روز اوّل فروردین که بزرگ‌ترین جشن ملی و آغاز سال نو ایرانیان است آن گاه که روز و شب برابر گردد صدای شادمانۀ سُرنا لمحِه‌ای پس از تحویل سال نو در ایران از نوستالژیک‌ترین لحظات را نقش می‌زند. در اقلیمی که تقاطع آیین‌ها و زیستگاه اقوام متعدد است، موسیقی مقامی بختیاری صدای پای بهار است. 

نوروز شهیرترین جشن فارسی‌زبان‌ها است و هر جزئی از نوروز سَمبلی از پرستش نیک‌منظری، مودت و شفقت است. همچنين یکی از مظاهر کلان و اتحاد بخش ملت ايران با همه ازدیاد قومي، آیینی، فرهنگي و کلامی است. علاوه بر آن تلالویی از باورهای دینی ست که ضمن آن ماهیت مذهبی و تاریخی این مردمان را به منصه‌ي ظهور می‌گذارد. از نگاهی دیگر نوروز روشنگر پیوند تعامل انسان با محیط زیست و دگرگونی‌هایی است که در آن پدید می‌آید.

با رفتن چله کوچک در روزهای انتهایی اسفند، اقلیم جانی تازه می‌گیرد، همه چیز برای سرخوشی سازوَر می‌گردد و بشارت زندگی می‌دهد. زندگی دوباره طبیعت در فصلی آغاز می‌شود که دميدن روح حيات در كالبد طبيعت است و فروردين موسم جريان خون در شاهرگ هستي است.

سور و سرور باستانی ‌ایرانی علاوه بر ‌ایران در چند کشور منطقه که دارای فرهنگ مشترک هستند جشن گرفته می‌شود که از یک فرهنگ ملی منشا گرفته و در حال تبدیل شدن به یک «نگاره جهانی» است. نوروز سرحدهای جغرافیایی را در می‌نوردد و در میان مردمان بی‌شماری زندگی می‌کند.

تا امروز هيچ جامعه و مرز و بومی، چنين جشن و آیین كهنی که عمیم و مورد سنایش خاص و عام، فقیر و غنی، کوچک و بزرگ و شهری و روستایی و عشایری باشد را تجربه نكرده است.

بر اساس آن چه در سَمرها آمده در گاه‌شمار ایرانی‌، آغازین 12 روز سال "جشن زایش انسان‌ها" نگاره‌ای از 12 هزار سال حیات و آرزم با اهرمن است و روز سیزدهم نقشی از هزاره سیزدهم و آغاز رهایی از عالم مادی است. بر همین اساس نیز، روز سیزدهم که در واقع سمبلی از زندگی انسان‌ها در اِرَم است‌، متعلق به ستاره باران پنداشته می‌شد، زیرا هبوط باران رحمت الهی برانگیزنده شادابی زمین شده و نمایه‌ای از بهشت را به وجود می‌آورد.

این ایمان در ایران باستان انگیزه می‌شد که سیزدهم نوروز، روز خاص طلب باران بهاری برای حراثت انگاشته شود. در این روز، از دیر باز مردم ایران به دشت و صحرا می‌رفتند تا با شکست ابلیس خشکسالی، گوسفندی برای فرشته باران، قربانی کنند تا این فرشته زرع‌های نو دمیده را از باران سیراب کند.

 ایرانیان اینک هم نیز در سیزدهمین روز نوروز با سبزه های سفره هفت‌سین خود به گستره طبیعت می‌روند و تمام روز را در طبیعت می‌گذرانند که در تقویم رسمی کشور این روز «‌روز طبیعت» نام‌گذاری شده است. روز چهاردهم فروردین جشن‌ها‌ی نوروزی خاتمه مي‌یابد و مردم زندگی روزمره خود را از سر می‌گیرند.

دعای تحویل سال نو به گویش بختیاری:

ای که دِل و تی یَل مو، هی زِ تونهِ روشـــن و نو                ای کــــــه زِ کـردار تونهِ ویـَدن روز، وَستـــَـنِ شو

ای که به دست تونِه، ای گشتن سال و بخت نو                تی به رَهُـــم تا بکنی سالِمــــه نو، بختِمــــه نو 

ترجمه فارسي:

ای که چشم و دل من از تو روشن و نو می‌شود               ای که از عمل توست که شب و روز به وجود می‌آید

ای که به‌دست توست آمدن سال نو و بخت تازه               چشم به راهم تا سال و بختم را نو کنی

 

دیدگاه‌ها