رسانه‌ای شدن فوت این دختر دانشجوی اهل استان ایلام و ایجاد حادثه برای یکی دیگر از دانشجویان دختر این دانشگاه بازتاب زیادی در کشور داشت و نگاه‌ها را معطوف به مدیریت امور شهری مرکز استان کرد.

مسئولان ارشد وقت استان اعم از استاندار و معاون امور عمرانی او و سایر مسئولان تلاش کردند که مسئولیت این حادثه را به گردن شهردار وقت خرم‌آباد بیندازند، هوشنگ بازوند استاندار وقت در جلسه ستاد مدیریت بحران استان چند بار از شهردار خواست که استعفا دهد اما او مسئولیت این رخداد را بر عهده نگرفت.

با این حال در این جلسه لنز دوربین عکاسان خبری بیشتر روی عیدی بیرانوند متمرکز شده بود و انگار که ناخواسته اصحاب رسانه نیز شهردار مرکز استان را در وقوع این حادثه مقصر اصلی قلمداد می‌کردند.

تا مدت‌ها پس از این حادثه ناگوار بخش اعظمی از توان مدیریتی استان مصروف آرام‌سازی فضای جامعه شد، جامعه‌ای که افکارش از وقوع این حادثه دل‌خراش جریحه‌دار شده بود؛ در کنار این کارها که با استفاده از رسانه‌ها و برای اقناع افکار عمومی انجام می‌شد، بارها مسئولان ارشد استان برای دلجویی از خانواده این دانشجو به استان ایلام سفر کردند.

با این تفاسیر اما همه نگاه‌ها متوجه شهردار وقت خرم‌آباد بود و در حقیقت عیدی بیرانوند شهردار در این سناریو به‌عنوان نقش منفی یا «آدم بَدِه» معرفی شده بود و همه تقصیرها و به اصطلاح تمام کاسه کوزه‌ها سر او شکسته شد.

این در حالی بود و هست که مشکلات شهر خرم‌آباد مربوط به یک شخص یا یک طیف سیاسی خاصی نیست و بنای زیرساخت‌های نامناسب این شهر در طی چند دهه گذاشته شده و در ایجاد این وضعیت خیلی‌ها دخیل بوده‌اند.

نگارنده درهمان روزها (18/8/1395) در مقاله‌ای با عنوان (((کمی هم منصف باشیم؛ چه کسانی خرم‌آباد را به یک قیف تبدیل کردند؟!))) که در همین پایگاه خبری به چاپ رسید، در جواب کسانی که حادثه جان باختن دانشجوی دختر ایلامی را بهانه‌ای برای تسویه‌حساب‌های سیاسی و جناحی برای از صحنه به در کردن رقیب قرار داده بودند، به این موضوع اشاره کردم که این حادثه بیان‌گر آن است که مرکز لرستان از نظر زیرساخت مشکلات ریشه‌ای دارد و برای رفع این مشکلات باید چاره اساسی اندیشیده شود و با استعفا و یا برکناری یک یا دو مسئول کارها به سامان نمی‌شود.

دیگر این که خرم‌آباد در سایه بی‌تدبیری، سهل‌انگاری و عدم نظارت مسئولان دستگاه‌های مرتبط با امور شهری، در سال‌های متمادی به حالت یک قیف درآمده، به‌گونه‌ای که در دور تا دور این شهر ساخت‌وسازهای زیادی انجام شده و خانه‌های مسکونی مجاز و غیرمجاز به صخره‌های مخمل کوه در شمال، سفیدکوه در غرب و مدبه کوه در شرق چسبیده است.

این وضعیت باعث شده که تا دامنه ارتفاعات در چهار طرف این شهر، خانه ساخته شود؛ به این ترتیب با آسفالت شدن خیابان‌ها و ایزوگام شدن سقف خانه‌ها تا پای کوه‌های اطراف دره خرم‌آباد، به محض بارندگی، آب‌های روان جاری شده و به صورت سیل‌آسا به مرکز و جنوب شهر روانه می‌شود و سیلاب به راه می‌افتد و رفت و آمد در شهر را فلج می‌کند.

با این حساب امکان این که کم‌ترین مقدار از بارش‌ها در زمین نفوذ کند، وجود ندارد و بدون ذخیره شدن به‌صورت آب‌های زیر زمینی به سیل ویران گر تبدیل می‌شود و با کم‌ترین بارش‌ها باید منتظر وقوع سیلاب‌های مهیب باشیم.

حالا هواشناسی برای شمال غرب و جنوب غرب کشور و به‌تبع آن استان لرستان بارش‌های سیل‌آسا پیش‌بینی کرده و احتمال سیلابی شدن رودخانه‌ها و مسیل‌ها دور از انتظار نیست؛ هم‌چنین پیش‌بینی هواشناسی حاکی از آن است که امسال میانگین بارش‌ها از سال‌های پیش بیشتر خواهد بود.

بر این اساس و با توجه به شرایط و موقعیت جغرافیایی شهر خرم‌آباد که در بالا به آن اشاره شد، ضروری است که مسئولان امور شهری و شهرداری پیش‌بینی‌های لازم را بنمایند و ضمن شناسایی نقاط آسیب‌زا، برای آمادگی در برابر حوادث احتمالی، تمام امکانات خود را بسیج کنند.

بر این شرایط باید مهندسی «چپی چوارشه» یا برعکس در این شهر را هم اضافه کرد؛ در کجای دنیا در شمال و بلندی مشرف به مرکز شهر روگذر و در جنوب آن زیرگذر احداث می‌شود؟!

جواب این سؤال خیلی مشکل نیست؛ در خرم‌آباد این نوع نگاه و مهندسی حاکم است؛ در این شهر در بلوار ولیعصر با سراشیبی بسیار تند روگذر احداث شده ولی در جنوب شهر در بلوار بهارستان که محل تجمع آب‌های سطحی است، زیرگذر در حال احداث است!

وضعیت غیراستاندارد زیرگذرهای میدان 22 بهمن (کیو) و پل شهدا که دیگر بماند؛ این زیرگذرها به‌محض بارش باران تبدیل به استخری پر از آب می‌شوند و عبور و مرور خودروها را مختل می‌کنند؛ به همین دلیل مسئولان مرتبط باید برای جلوگیری از ایجاد این مشکل که در پی آن ترافیک سطح شهر به اوج خود خواهد رسید و باعث بروز مشکل برای شهروندان خواهد شد، موتورپمپ‌ها را برای تخلیه آب این زیرگذرها در حین بارش به حالت آماده‌باش درآورند.

مهرماه سال 1393 کاظم صفرزاده معلم فداکار و سه دانش‌آموز لرستانی در سیل رودخانه شوراب چگنی جان باختند؛ آبان 94 هم سه تن از اعضای خانواده محمدی در کوهدشت بر اثر وقوع سیلاب در این شهر کشته شدند.

در سال‌های اخیر سیلاب به اراضی کشاورزی و زیرساخت‌ها، ابنیه‌ها و تاسیسات شهرستان‌های مختلف استان خسارات زیادی هم وارد کرده است؛ به همین دلیل و با توجه به این که لرستان یکی از استان‌های حادثه‌خیز کشور است، نه‌تنها شهرداری خرم‌آباد که سایر دستگاه‌های خدمات رسان هم می‌بایست برای بارش‌های پیش رو آماده باشند.

در کشور و استان ما مرسوم است که همیشه پس از وقوع حادثه‌ها ستاد بحران تشکیل شود و معمولاً مسئولان دستور آماده‌باش به نیروها را بعد از حوادث صادر می‌کنند؛ پیشنهاد می‌شود که امسال برای جلوگیری از وقوع حوادث زیان‌بار و کاهش آثار بلایای طبیعی به‌ویژه سیل، ستاد بحران استان پیش از وقوع حوادث احتمالی تشکیل شود.

فایده تشکیل ستاد بحران قبل از وقوع سیل و حوادث احتمالی این است که دستگاه‌های خدمات رسان و به‌ویژه شهرداری‌ها می‌توانند با شناسایی مناطق آسیب‌زا و در معرض خطر با تمام توان و امکانات برای رفع این مشکلات اقدام کنند.

چون حوادث فقط منتهی به داخل شهرها نیست و طغیان رودخانه‌ها و مسیل‌ها به اراضی کشاورزی، راه‌ها و روستاهای مجاور این رودخانه‌ها نیز خسارت وارد می‌کند، بهتر است که ستاد بحران استان 2 کارگروه تشکیل دهد، یک کارگروه برای داخل شهرها با مسئولیت شهرداری خرم‌آباد و سایر شهرداری‌های استان و کارگروهی دیگر برای خارج از شهرها با عضویت سایر دستگاه‌های خدمات رسان ازجمله شرکت‌های آب و فاضلاب روستایی، آب منطقه‌ای، برق، گاز و ادارات کل راه و شهرسازی و جهاد کشاورزی تشکیل دهد که در این کارگروه هم یکی از دستگاه‌ها به‌عنوان متولی و هماهنگ‌کننده انتخاب شود و مابقی نهادها هم در این خصوص کمک‌رسانی کنند.

فایده این کار این است که با تشکیل ستاد بحران و ایجاد این کارگروه‌ها، با بروز حوادث احتمالی کسی نمی‌تواند مشکل را به گردن دیگری بیندازد و انگشت اتهام به‌سوی یک دستگاه و نهاد دراز نمی‌شود و دیگر این که از موازی کاری و بی نظمی در اجرای کارها در مواقع بحرانی جلوگیری می‌شود.

واقعیت مطلب این است که طبیعت منتظر نمی‌ماند تا متولیان آهسته و لاک‌پشتی کارها را انجام دهند، با این زیرساخت‌های ضعیفی که در استان ما وجود دارد، حوادث و سوانح طبیعی جز جدایی‌ناپذیر زندگی مردم است و گریزی از بلایای غیرمترقبه و پیش‌بینی‌نشده نیست؛ مسئولان استان می‌توانند با اندیشیدن تدابیر لازم و کافی تا حدود زیادی از خسارات ناشی از این بلایا جلوگیری کنند.

مصطفی رباطی

دیدگاه‌ها