اوایل خرداد سال ۱۳۹۲ خورشیدی درسفر رئیس جمهور وقت به لرستان عملیات اجرایی سد معشوره (گاوشمار) به صورت رسمی آغاز شد؛ البته اجرای بزرگ‌ترین سد چند منظوره تاریخ لرستان فروردین سال ۱۳۹۰ توسط قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء شروع شده بود.
محمود احمدی نژاد در این سفر که در روز‌های پایانی دولت دهم به لرستان صورت گرفت، وقتی با حضور در محل ساختگاه سد معشوره با رمز "یا مهدی عج " دستور آغاز عملیات اجرایی این طرح مهم برق آبی را صادر کرد، شاید تصورش را هم نمی‌کرد چند ماه بعد، "حمید چیت چیان" وزیر نیروی دولت یازدهم، ساخت این سد مهم و راهبردی که شروع روند اجرای آن موجی از‌امید و نشاط را در دل کشاورزان لرستانی ایجاد کرده بود، متوقف و کارگاه سد را تعطیل کند!
ماجرا از این قرار بود که ۲۷ مهرماه ۱۳۹۲ یعنی حدود ۵ ماه پس از سفر رئیس جمهوری اسبق به لرستان، با فشار نمایندگان استان خوزستان توقف اجرای سد معشوره به مجری سد ابلاغ شد و وزارت نیرو دستور منع احداث آن را بر روی رودخانه‌های بالادستی کرخه صادر کرد. در حالی که احداث این سد بر روی رودخانه کشکان با تلاش‌های بسیار، در جریان سفر سوم احمدی نژاد و هیئت همراهش به لرستان، به‌عنوان مطالبه جدی مردم، به تصویب رسیده بود.
مخالفت نماینده وقت پلدختر، هم زمان با مخالفت نمایندگان استان خوزستان مزید بر علت شد تا مسئولان وقت وزارت نیرو این تصمیم سیاسی و نا عادلانه را بگیرند؛ نگارنده این سطور در جریان یکی از سفر‌های اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهور پیشین به لرستان، شاهد مخالفت صریح نماینده وقت پلدختر با احداث سد معشوره بود!
با این تفاسیر مسوولان وزارت نیرو در عین حال که با اجرای این طرح مخالف بودند، تحت تأثیر فشار افکارعمومی مردم لرستان، به اجرای این طرح به صورت ظاهر رضایت دادند، ولی برای جلوگیری از اعتراض پایین دست، ضمن تزریق قطره چکانی بودجه، در گام نخست حجم مخزن سد را به ۱۰۰ میلیون متر مکعب کاهش دادند!
در حالی که اگر سد معشوره با همان حجم اولیه مصوب (۵۸۰ میلیون متر مکعب) احداث می‌شد، در سال‌های خشک نظیر امسال که کشکان از نفس افتاده، باز کردن دریچه‌های آن می‌توانست به داد پایین دست سد برسد، همان طور که چند سال پیش نیز که کشکان خشکید و کشاورزی شهرستان پلدختر دچار بحران شد، باز کردن دریچه‌های سد ایوشان، کشاورزی جنوب لرستان را تا حد زیادی از بحران بی‌آبی نجات داد.
بر اساس مطالعات صورت گرفته، کارشناسان حوزه آب معتقدند حجم مخزن این سد می‌بایست ۹۵۰ میلیون متر مکعب باشد، در غیر این صورت با توجه به تغییر اقلیم که در زاگرس بیش از سایر مناطق تأثیر خواهد گذاشت و از این پس شاهد خشکسالی‌ها و سیلاب‌های دوره‌ای فراوانی به ویژه در زاگرس مرکزی خواهیم بود، سازه سد با حجم فعلی در خشکسالی به علت تخصیص کم آب باعث ایجاد اختلاف در استان و در ترسالی‌ها به علت عدم توان مهار سیلاب‌ها، خود به عنوان تهدیدی برای پایین دست تبدیل خواهد شد.
حالا با دستور رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور ۱۲۰ میلیارد تومان از ۲۰۰ میلیارد تومان بودجه سد معشوره، از جدول اعتبارات این طرح حذف شده و اعتراض و نامه‌نگاری مهرداد ویسکرمی نماینده خرم آباد و چگنی با مسعود میرکاظمی نیز تاکنون نتیجه نداده است.
ما مردم لرستان نه مثل سایر استان‌ها نماینده‌ای داریم که درصحن علنی مجلس عمامه بر زمین بکوبد و پیگیر مطالبات‌مان باشد و نه در بدنه کارشناسی دولت نیرو‌های پا به کار و با نفوذی داریم که از منافع‌مان دفاع کنند. آبان ۱۳۹۵ در یادداشتی با عنوان "جای خالی لرستانی‌ها در بدنه کارشناسی وزارتخانه‌ها " در پایگاه خبری "یافته" به این مسأله اشاره کرده‌ام و حالا قصد تکرار ندارم.
به همین دلیل بیشتر طرح‌های مهمی که در دهه‌های گذشته در این استان کلنگ زنی شده، به بهانه کمی بودجه و یا نداشتن توجیه اقتصادی در حد یک تابلو باقی مانده است!
سد معشوره که در سفر دولت سیزدهم به لرستان از آن به عنوان یکی از طرح‌های اولویت دار وزارت نیرو در لرستان نام برده شد، این حال و روز را دارد، درباره طرح‌های مهم دیگر نظیر لاستیک‌سازی لرستان، پتروشیمی کوهدشت و... تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل!
در میان وزارت خانه‌های مختلف، سیاست و برنامه‌های دو وزارتخانه نیرو و کشاورزی برای لرستان حیاتی است؛ چرا که اقتصاد لرستان مبتنی بر کشاورزی است و برنامه‌های این دو وزارتخانه تأثیر مستقیمی بر معیشت این مردم دارد؛ متنها بدنه میانی و کارشناسی این وزارتخانه‌ها بویژه وزارت نیرو در قُرُق پایین دست و استان‌های کویری است و لذا بیشتر طرح‌های حوزه آب و کشاورزی در لرستان با سنگ‌اندازی مسئولان مربوطه به سرانجام نمی‌رسد.
با رایزنی نمایندگان لرستان در مجلس نهم، معاون وقت وزیر نیرو برکنار شد ولی نفوذ پایین دست در این وزارتخانه به حدی است که با رفتن آن مسئول، گره طرح‌های آبی لرستان باز نشد؛ کما این که ویسکرمی رئیس مجمع نمایدگان لرستان فروردین امسال در گفتگو با رسانه‌ها "سنگ‌اندازی مدیریت میانی وزارت نیرو در ساخت سد معشوره" را دلیل راکد ماندن روند اجرای این طرح دانست و این قضیه نشان می‌دهد که کماکان در بر همان پاشنه می‌چرخد!
در سال‌های پُرآب، سالانه حدود ۱۳ میلیارد متر مکعب، معادل ۱۱ درصد کل روان آب‌های کشور، از لرستان خارج می‌شود که از این حجم عظیم فقط نیم درصد آن ذخیره‌سازی می‌شود و این جدای از ۱۸۱ میلیون متر مکعب آبی است که سالانه از طریق "قمرود" از استان خارج می‌شود!
برای اجرای سد معشوره به عنوان بزرگ‌ترین سد غرب کشور، یک هزار میلیارد تومان اعتبار اولیه درنظر گرفته شد و اگر با همان حجم مصوب به بهره‌برداری می‌رسید، علاوه بر آبی شدن ۳۶ هزار هکتار از اراضی دیم لرستان، ۱۲ هزار فرصت شغلی جدید نیز در استان ایجاد می‌شد.
مهار سیلاب‌های فصلی و تولید انرژی برق‌آبی و تأمین آب برای مصارف شرب و صنعت از دیگر مزایای اجرای این طرح راهبردی است که برای اقتصاد مبتنی بر کشاورزی جنوب و جنوب غرب لرستان حکم نوش دارو را دارد.
مصطفی رباطی
کلیک کنید
دیدگاه‌ها