در استان لرستان یک سری افراد داریم که هیچ‌گونه طرح و ایده‌ای برای پیشبرد و بهبود کارها ندارند و نتیجه بیشتر تصمیم‌ها و تدابیر این افرادِ کار خراب کن یا به‌اصطلاح لری خودمان «کارشیونک» که تقریباً در همه دستگاه‌ها وجود دارند، از روال عادی خارج کردن کارها و چند گام به عقب بردن امور است. تحت تأثیر القائات همین افراد، بیش از یک دهه پیش، برخی مسئولان استان به این نتیجه رسیده بودند که از برگزاری «آیین گِل» که یکی از آیین‌های سنتی عزاداری مردم خرم‌آباد و لرستان است، جلوگیری کنند، منتها می‌دانستند که این آیین ریشه در تاریخ، اعتقادات و باورهای قوم لر دارد و با گوشت و پوست مردم این دیار عجین شده و جلوگیری آنی و دفعی آن ممکن است با مخالفت مردم مواجه شده و تبعات امنیتی و اجتماعی در پی داشته باشد.

به همین دلیل تصمیم بر آن گرفته شد که این موضوع در نشستی با حضور کارشناسان و نماینده گروه‌ها و صنف‌های مختلف بررسی‌شده و نتیجه برای تصمیم‌گیری نهایی، به مسئولان و تصمیم گیران اعلام شود.

ازاین‌رو جلسه اتاق فکر با محوریت بررسی این موضوع در یکی از ادارات استان تشکیل شد؛ از قضا نگارنده هم به این جلسه دعوت شد؛ یکی از لحاظ بهداشتی برگزاری این آیین را زیر سؤال برد، دیگری به مراسم فوت پدرش در یکی از شهرهای استان اشاره کرد و گفت: نخستین کسی در بین فامیل بوده که توزیع سیگار و تنباکو بین شرکت‌کنندگان در مراسم فاتحه‌خوانی را منع کرده است؛ لذا نظر او هم بر حذف و جلوگیری از برگزاری آیین گِل در لرستان بود.

معاون فرهنگی یکی از نهادهای انقلابی استان هم که گوی سبقت را از همه ربود و حدود سه‌ربع ساعت در رد عزاداری سنتی مردم این استان سخن گفت! نظر بیشتر کارشناسان حاضر در جلسه این بود که با توجه به دنیای جدید و حضور انواع و اقسام رسانه‌های مختلف و نظر به این که کوچک‌ترین اتفاق یا رویدادی در یک نقطه دورافتاده از جهان در مدتی کوتاه به تیتر نخست رسانه‌های مهم بین‌المللی تبدیل می‌شود و ممکن است برداشت‌های نادرستی از «آیین گِل» در لرستان شود که به مصلحت کشور و مذهب شیعه نباشد، بنابراین تقریباً اکثراً بر این نظر موافق بودند که شیوه سنتی آیین عزاداری مردم لرستان برای اباعبدالله الحسین علیه‌السلام، به مصلحت نیست و مردم این استان به شیوه جدید و به سبک سایر استان‌ها، در ماه محرم برای سرور و سالار شهیدان به سوگواری و عزاداری بپردازند!

تک‌وتوک مخالفی هم اگر بود (تعدادی از مداحان استان هم در جلسه حضور داشتند) با توجه به جو غالب جلسه، هیچ‌کدام دَم بر نیاوردند و سکوت اختیار کردند! در لحظات پایانی جلسه، مجری به نگارنده گفت: شما هم اگر نظری دراین باره دارید، بگویید.

با عِلم به این که بیشتر حاضران خسته هستند، خیلی کوتاه نظرم را با یک سؤال بیان کردم و از آقایان به‌اصطلاح کارشناس پرسیدم: آمدیم آیین گل را که یکی از شعائر دینی و از آداب و روسوم عزاداری مردم لرستان و غرب کشوراست را حذف کردیم! به جای آن چه چیزی را جایگزین کنیم؟! در این دنیا که نوجوان و جوان ما روزانه در معرض ده‌ها و صدها پیام با محتواهای ضد دینی و غیراخلاقی است چرا ما باید با دست خودمان چوبِ حراج به داشته‌ها و سنت‌هایمان بزنیم؟!

عرض کردم: در کشور اسپانیا «گاوبازی «تجسم عینی توحش و بربریت مدرن است؛ با این حال که هر سال در این مراسم چندین نفر کشته و مجروح می‌شوند ولی با توجه به این که در این ایام میلیون‌ها گردشگر به این کشور سفر می‌کند و برای آن‌ها درآمدزایی دارد، نه‌تنها این بازی آیینی را حذف نمی‌کنند بلکه هرساله با تبلیغات فراوان سعی می‌کنند که مهمانان و گردشگران زیادی را از سراسر جهان برای دیدن این بازی خشن و خطرناک، به کشورشان دعوت کنند.»

مثال دیگری زدم و گفتم:  در کشور بولیوی در آمریکای جنوبی هم در روزهای خاصی از سال مردم به گورستان‌ها می‌روند و جنازه و استخوان اموات و درگذشتگان خود را از گور در می‌آورند و به آن‌ها لباس پوشانده، بر جمجمه‌شان کلاه می‌گذارند و سیگار برگ در دهان مرده که حالا استخوانی پوسیده از او برجای مانده، می‌گذارند! رسمی که کاملاً جاهلی و بدوی است.




حالا ما در کشورمان، رسمی که ریشه در تاریخ کهن این سرزمین دارد و تاکنون هیچ مرجع و صاحب‌نظر دینی آن را رد نکرده است را می‌خواهیم به فرضِ برداشت ناصحیح دوستان و سوءاستفاده احتمالی دشمنان، پس از گذشت قرن‌ها حذف کنیم! کجای این کار با عقل، منطق و شرع سازگاراست؟

ادامه دادم: «آیت‌الله‌العظمی بروجردی رحمه الله علیه به دردِ چشم مبتلا می‌شوند؛ مقداری از گِل عاشورا را به چشمشان می‌مالند و شفا می‌یابند؛ نقل مشهور است که ایشان تا پایان عمر با برکت‌شان با وجود مطالعه فراوان، نیاز به عینک پیدا نکردند.»

در پایان اشاره کردم: «از عصر عاشورا تاکنون شیعیان در خفا و آشکار برای امام حسین علیه‌السلام عزاداری کرده‌اند؛ از زمان روی کار آمدن سلسله‌های شیعی در ایران و عراق، مجالس عزاداری اهل‌بیت علیهم‌السلام به‌صورت رسمی و علنی برگزارمی شود؛ در زمان آل‌بویه، (فنا خسرو عضد الدوله دیلمی) در سال 334 هجری قمری در بغداد دستور می‌دهد که بازارها تعطیل شود و مردم در دسته‌های عزاداری و به‌صورت علنی در کوچه و معابر برای امام سوم شیعیان به سوگواری بپردازند؛ از آن تاریخ تا به امروز و حتی پیش از آن قوم لر در سوگ بزرگان، عیاران و پهلوانان خود بر سر و شانه‌های خود گل می‌مالیدند و خود را به گِل آغشته می‌کرده‌اند، امام حسین (ع) که عزیز همه عزیزان است و مردم این دیار هرساله در سوگ مولا و مقتدا و سومین ستاره آسمان امامت و ولایت بر طبق رسمی دیرین در گِل می‌افتند؛ حتی در اساطیر آمده که مردم ایران در سوگ سیاوش بر سر و روی خود گِل مالیده‌اند؛ ضمن این‌که انسان از خاک آفریده‌شده و به خاک برمی‌گردد و به همین دلیل این کار (آیین گِل) کاملاً با فطرت انسان سازگاراست...چرا ما باید سنتی دیرین که هم ‌ریشه در تاریخمان دارد هم مطابق با فطرتمان است و هم در تعارض با دین و شرع نیست را حذف کنیم؟!»

به یاد دارم هنوز جمله‌ام تمام نشده بود که زمزمه‌هایی در جلسه شروع شد، آقای علیرضا قهرمانی مداح محله درب دلاکان خرم‌آباد حفظ الله که به هیجان درآمده بود از روی صندلی بلند شد و با صدای بلند سه بار فریاد زد: یا حسین، یا حسین، یا حسین.

جلسه تمام شد، با عنایت خود امام حسین علیه‌السلام، تمام رشته‌های افراد به‌اصطلاح «کارشیونک» و چاپلوس پنبه شد و به‌قول‌معروف جو برگشت.

حالا پس از گذشت حدود یک دهه از آن ماجرا، چهارشنبه 14 شهریور 1397 در روز نخست برگزاری «شانزدهمین اجلاس خادمان و پیر غلامان حسینی در خرم‌آباد» از «آیین گِل» مردم لرستان رونمایی شد و این نشان می‌دهد که ایران عزاداری سنتی مردم لرستان را به رسمیت شناخته و این اتفاق و رویداد مهمی است.

به نظر نگارنده، قدم بعدی باید شناساندن این آیین اصیل و دیرینه به سایر بِلاد اسلامی باشد؛ اگر آیین گل مردم لرستان به‌درستی تبلیغ شود، چه‌بسا در آینده نه‌چندان دور شاهد باشیم که از سایر کشورهای اسلامی، عاشقان اهل‌بیت علیهم‌السلام برای دیدن مراسم تاسوعا و عاشورای حسینی به لرستان بیایند و خرم‌آباد به یکی از مقاصد گردشگری مذهبی در کشور تبدیل شود که دور از انتظار نیست.

در روزهای اخیر اکثر رسانه‌های مکتوب و اینترنتی استان و در مجموع حوزه‌ی لرستانِ فرهنگی، رونمایی از آیین گل را به‌اشتباه به عنوان ثبت ملی این آیین اعلام کردند که در این خصوص ذکر این نکته ضروری است که «آیین گِل» مردم لرستان در سال 1388 و با تلاش افرادی نظیر عطا حسن‌پور از کارشناسان باتجربه و دلسوز اداره کل میراث فرهنگی لرستان، در همایش ثبت در محمودآباد مازندران، به شماره 53 در فهرست میراث ملی کشور به ثبت رسیده است و در اجلاس اخیر پیر غلامان و خادمان حسینی در خرم‌آباد، از این آیین به‌صورت رسمی رونمایی شد و همان‌طور که اشاره شد، اتفاق مبارکی است.

دیدگاه‌ها