« اگرچه در زمان اپیدمی شدن یک بیماری واگیر مانند COVID-19 تمامی اقشار مردم تحت تأثیر آن قرار می‌گیرند، اما خطر جدی متوجه فقیرترین و آسیب‌پذیرترین افراد جامعه به ویژه حاشیه‌نشین‌ها و ساکنین مناطق محروم و دورافتاده که معمولاً هم بافت جمعیتی فشرده دارند، می‌شود ، این گروه از افراد به‌طور معمول به دلیل فقر، سوءتغذیه، بیماری‌های واگیر و غیرواگیر آسیب پذیرند و در شرایط همه گیری یک بیماری، اول آنها هستند که صدمات جدی می بینند و خود عامل تشدید گسترش بیماری هستند.» (تدروس آدهانوم، رییس سازمان جهانی بهداشت روز گذشته (20 جولای))
بر کسی پوشیده نیست که مناطق حاشیه نشین به دلیل عدم برخورداري از بهداشت و امكانات درماني مناسب، فقدان امكانات شهري، اثرات منفي و وخيمي را بر محيط انساني، محیط زیست و شرایط کالبدی شهر برجاي مي‌گذارند، اگر چه متولیان حوزه سلامت معضل حاشيه نشيني را در آغاز فاز دوم طرح تحول نظام سلامت، در صدر برنامه‌ريزي های خود قرار دادند و در دو محور تدوين استراتژي كلان و راهبردي و همچنین برنامه‌ريزي خرد در حوزه بهداشت اقدامات موثری را انجام داده اند اما در شرایط بحرانی همه گیری یک بیماری واگیر، توجه، آموزش و غربالگری مهمترین عواملی هستند که می تواند از انتشار تصاعدی این بیماری جلوگیری نمایند بنابراین لازم است همه شهروندان از جمله افرادی که در مناطق حاشیه شهر زندگی می‌کنند رفتارهای پیشگیرانه برای جلوگیری از ابتلا به کرونا ویروس را انجام دهند.
از نگاهی دیگر، حاشيه‌نشيني، همواره از سوي نهادهاي بين‌المللي و دستگاه‌هاي ملي، به عنوان يك دغدغه مشترك بشري در نقاط مختلف دنيا مورد بحث دولتمردان و متخصصان قرار دارد و باید توجه داشت که حاشيه نشين ها بي خانمان نيستند، اما خانه دارهاي غير رسمي و غير قانوني اند. از اين رو آنها كمتر از خدمات شهروندي بهره مي برند و به همان نسبت هم پايبندي آنها به مسئوليت شهروندي نيز محل چالشي جدي است.
در حال حاضر، بیماری کووید-۱۹ در صدر اخبار بین‌المللی و ایران قرار گرفته، ویروسی که هزاران نفر را مبتلا کرده و صدها نفر را به کام مرگ کشانده است بنابراین بیش از هر اقدامی، پیشگیری از ابتلا به آن را توصیه شده و در این راستا همه روزه نکات آموزشی مرتبط با ویروس کرونا در تمام رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی و تبلیغات شهری می‌بینیم، اما این ماجرا در مناطق حاشیه‌ای و کم برخوردار متفاوت از سایر نقاط است.
در این مناطق، تراکم بالای جمعیتی، فقر، محیط‌های آلوده و کمرنگی مسائل بهداشتی، سواد و آگاهی‌های عمومی اندک، نبود وسایل ارتباط اجتماعی به میزان کافی و بی تفاوتی خود ساکنان به خطراتی مانند اپیدمی و انتشار ویروس، موضوع بسیار حائز توجهی است که بی اعتنایی به آن، امکان بروز شرایط وخیم و بحرانی را در پی خواهد داشت.
ضروری است برنامه ویژه‌ای برای کنترل ویروس کرونا بصورت ضرب الاجل توسط تمامی دستگاه های مرتبط، برای ساکنان این مناطق تدوین و اجرا شود، زیرا ممکن است مباحث آموزشی و دیگر مقوله‌ها در این مناطق با توجه به بافت فرهنگی و خصوصیات ساکنان از حیث رفتاری، اثرات کمتری داشته باشد.
اگرچه اجرای طرح‌های آموزشی و بهداشتی و آگاهی‌های رایگان برای گروه افراد می‌تواند راه حلی برای پیشگیری و مهار مشکل و بیماری فراگیر کووید-۱۹ باشد اما نیازمند تعامل و همکاری همه نهادهای مسوول برای رفع معضل است و الزامی همگانی را می طلبد.
موفقیت کشور در پیشگیری از فراگیری ویروس، منوط به مشارکت و تغییر رفتار همه مردم و مسوولان و تسهیل دسترسی همه جانبه رایگان به مواد و وسایل بهداشتی و همه خدمات مورد نیاز برای تشخیص و پیشگیری و خدمات آزمایشگاهی و درمانی است.
از سویی دیگر، فقر و نبود قدرت مالی در بین ساکنان مناطق آسیب‌پذیر برای خرید لوازم بهداشتی و ضدعفونی کننده چالش اصلی در مناطق حاشیه نشین به شمار می‌رود پس در گام نخست تامین وسایل بهداشتی و مواد شوینده برای آنان از اهمیت بالایی برخوردار است.
موسسات خیریه و تشکل‌های مردم نهادی که در زمینه مسایل اجتماعی فعالند، اکنون بیشتر بر روی مباحث بهداشتی و توزیع اقلام مرتبط با جلوگیری از شیوع ویروس کرونا فعالیت کنند، زیرا نیاز اساس فعلی، حفظ سلامت عموم اقشار جامعه به خصوص نیازمندان است.
بحران کرونا و ضرورت توجه جدی به حاشیه‌نشین‌ها
*مریم غفاری، کارشناس رسانه
کلیک کنید
