وجود توانمندی‌های بالقوه‌ای که خداوند در ذات هر انسانی نهاده می‌تواند راه گشای او در هر مرحله‌ای از زندگی باشد. وجود مشکلات، سختی‌ها و ناکامی‌ها دلیل جا زدن انسان و فرو رفتن او در منجلاب افسردگی و ناامیدی نیست، اما واقعیت این است که گاه آدمی در کارزار زندگی کم می‌آورد و تسلیم ترس‌ها و نگرانی‌ها و ناکامی‌های خود می‌شود.

زندگی در پهنه‌ای از درد، ترس، یاس و ناامیدی برای فرزندان‌مان، به بار آورنده آینده‌ای تلخ و رسیدن به بن بست‌های تاریکی است که گاه برون‌رفت از آن به‌سختی ممکن می‌شود.

مطابق نظر کارشناسان، فرد افسرده و ناامید از دریچه‌ای به قطر یک لوله باریک دنیا را می‌بیند، به همین دلیل است که نمی‌تواند نعمت‌ها، توانمندی‌ها و فرصت‌هایی را که خداوند سر راهش قرار داده ببیند که همین مسئله موجب می‌شود که گاه فرد بیمار، دیگر هیچ راه نجاتی را در برابر خود تصور نکند و با داشتن دیدگاهی محدود، مرگ را بر زندگی ترجیح دهد.

 در واقع شخص تهدیدکننده به خودکشی بیمار است. طعنه، سرزنش و اجبار و زور نمی‌تواند مانع رسیدن او به هدفش باشند بنابراین در چنین موقعیتی باید بیشتر از هر چیزی خلأ نبود همدم و رفیق دلسوز را برای فرد بیمار برطرف کرد و بعد از آن با کمک کردن از روانشناسان کاربلد، وی را از آن تنگنای نجات داد.

رضوان حافظی کارشناس ارشد روانشناسی و مدیر موسسه مردم‌نهاد بهسازان زندگی خرم است که با تجربه مشاوره‌های فراوان و برگزاری کارگاه‌ها و کلاس‌های متعدد در حیطه خانواده و آموزش تخصصی والدین، کودکان و نوجوانان با موضوعات مهارت‌های زندگی شامل مهارت‌های خود آگاهی، همدلی، تصمیم‌گیری، حل مسئله، مدیریت استرس، کنترل خشم، تفکر خلاقانه و تفکر نقادانه، مهارت نه گفتن، جرات ورزی، اعتماد به نفس، تاب‌آوری و تربیت جنسی و سایر مهارت‌های زندگی، پاسخ‌گوی سؤالات ما در خصوص خودکشی شده است.

۱۰ سپتامبر (۱۹ شهریور) روز جهانی پیشگیری از خودکشی نام دارد و به افزایش آگاهی درباره خطرات خودکشی و پیش‌گیری از آن اختصاص داده شده است

 

1-چه اتفاقاتی باعث می‌شوند که یک انسان به خودکشی فکر کند؟

عوامل متعددی باعث می‌شوند که یک فرد به عوامل ژنتیکی، اختلالات شخصیتی و روانی، اعتیاد به مواد مخدر و سندرم پس از حادثه می‌تواند موجب گرایش فرد به سمت خودکشی باشد.

خودکشی، به عمل خاتمه دادن عمدی به زندگی خود گفته می‌شود؛ مشروط بر اینکه به میل خود فرد و به دست خودش انجام شود، فرد خودکش از قبل برای از بین بردن خودش فکر کرده نقشه کشیده و روش اجرای آن را بارها در ذهنش ترسیم کرده است.

 

2- این اتفاق بیشتر در چه رده سنی اتفاق می‌افتد؟

خودکشی ممکن است در همه رده‌های سنی اتفاق بیافتد اما در نوجوانان و جوانان (۱۵ تا ۳۵ سال) بیشتراست. اقدام به خودکشی در بین زنان بیشتر، اما خودکشی منجر به فوت در بین آقایان بیشتر است. البته به نظر می‌رسد که متأسفانه این سن هم‌چنان در دو جهت در حال تغییر است یعنی در بین افراد پایین‌تراز ۱۵ سال و بالای ۳۵ در حال افزایش است.

 

 

3-آیا همیشه تهدید به خودکشی جدی است؟

شاید همیشه این تهدید از طرف فرد خودکش جدی نباشد و برای اهدافی مثل جلب‌توجه، تحت‌فشار قرار دادن و وادار کردن طرف مقابل به انجام خواسته موردنظر، ترساندن و یا هر مورد دیگری باشد اما همیشه باید تهدید به خودکشی را جدی گرفت و نباید نسبت به آن بی‌تفاوت بود.

 

 

4-برای کمک به کسی که قصد خودکشی دارد چه باید کرد؟

 اولین و شاید بهترین اقدام صحبت کردن با فرد و قانع کردن وی جهت مراجع به روانشناس و یا روان‌پزشک است. ابتدا بهتر است که دلیل اقدام به خودکشی در فرد شناسایی شود و با توجه به آن اقدام صورت بگیرد.

همدلی کردن، پرهیز از هرگونه سرزنش و نصیحت نکردن شاید در قدم اول مهم‌ترین اقدام باشد، فردی که قصد خودکشی دارد به اندازه کافی از خودش و اطرافیانش به تنگ آمده است و در شرایط بحران خودکشی ترجیحش شنیدن حرفه‌ای تکراری و امیدهای واهی نیست.

 او بیشتر از هر چیزی به درک شدن نیاز دارد و همدلی کردن در اولویت است، بهتر است فرصت گفتگو به او داده شود و بدون هیچ‌گونه نقدی فقط به او گوش داد و فرصت تخلیه احساسات و هیجانات به او داده شود و سپس به آرامی با کمک خودش او را به سمت مدیریت خشم کشاند تا با تخلیه مناسب خشم‌های پنهان و احساسات بیان نشده او را به آرامش نسبی رساند و در نهایت با کمک خودش به راهکارهایی غیر از خودکشی رسید. البته در این مسیر خیلی اوقات نیاز به مداخله و کمک حرفه‌ای از روانشناس و یا روان‌پزشک هست. اما نباید فرد را مجبور به انجام این کار کرد.

 

5-چه موقع می‌توان امیدوار بود که از کسی که قصد خودکشی داشته خطر رفع شده است و او دیگر به خودکشی فکر نمی‌کند؟

در این بحث اصلاً ضمانتی وجود ندارد که فردی که قبلاً اقدام به خودکشی کرده دیگه هرگز این‌کار را تکرار نمی‌کند. در واقع هر کسی ممکن است به خودکشی فکر کند. این‌که فردی به خودکشی دوباره فکر کند چون قبلاً این کار را کرده می‌تواند تا حدی طبیعی باشد مهم این است که فرد با کمک مشاورش به روش علمی این قضیه را حل کند. فکر کردن به خودکشی به معنی اقدام به خودکشی نیست و در این باره هر احتمالی وجود دارد و به این‌که دلیل خودکشی چی بوده؟ آیا آن مسئله به هر روشی برای فرد خودکش حل شده یا هم‌چنان برای او باقی است و باعث آزار فرد می‌شود، روش خودکشی چه بوده، بستگی دارد. البته آزار جسمی و روانی ناشی از روش خودکشی ناموفق می‌تواند عامل بازدارنده باشد.

 چنان‌چه خاطره آن خودکشی در فرد درجهت تایید رفتارهایش و گرفتن نتیجه بوده و به عنوان راهکار قطعی توانسته اطرافیان را وادار به تسلیم کند ممکن در شرایط مشابه که شخص خودش رو در بن بست ببیند دوباره تکرار شود.

گاهی ممکن است فردی که اقدام به خودکشی می‌کند تا پایان عمر هرگز اقدام به این کار نکند اما احتمال تکرار آن هم در افراد وجود دارد به خصوص در افرادی که دلیل خودکشی آن‌ها به عوامل درونی و یا اختلالات شخصیتی برمی‌گردد و درمان صورت نگرفته است.

 

 

7- آیا می‌توان گفت افسردگی و به دنبال آن خودکشی ارثی است؟

خودکشی ناشی از افسردگی ممکن است تابع عوامل ژنتیکی باشد اما قطعاً تنها عامل تعیین‌کننده نیست. داشتن افسردگی به‌تنهایی خیلی کم منجر به خودکشی می‌شود. عوامل محیطی از جمله ارتباطات خانوادگی و اجتماعی، داشتن نقش‌های اجتماعی، وضعیت تاهل و داشتن فرزند، وضعیت اقتصادی، باورهای مذهبی، گروه‌های تأثیرگذار، اعتیاد و عواملی از این جمله در کنار افسردگی می‌تواند منجر به اقدام به خودکشی شود.

 

 

8-بین کسی که تهدید به خودکشی می‌کند و کسی که خودکشی ناموفق داشته تفاوتی وجود دارد؟

معمولاً افراد ابتدا تهدید به خودکشی می‌کنند اما همیشه هم این‌گونه نیست. این مساله بسیار وسیع هست و به عوامل فردی شخصیتی و اجتماعی بستگی دارد

گاهی افراد ممکن است فقط جهت ترساندن و یا کنترل محیط تهدید به خودکشی کنند و گاهی که در شرایط اقدام قرار می‌گیرند از روشی استفاده می‌کنند که منجر به مرگ ان‌ها نشود و یا دیگران را با خبر می‌کنند که در جهت نجاتشان اقدام کنند.

به‌هرحال هرگونه تهدید و یا اقدام به خودکشی را باید جدی گرفت حتی اگر حالت نمایشی دارد و اگر لازم است از روانشناس و یا روان‌پزشک جهت درمان کمک گرفت.

 

 

۹-برای کسی که احساس می‌کند که به سمت خودکشی کشیده می‌شود چه توصیه‌ای دارید؟

خودآگاهی مهم‌ترین روش کمک افراد به خودشان است. بیان احساسات، کنترل خشم، حل مساله و کمک حرفه‌ای از مشاور و در صورت لزوم استفاده از دارو الزامی است.

 

 

10- وضعیت خودکشی در لرستان چگونه است؟

از آمار و ارقام اطلاع درستی ندارم اما سال‌ها قبل متأسفانه لرستان از اولین استان‌هایی بود که بیشترین آمار خودکشی را داشت.

 

 

11- بهترین راهکار مقابله با خودکشی چیست؟

شناخت کارشناسانه عوامل زمینه‌ساز خودکشی و برطرف کردن ریشه‌ای این عوامل، خودکشی تنها یک عمل فردی نیست دلایل اجتماعی به شدت بر میزان خودکشی تأثیرگذار است

جامعه در برابر افراد مسئول است و بهتر است که این مسئولیت با ایجاد امکانات همراه باشد. اشتغال، پرورش انسان سالم، آموزش درست و به جا، امکانات ورزشی و تفریحی متناسب برای همه سنین و جنسیت‌ها، نداشتن تبعیض جنسیتی و محدودیت‌های سنی، امکانات رفاهی و بیمه همگانی، آشنا شدن جامعه با اختلالات شخصیتی و روش برخورد با آن‌ها از جمله عوامل اجتماعی است که می‌تواند در جهت پرورش جامعه سالم نقش داشته باشد.

 

گفتگو: فاطمه دارابی- پایگاه خبری یافته

دیدگاه‌ها