محمودمیرزا قاجار پانزدهمین پسر فتح‌علی‌شاه که مدتی حاکم لرستان بوده، سال ۱۲۰۶ خورشیدی کتابی با نام «مقصود جهان» نگاشته که در آن اشارات جالبی به وضعیت شهر خرم‌آباد داشته است.

 

وی اشاره می‌کند که حدود دو دهه قبل از او (اواخر دهه ۱۱۸۰ خورشیدی)، برادر مرحومش محمدعلی میرزا دولتشاه(پسر بزرگ فتح‌علی‌شاه و حاکم پیشین لرستان) اقدام به مرمت و بازسازی قلعه فلک‌الافلاک نموده و همچنین به دستور دولتشاه، ارگ وسیعی اطراف قلعه کشیده شد (حصار موسوم به ۱۲ برجی) و باغی به نام گلستان نیز در شمال قلعه بنا نهاد که به دنبال آن، محمود میرزا نیز حدود سال ۱۲۰۴ خورشیدی عمارتی به نام کاخ همایون در آن‌جا ایجاد کرد (محدوده ساختمان باشگاه افسران و مهمان‌سرای ارتش)

 

درون این ارگ حدود ۱۰۰ خانه وجود داشته و در راس باغ گلستان، عمارتی به همین نام ساخته شده که یک تالار و دو گوشواره دور آن داشته؛ یک سمت عمارت رو به باغ و حوض کشکولی بزرگ درون باغ بوده و روی دیگر آن، حیاطی بود با ۱۰۰ ذرع که از همه‌ی جهات آن ۵ ذرع بیشتر محل عبور نبود!

 

محمودمیرزا نوشته که ارگ اطراف قلعه (۱۲ برجی) در اوایل دوره قاجار ۲ درب داشته که یکی رو به شمال و دیگری به سمت قبله بوده است (حصار ارگ، دوران سلطنت رضاشاه توسط نیروهای لشکر لرستان برچیده شد)

 

محمودمیرزا به طبیعت و زیبایی خر‌م‌آباد بسیار علاقه‌مند بود و اشعاری نیز در وصف این شهر سروده که دو بیت اول و آخر از چند بیت آن، چنین است:

 

 

شاه‌زاده محمودمیرزا در این کتاب(مقصودجهان) و اثر دیگرش به نام «عهد حسام» که سال ۱۲۰۹ خورشیدی نوشته، اشارات جالب دیگری به جغرافیای لرستان و خرم‌آباد و سکنه‌ی این شهر دارد.

✍️ رضا جایدری

 

⭕️ منبع: نسخه خطی ۴۰۱۱ کتابخانه مجلس


🔴 صفحه‌ای از نسخه خطی «مقصود جهان» که در پایان اثر، مالکیت اعتضادالملک به تاریخ ۱۳۰۳ قمری (۱۲۶۵ خورشیدی) پایین صفحه ثبت شده است

دیدگاه‌ها