استان لرستان حداقل 850 هزار هکتار اراضی قابل‌کشت درجه 1 و 2 و 3 و 4 دارد که حداکثر و در حالت خوش‌بینانه 180 هزار هکتار آن آبی است و مابقی به‌صورت دیم کشت می‌گردد.
180 هزار هکتار کشت آبی استان لرستان در حالت خوش‌بینانه و سال‌های نرمال از نظر بارندگی است وگرنه در شرایط خشک‌سالی کشاورزی این آمار حتا به 160 هزار هکتار هم رسیده‌است!
همین مساحت کم اراضی آبی استان از کل مساحت اراضی استان نیز آبی کامل نیست و در ابتدا و انتهای فصل رشد محصولات کشاورزی پاییزه مثل گندم و کل محصولات بهاره مواجه با کم‌آبی است. یکی از دلایل پایین بودن عملکرد محصولات آبی استان همین آبیاری ناقص به دلیل کمبود آب است.
بنابراین نباید تصور کرد که همین 180 هزار هکتار هم آبی کامل است زیرا منابع آب در دسترس کشاورزان کفاف کامل نیاز محصولات را نمی‌دهند. لذا همیشه محصولات آبی استان با کمبود آب و عدم تکافوی آب در دسترس مواجه هستند.
این 180 هزار هکتار اراضی آبی استان حداکثر 5/1 میلیارد مترمکعب آب از منابع سطحی و زیرزمینی آب استان را به خود اختصاص می‌دهد.
در سال‌های نرمال از نظر بارندگی، ما دارای حدود 13 میلیارد مترمکعب خروجی آب‌های سطحی از استان هستیم. در عین حال ظرفیت منابع آب‌های زیر زمینی استان را هم حدود 5 میلیارد متر مکعب برآورد کرده‌اند. اگر این دو را با هم جمع کنیم به عدد حدود 18 میلیارد متر مکعب پتانسیل آب‌های سطحی و زیر زمینی استان می‌رسیم البته در شرایط بارندگی نرمال نه خشک‌سالی‌ها.
اگر میزان کل آب آبیاری مصرفی استان یعنی 5/1 میلیارد متر مکعب را به کل منابع آب استان بسنجیم به رقم حدود 8 درصد خواهیم رسید؛ یعنی استان لرستان در حال حاضر بسته به شرایط و در خوش‌بینانه‌ترین حالت تنها از 8 تا 10 درصد حجم روان آب‌ها و منابع زیر زمینی خود برای کشت و کار آبی استفاده میکند!
اما مسئله‌ی مهم و نگران کننده آن است که به دلیل نداشتن تاسیسات آبی مهم و سوار نبودن آب‌های سطحی به همین اراضی آبی فعلی، متاسفانه بخش مهمی از آب آبیاری مصرفی فعلی استان از آب‌های زیرزمینی (به صورت پمپاژ از چاه‌های عمیق و نیمه عمیق) تامین می‌گردد که موجب افت شدید سطح آب زیر زمینی در دشت‌های استان گردیده است!
این موضوع به یک فاجعه شباهت دارد. در یکی از پر آب‌ترین استان‌های کشور یعنی لرستان، شاید حدود 50 درصد آب آبیاری مصرفی از منابع زیرزمینی تامین می‌گردد که عوارض ناگوار آن خود را نشان داده و دشت‌های استان یکی پس از دیگری دارای بیلان آب منفی شدهاند!
بنابراین اگر از نقطه نظر تخصیص منابع آب سطحی یا روان‌آب‌ها به آبیاری محصولات آبی استان نگریسته شود، به احتمال قوی باید اعلام کنیم که لرستان تنها از 5 درصد حجم کلان منابع آب‌های سطحی خود در حال حاضر برای کشت‌های آبی بهره می‌برد!
واضح است که بایستی سیاستی منطقی، عاقلانه، منصفانه و مبتنی بر آینده‌نگری را در مورد تخصیص منابع آب به کشاورزی را در پیش گرفت. این سیاست‌ها چه هستند؟
1- این حق استان لرستان است که سهم اراضی آبی خود از حدود 20 درصد فعلی را به متوسط 40 درصد کشوری برساند.
2- یعنی لرستان حق دارد مساحت اراضی آبی خود را از 180 هزار هکتار فعلی به حدود 350 هزار هکتار برساند.
3- اراضی استان لرستان از نظر کیفیت و پتانسیل تولید به مراتب بالاتر از سایر نقاط کشور هستند و آبی کردن آن‌ها هم به نفع استان است و هم به نفع مملکت.
اما این مهم با تخصیص آب به نحو زیر ممکن است:
1-بار آبی کردن اراضی استان باید از روی دوش منابع زیر زمینی برداشته شود زیرا این منابع نه جوابگو هستند و کفاف می‌دهند و نه از نظر علمی و کارشناسی صحیح است که آب زیر زمینی دشت‌ها را تا به این حد تحت فشار بگذاریم. باید اجازه دهیم این منابع به مدت یک دهه نفسی بگیرند و احیا شوند.
2- تخصیص آب برای افزایش سطح زیر کشت اراضی استان لاجرم باید با تکیه به منابع سطحی یعنی روان‌آب‌ها صورت بگیرد.
3- برای رساندن سطح اراضی آبی استان به میانگین کشوری و رقم 350 هزار هکتار نیازمند تخصیص 5/1 تا 2 میلیارد متر مکعب آب هستیم.
4- اگر روش‌های نوین آبیاری در نظر گرفته شوند این حجم تخصیص می‌تواند به نفع استان‌های پایین دست هم باشد.
مراد سپهوند/ عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان
منبع: سیمره
کلیک کنید
دیدگاه‌ها
برقرار باشید
اگر میزان کل آب آبیاری مصرفی استان یعنی 5/1 میلیارد متر مکعب را به کل منابع آب استان بسنجیم به رقم حدود 8 درصد خواهیم رسید؛ یعنی استان لرستان در حال حاضر بسته به شرایط و در خوش‌بینانه‌ترین حالت تنها از 8 تا 10 درصد حجم روان آب‌ها و منابع زیر زمینی خود برای کشت و کار آبی استفاده میکند!
با سلام و خسته نباشید
جناب آقای دکتر با احتساب 5.1 میلیارد متر مکعب در کل استان و لحاظ منابع آبی 18 میلیارد متر مکعب به درصد حدود 27.7 درصد می رسیم نه 5 درصد.
متشکرم