارد تومان قبلاً از سهم فولاد به این پروژه اختصاص پیدا کرده بود که تخصیص پیدا نکرد.قرار بود که این امر از طریق یارانه‌ها جبران شود و اگر این ۹۰ میلیارد تومان تخصیص پیدا می‌کرد، پروژه فعال می‌شد، .
وی ادامه داد: با توجه به اینکه سهام کارخانه‌های بزرگ از طریق بورس عرضه می‌شود می‌توان از طریق این سهام جدید، باقی مانده اعتبار مورد نیاز راه آهن را تأمین کرد .

قطار قطار وعده برای خط ریلی خرم آباد

قطار قطار وعده پشت سرهم برای پروژه ریلی خرم آباد ردیف شد اما تاکنون این  وعده و وعیدها  که قرار بود سال 98 افتتاح شود، برای لرستان راه‌آهن نشده است . 
  اما  ماجرای نقطه سرخط ،راه‌آهن لرستان همچنان با  مشکلاتی  دست‌وپنجه نرم می‌کند. گویا  دستی برای گره‌گشایی وجود ندارد،چند نسل دیگر در لرستان  باید در انتظار شنیدن  سوت قطار و آرزوی عبور خط ریلی از شهرشان  باشند تا شاید فرجی حاصل شود.

در حسرت سوت قطار…

 و ما همچنان  در حسرت سوت قطارو در انتظار شنیدن صدای سوت قطار در شهرمان هستیم چه انتظار قشنگی است برای ما تا قطار از شهرمان عبور کند و کودکانمان  با شادی وشعف دستی تکان  دهند به مسافرانش.
چند قدم  تا پایان این خط ریلی مانده؟بالاخره سوت قطار در خرم آباد کی شنیده می شود؟ 

نویسنده :خدیجه میری
ویراستار:: علی مرادی کاکاوندی
منبع: خبرگزاری صدا و سیما