نمایندگان مجلس شورای اسلامی درجلسه علنی روز یک‌شنبه پارلمان درخواست یک فوریت طرح استانی شدن حوزه‌های انتخابیه انتخابات مجلس شورای اسلامی را به تصویب رساندند.

به گزارش ميزان (خبرگزاري قوه قضاييه)، در مقدمه (دلایل توجیهی) این طرح که به امضای 169 نفر از نماینگان رسیده‌، آمده است:

انتخابات به مثابه ابزاری برای تعیین نمایندگی و توزیع وانتقال قدرت، از اهمیت ویژه‌ای در نظام حقوقی کشورهای مختلف برخوردار است، از این‌رو قالب کشورها به منظور تمشیت امور انتخاباتی، بر اساس اوضاع و احوال اجتماعی و سیاسی خود، سازوکارهای مختلفی را برگزیده‌اند.

تاسیس قانون انتخابات در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران و اصلاحات متعدد بعدی آن که همواره با چالش‌های متنوعی مواجه بوده درهمین راستا انجام شده است و موضوع استانی شدن انتخابات نیزیکی از موضوعات بحث‌ برانگیز در دوره‌هایاخیر قانونگذاری در همینخصوص بوده است.

بحث و مجادله در خصوص ابعاد و آثار مختلف این طرح‌ها، نخستین مرتبه در پنجمین دوره مجلس شورای اسلامی آغاز شد و پس از طی فراز و فرودهای فراوان در مجالس بعد هیچ‌گاه به سرانجام نرسید.

طرح حاضر که برای استانی شدن انتخابات مجلس شورای اسلامی به مجلس تقدیم شده است، از طریق تغییر و تعیین حدود جدید حوزه‌های انتخابیه در پی کسب اهدافی نظیر ارتقاء سطح کیفی مجلس، افزایش میزان مشارکت عمومی در انتخابات و جلوگیری از وقوع برخی تخلفات همچون خرید رأی است و امکان تحقق اهداف ذیل بیش ازپیش فراهم می‌شود:

1- پرداختن نمایندگان به بررسی امورملی و پرهیز از صرف اوقات نمایندگی برای امورجزئی با حفظ ویژگی محلی و ملی بودن مسوولیت نمایندگی و جای‌گزین کردن برنامه‌محوری به جای شخص‌محوری

نقطه عزیمت برای ارائه این طرح، لزوم غلبه نقش ملی نمایندگان بر نقش محلی آنان است، چرا که یکی ازاوصاف اصلی سمت نمایندگی، ملی بودن آن است و صرف اغلب اوقات نماینده در جهت رتق وفتق امورملی از آثار این وصف محسوب می‌شود، ازاین رو نماینده نباید پس از احراز سمت نمایندگی بیش از حد درگیر حل و فصل امور حوزه انتخابیه خود باشد.

استانی شدن انتخابات که به شکل تعیین حدود جدید حوزه‌های انتخابیه است، می‌تواند دخالت نماینده در امور محلی را حداقل از سطح شهرستان‌ها و شهرهای کوچک،حوزه‌های انتخابیه فعلی به سطح استان،تغییر دهد و تا حدود زیادی رافع مشکل پیش گفته باشد.

این استدلال مستند به بیانات مقام معظم رهبری و اصول متعدد قانون اساسی است از جمله می‌توان به سخنان ایشان در 8/3/86 اشاره کرد که فرمودند «‌در مجلس نباید نماینده فلان منطقه تصور کند هنر نمایندگی او در این است که برای آن منطقه دائما پشتیبانی جلب کند. اصلاً مسأله اصلی نماینده مجلس این نیست، نباید فکرکنیم که چون ما نماینده فلان شهر یافلان استانیم، مرتب باید برای آن شهر یا استان امتیاز بگیریم.

این یک میدان رقابت غلط، بی‌برنامه و نادرستی است که تبعات بدی هم دارد شما درست ازفلان نقطه کشور انتخاب شدید، اما فقط نماینده آن‌جا نیستید؛ شما نماینده همه ملت ایرانید. شأن مجلس هم قانونگذاری است نه گرفتن تسهیلات و کمک‌های عمرانی و غیره برای آن منطقه خود؛ به قانون اساسی هم نگاه کنید شأن شما این است که قانون بگذارید».

اصول متعدد قانون اساسی نیزدراین موردقابل استناد است که مهم‌ترین آن اصل 84 قانون اساسی است، بر این اساس «هر نماینده دربرابر تمام ملت مسوول است»

 2- ارتقای سطح کیفی و افزایش کارایی مجلس ازطریق ایجاد امکان انتخاب داوطلبان شاخص‌تر با صلاحیت‌های برتر

تعریف محدوده جدید حوزه‌های انتخابیه سبب می‌شود تا رقابت‌های انتخاباتی در سطح جمعیت وسیع‌تری انجام گیرد. در چنین حالتی با لحاظ محدودیت امکان انتخاب، صرفاً داوطلبانی به موفقیت دست خواهند یافت که درمیان جمعیت مربوطه از سوابق و ویژگی‌های درخشان‌تری در مقایسه با سایرین برخوردارند. به این ترتیب این احتمال به افراد دارای تحصیلات و توانایی‌های ویژه علمی و کاری امکان موفقیت بیش‌تری داشته باشد بیش از پیش میسر خواهد بود و در عمل نقش و تاثیر تعلقات قومی و قبیله‌ای کم‌رنگ خواهد شد.

3- متمایل کردن انتخاب کنندگان و انتخاب‌شوندگان به سمت ایجاد نظام انتخاباتی متناسب با ساختارهای سیاسی و حقوقی ایران

افزایش وسعت خوزه‌های انتخابیه از سطح تقسیمات فعلی به سطح استانی، داوطبلان نمایندگی را وادار می‌کند تا به منظور ارتقاء قدرت رقابت و کسب پیروزی در انتخابات، ناگزیر از عضویت در گروه‌های سیاسی و اجتماعی و یا گرایش به سمت احزاب و نهادهای مدنی باشد. تضارب افکار و اندیشه‌های متفاوت و متنوع در قالب رقابت این احزاب، گروه‌های و نهادهای مدنی به تدریج سبب می‌شود رای‌دهندگان پیش از گرایش به ویژگی‌های شخصی داوطلب نمایندگی در پی شناسایی و ارزیابی اهداف و برنامه‌های جریان‌های فکری- سیاسی و اجتماعی حامی داوطلبان باشد. لذااز این منظراستانی شدن حوزه‌های انتخابیه موجب تضمین مشارکت متفکرانه همگانی در انتخابات می‌شود.

4- حذف رقابت‌های شدید واختلاف‌برانگیز قومی و قبیله‌ای و تقویت همبستگی ملی

تغییر ساختار اجرایی ونوع انتخابات تؤام با افزایش وسعت حوزه‌های انتخابیه، موجب کم‌رنگ شدن نقش تعلقات قومی و قبیله‌ای در فرایند رقابت‌های انتخاباتی و کسب موفقیت در انتخابات می‌شود زیرا با در نظر گرفتن پراکندگی جمعیت در سطح استان، طرف اتکاء داوطلب به مجموع آراء اقوام وبستگان خویش نمی‌تواند تضمین‌کننده موفقیت وی در انتخابات باشد.

5- کاهش تعداد داوطلبان و هزینه‌های اجرایی انتخابات

با تصویب این طرح اولاً تعداد حوزه‌های انتخابیه به تعداد استان‌های کشور تقلیل خواهد یافت و این امر خود موجب کاهش هزینه‌های اجرایی انتخابات می‌شود. ثانیاً کاهش تعداد حوزه‌های انتخابیه، خود، کاهش میزان داوطلبان نمایندگی را نیز در پی خواهد داشت.

6- افزایش میزان و تسهیل امکان مشارکت عمومی شهروندان در اعمال حق تعیین سرنوشت

افزایش وسعت حوزه‌های انتخابیه از سطوح فعلی به سطح استان، افزایش تعداد رای‌دهندگان در هر حوزه را در پی خواهد داشت و این خود، امکان مشارکت عمومی شهروندان را ارتقا می‌بخشد.

7- عادلانه شدن نظام انتخاباتی وایجاد فرصت‌های برابر برای آحاد افراد ملت

با افزایش وسعت حوزه‌های انتخابیه و تغییرسازوکار پیروزی در انتخابات، ضمن استقرار یک نظام انتخاباتی عادلانه، اصل برابری شهروندان در برخورداری از امکان استفاده شدن و انتخاب کردن، بیش از پیش تامین شود.

8- کنترل تخلفاتی نظیرخرید رأی

یکی از ایرادات وارد بر برگزاری انتخابات به شکل فعلی این است که کوچک بودن محدوده جغرافیایی حوزه‌های انتخابیه به کاندیداها اجازه می‌دهد تا برای جلب و جذب آراء شهروندان به شیوه‌های غیراخلاقی نظیر خرید رای متوسل شود.

طرفداران استانی شدن انتخابات معتقدند با استفاده ازاین سازوکار، از آن‌جا که داوطلبان باید درحوزه‌های انتخابیه بزرگ‌ترین به رقابت بپردازند، لذا توانا آن‌ها برای انجام تخلفاتی نظیرخرید رای تا حدود زیادی کاهش می‌یابد.

9- تقویت فرهنگ تحزب

افزایش وسعت حوزه‌های انتخابیه، از سایت پیروزی فردی در انتخابات خواهد و داوطلبان را ناگزیر به سمت انجام فعالیت‌های تبلیغاتی درقالب انجمن‌ها و گروه‌های متنوع سیاسی و اجتماعی سوق می‌دهد. همین امر موجب جلب توجه رای‌دهندگان به اهداف و برنامه‌های نهادهای مدنی شده و توسعه و گسترش فرهنگ تحزب را درپی دارد.

در مواد پنج‌گانه طرح «استانی شدن حوزه‌های انتخابیه انتخابات مجلس شورای اسلامی» تقدیم هیأت رئیسه مجلس شده آمده است:

ماده 1 در انتخابات مجلس شورای اسلامی، محدوده جغرافیایی هر استان به عنوان حوزه انتخابی اصلی و حوزه‌های انتخابیه موجود تابعه استان، حوزه‌های انتخابیه فرعی محسوب می‌شوند.

تبصره 1 ملاک در تعیین تعداد نمایندگان هر استان مجموع نمایندگان آن استان به موجب «قانون تعیین محدوده حوزه‌های انتخاباتی مجلس شورای اسلامی» مصوب 30/1/1366 اصلاحیه‌های بعدی آن خواهد بود.

تبصره 2 هر یک از رای‌دهندگان می‌توانند برای کلیه کرسی‌های استانی ذی‌ربط نماینده انتخاب کنند.

تبصره 3 حوزه‌های انتخابیه استان‌های آذربایجان شرقی و سیستان وبلوچستان، حوزه‌ انتخابیه بیجار در استان کردستان،حوزه‌های انتخابیه تربت‌جام، تایباد، خواف و رشتخوار در استان خراسان رضوی،حوزه انتخابیه بندرلنگه در استان هرمزگان و حوزه‌های انتخابیه اقلیت‌های دینی از شمول این قانون مستثنی هستند.

ماده 2 هر یک از داوطلبان نمایندگی مجلس شورای اسلامی باید منحصراً برای یکی ازحوزه‌های انتخابیه فرعی استان ثبت‌نام کند. ثبت‌نام در بیش از یک حوزه انتخابیه فرعی موجب لغو ثبت‌نام و محرومیت از داوطلبی نمایندگی آن دوره از انتخابات مجلس شورای اسلامی خواهد بود.

ماده 3 علاوه برشرایط مندرج در قانون انتخابات مصوب 78/9/7 مجلس شورای اسلامی و اصلاحیه‌های بعدی آن، هر داوطلب نمایندگی باید متولد محدوده جغرافیایی حوزه انتخابیه فرعی محل ثبت‌نام بوده و یا سابقه نمایندگی مجلس شورای اسلامی از آن حوزه یا سابقه حداقل 5 سال سکونت در آن محدوده را داشته باشد.

ماده 4 انتخابات مجلس شورای اسلامی در حوزه‌های مشمول این قانون یک مرحله‌ای است. از هر حوزه فرعی داوطلب یا داوطلبانی که بالاترین رای را در کل استان به دست آورده‌اند، نماینده یا نمایندگان استان از آن شهرستان محسوب می‌شوند.

ماده 5 در انتخابات مجلس شورای اسلامی مشمول این قانون، هیأت اجرایی مرکزی، در مرکز حوزه انتخابیه اصلی(استانداری‌ها) توسط استاندار و هیأت‌های اجرایی فرعی، بر مرکز حوزه‌های انتخابیه فرعی و سایر فرمانداری‌ها و بخشداری‌های تابعه مرکز حوزه انتخابیه فرعی تشکیل خواهد شد.

نماینده مردم لاهیجان در توضیح طرح اظهار کرد: ما ابتدا تقاضای دو فوریت این طرح را داشتیم اما برای اینکه فرصت بیشتری جهت بررسی در اختیار نمایندگان باشد درخواست خود را به یک فوریت تغییر دادیم.

مهرداد بائوج لاهوتی تاکید کرد: استانی شدن به این معنا نیست که شهرستان ها دیگر نماینده نداشته باشند بلکه هر شهرستان یک نماینده خواهد داشت اما رای او برای حضور در مجلس بر مبنای مجموعه آرای مردم شهرستان و مردم استان محاسبه می‌شود.

لاهوتی نسبت به این نگرانی که ممکن است نماینده شهرستان بومی آن نباشد و از جای دیگری کاندیدا شده باشد بیان کرد: در این راستا تمهیداتی اندیشیده‌ایم مبنی بر این که کاندیدا یا باید 5 سال در شهرستان سکونت داشته باشد، یا متولد آنجا باشد یا سابقه نمایندگی آنجا را داشته باشد.

وی یکی از مزایای این طرح را یک مرحله‌ای کردن انتخابات دانست و گفت: در انتخابات دو مرحله یک نفر ممکن است با سه هزار رای به مجلس بیاید اما در حالی که برای انتخاب او هزینه زیادی شده است.

لاهوتی ادامه داد: البته در برخی حوزه‌ها مانند کردستان محدودیت هایی وجود داشت که برای حل آن تدابیری اندیشیده شده است.

وی تاکید کرد: اگر قوه مقننه در کشور درست شود کشور درست می‌شود و مساله اصلی در قوه مقننه قانون گذاری و نظارت بر قانون است استانی شدن انتخابات گام اول برای عملکرد صحیح قوه مقننه است.

لاهوتی همچنین سخنان مقام معظم رهبری مبنی بر این که نمایندگان تنها نماینده شهرستان خود نیستند بلکه باید از حقوق ملت ایران دفاع کنند را دلیل دیگری برای لزوم استانی شدن انتخابات مجلس عنوان کرد.

 

نماینده مردم ارومیه در مجلس با بیان این که آقای لاهوتی صحبتی در مورد یک فوریت نکردند اظهار کرد: آیا این سوال برای افکار عمومی پیش نمی‌آید که چرا مجلسی ها در آخر دوره به فکر تغییر قانون انتخابات می افتند آیا این طرح تلاشی برای ابقا در مجلس نیست؟

وی خطاب به نمایندگانی که دور اول در مجلس حضور می یابند گفت: اگر انتخابات به صورت استانی برگزار می‌شد ما با هزینه های استانی چه می‌کردید؟ چرا وقتی این طرف میز می نشینید طور دیگری فکر می‌کنید؟

جهانگیرزاده ادامه داد: نماینده ای که نمی تواند جواب مشکلات شهرستان را بدهد چطور حالا می تواند پاسخگو و پیگیر حل مشکلات استانی باشد. نماینده‌ای که تاکنون نمی توانست جوابگوی مشکلات یک شهرستان 30 هزار نفری باشد حالا چطور می خواهد به مشکلات یک استان 3 میلیونی بپردازد.

وی تصریح کرد: اگر به دنبال رفع مشکلات قومی هستید چرا چند استان را استثنا کردید.

نماینده مردم ارومیه در مجلس با تاکید بر این که وظیفه نمایندگان اتصال حاکمیت با مردم است اظهار کرد: این یک فرصت ملی است که با استانی شدن انتخابات مجلس آن را از دست می‌دهیم و همچنین شهرهای کوچک از محل تاثیر خارج می شود.

وی با تاکید بر این که استانی شدن طرح کیفی مجلس را ارتقا نمی‌دهد گفت: مشکل مجلس ما قانون‌گذاری نیست چرا که ما با کسرت قانون مواجه هستیم و 12 هزا ر قانون داریم مشکل ما نظارت بر اجرای قانون است.

نماینده مردم ارومیه از نمایندگان خواست که با رای ندادن به یک فوریت و همچنین طرح یاد شده انتخابات به شکل سابق برگزار شود و گفت: می‌توانیم با حرکت به سوی انتخابات حزبی مشکلات نحوه برگزاری انتخابات کنونی را حل کنیم.

 

نماینده مردم گلپایگان در موافقت با یک فوریت طرح استانی شدن حوزه های انتخابی انتخابات مجلس اظهار کرد: مجلس باید از فضای جزئی به سمت فضای کلی برود.

میرمحمدی تاکید کرد: یک فوریت این طرح به این دلیل است که رد سال آینده انتخابات برگزار می شود و اگر امروز به آن رای ندهیم مجلس در دوره‌های بعدی این طرح از دستور کار حذف می شود.

وی با تاکید بر این که مشکلات ما بخشی نگری است تصریح کرد: بخشی نگری باعث شده تصمیمات ما کلان و کارشناسی نباشد و به خوبی به سمت توسعه متوازن حرکت نکنیم.

میرمحمدی تاکید کرد: با تصویب این طرح این پیام را به جامعه می‌دهیم که نمایندگانی باید به مجلس بیایند که نگاه جامعی داشته باشند.

دیدگاه‌ها