زبان یکی از قدیمیترین ابزار ارتباطجمعی انسانها و یکی از مهمترین ارکان فرهنگ است. زبان مانند ستونی است که فرهنگ و ادبیات یک جامعه بر پایه آن استوار است. زبان یکی از شناسههای فرهنگی است و اهمیت پاسداشت آن در همین امر نهفته است.
ایرانزمین از گذشتههای دور سکونتگاه اقوام و طوایف بسیاری بوده و به همین دلیل یکی از کشورهایی میباشد که از تعدد قومی و زبانی بالایی برخوردار است. در چهارگوشه این دیار مردمانی مختلف با زبانها و فرهنگهایی مختلف به عشق ایرانزمین زندگانی میکنند و به هر رنگ و زبان نام ایران را بر سر زبان میرانند؛ و جان را فدای نام ایران و دین مبین میکنند و جان را در گرو ایران میدانند.
زبان لکی نیز یکی از کهنترین زبانهای ایرانی است که زبان لکها میباشد. محدوده گویشران زبان لکی در لرستان شامل بخشهای وسیعی از بیرانشهر (چغلوندی)، سلسله، دلفان و کوهدشت میباشد.
این زبان همچنین در استانهای ایلام، کرمانشاه و همدان کاربرد فراوانی دارد. لکی نزدیکی بسیاری با کردی جنوبی (کلهری) دارد. بعضی از واژهها و اصطلاحات موجود در زبان اوستا به همان شکل اوّلیه در این زبان به کار میروند.
زبان لکی در دهم مردادماه سال 1396 شمسی در فهرست آثار ناملموس ملی ثبت شد. رویدادی که از آن بیش از یک سال گذشته است و ما این روزها در سالگرد آن قرار داریم.
امید است که زبان لکی با نگاه مسئولین و پژوهشگران به آن رشد و ترقی روزافزونی بنماید و به دست فراموشی سپرده نشود؛ که در این راستا میتوان اقدامات بسیاری از جمله نامگذاری معابر شهری به اسامی لکی در شهرستانهای لک زبان استان، قرار دادن برنامههایی با گویش لکی در لیست برنامههای صداوسیمای استان، برگزاری همایشها و گردهماییهای با محوریت زبان لکی، شناساندن شاعران بزرگ لک زبان که بخشی از بزرگان فرهنگ و ادب لرستان نیز میباشند به عامه مردم اشاره نمود. زبان لکی میراث کهنی است که از گذشتگان به ما رسیده و بخشی از هویت لرستان میباشد.
حال این مطلب را با چند بیت از ترکه میر آزادبخت شاعر بزرگ لک زبان اهل شهرستان کوهدشت که در شهرستان دلفان مدفون میباشد، به پایان میبرم، البته پیش از نگارش شعر، لازم میدانم تا توضیحاتی چند ارائه نمایم.
1 - کله باد به معنای باد موسمی است که در بهمن و اسفند میوزد و پیامآور آمدن بهار سبز و خرم و رفتن زمستان سرد و بیروح میباشد.
2- وشت در این شعر به معنای باد شدید آمده است و واران معنای باران میدهد.
3 – سر چل به معنای شاخه درخت میباشد.
4 – شکرچه به معنای میوه میباشد.
5 – شعر لکی معمولاً دههجایی است و گاهی ممکن است هشت یا دوازده هجا داشته باشد.
6– شعر لکی نیز مانند اشعار فارسی دارای اوزان عروضی و قافیه میباشد.
هانای کله باد باد وهاران ولیعهد وشت وکیلی واران
شکوفه سر چل شکرچه داران گل پاش و گل ریز گل بذرکاران
سرتاسر زمین دشتان و وشتان تار عنکبوت باف،تافته روی کتان
کوره گلالان کولیده هوردان صاف بین ژه دس مخیلان زردان
و در پایان به قول جناب مولوی که گفتهاند:
گر خطا گفتیم اصلاحش تو کن مصلحی تو ای سلطان سخن
محمّدامین آزادبخت
دیدگاهها
بیاید به داشته های خودمان ارج نهیم سپاسگزارم
و کسانی که بخواهند میان ما تفرقه اندازی کند از بی ریشه ی آنهاست
که شامل استانهای ایلام کرمانشاه همدان
لرستان شامل آن میشود واین گواه این
است که لک چه تاریچه کهنی دارد
ضمایر لکی دقیقا کپی و شبیه کردی هستند مثلا کردها میگن بچو(برو) و لکها هم همینو میگن، کردها میگن آویل(بچه) و لکها هم همینو میگن، کردها میگن آگر(آتش) لکها هم همینو میگن، کردها میگن برشن(بریز) لکها هم همینو میگن، حالا چطور لکی را زبانی جدا بدانیم؟ لکی حتی دستورزبان مستقل از فارسی ندارد و اعداد شمارش مستقل ندارد و اطلاق زبان کاملا اشتباه است
لکی زبان است و بحثی در این نیست.
(زاگرس نشینان اصیل و ساکنان درّه سیمره)
لکی را باید بشنوید تا بدانید چقدر غنی و هر مورد اختصاصی افعال و اوصاف را بیان میدارد.