"احمد لرستانی" فرزند "علي ساكي‌لرستاني" اهل لرستان، مدیر انتشارات «عصر گویش» تهران، از حدود 6 سال پیش به فکر تالیف دانش‌نامه یا فرهنگی افتاد که با فرهنگ‌های دیگر تفاوت داشت.
وي می‌خواست اطلاعات مربوط به نام‌آوران ایران‌زمین را در حوزه‌های گوناگون جمع‌آوری طبقه‌بندی و به 2 زبان منتشر کند.
کار را کلید زد و با همه سختی‌ها توانست مجموعه‌ای 2 جلدی 1700 صفحه‌اي را با 2 زبان فارسی و انگلیسی فراهم کند که در برگیرنده اطلاعات مربوط به بسیاری از چهرههای شناخته شده ایران در حوزه‌های هنر، علوم تجربی، فلسفه، ادبیات، پزشکی و ... بود.
ایرانیان مقیم خارج از کشور و دستاوردهای آنها هم از چشم تیم اجرایی این پروژه دور نماند تا فصلی هم به آنها اختصاص داده شود.
البته احمد در این راه فصلی را هم به باستان‌شناسی ایران و معرفی دستاوردهای باشتانی ایرانی‌ها در حوزه‌های مختلف اختصاص داد.
با ايشان درباره این مجموعه که کار گردآوری آن به تازگی به اتمام رسیده است، گفت‌و‌گویی انجام داده‌ایم که می‌خوانید:
چرا به فکر جمع‌آوری چنین مجموعه‌ای افتادید؟
هر کس نسبت به وطن خودش یک سری علایقی دارد، ما از چند سال پیش، به این نتیجه رسیدیم که در کنار کتب ارزشمند دیگری که در زمینه معرفی نام آوران ایران وجود دارد، می‌توانیم یک مجموعه جدیدی را گردآوری کنیم و در آن از زوایای مختلف به زندگی، دستاوردها و معرفی نام‌آوران ایران در حوزه های گوناگون بپردازیم.
چه سالی کار اجرایی را آغاز کردید؟
سال 1388.
چه زمانی ایده کار به ذهن شما رسید؟
از سال 1386 تقریباً به این موضوع می پرداختیم، همان طور که مستحضر هستید طیف‌های مختلفی که در زمینه نام‌آوران ایران‌زمین وجود دارد، بسیار گسترده است، به همین دلیل ما جلسات مختلفی را با تیم انجام‌دهنده و سازمان‌هایي داشتیم که باید روی این پروژه با ما همکاری می‌کردند.
تیم را هم خودتان انتخاب کردید؟
من از استادهايي که صاحب‌نظر هستند خواهش می‌کردم که در این زمینه به ما کمک کنند. به عنوان مثال ما در زمینه پزشکی اصلاً تخصص نداشتیم و رشته تحصیلی ما این نبود. به همین خاطر از استادان صاحب نظر در این رشته‌ها کم می‌گرفتیم تا تیم را آنها بچینند و با ما همراه کنند.
سال 1388 کار را ار کجا شروع کردید و چقدر طول کشید تا کار آماده شد؟
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نامه‌هایی را برای سازمان‌ها و انجمن‌های مختلف به ما می‌داد و ما را به جاهای مختلفی چون وزارت بهداشت، سازمان نظام پزشکی، خانه سینما، خانه موسیقی، پژوهشکده باستان‌شناسی و ... معرفی می‌کرد. ما این نامه‌ها را می‌بردیم و آنها هم پس از بررسی نامه‌ها با ما همکاری می‌کردند.
یعنی شما در مرحله اول فهرستي از نام‌آوران نداشتید و با کمک سازمان‌ها، نهادها و انجمن‌های تخصصی در هر حوزه لیستی از نام‌آوران را تهیه می‌کردید؟
بله، دلیلش هم این بود که حوزه‌های مختلف نیاز به تخصص داشت. ما هم خودمان را صاحب صلاحیت نمی‌دانستیم که به صورت شخصی دست به گزینش نام‌آوران بزنیم، به همین خاطر با انجمن‌های تخصصی رشته‌های گوناگون، تشکل‌های صنفی، نهادها، سازمان‌ها و وزارتخانه‌های مرتبط همکاری می‌کردیم و از نظر استادان رشته‌های مختلف بهره می‌گرفتیم. در واقع ما فهرست‌ها را از نهادهای مختلف می‌گرفتیم و بعد کار تخقیق پژوهش را برای مستند‌سازی زندگی‌نامه و دستاوردهای نام‌آوران آغاز می کردیم. با توجه به این که یکی از نقاط قوت کار ما تعداد اسامی و اختصار هست، زندگی‌نامه‌ها را باید بدون آن که به موارد اصلی لطمه می‌خورد کوتاه می‌کردیم. مثلاً یادم هست که آقای دکتر یوسف‌نیا رئیس انجمن جراحان قلب ایران زندگی‌نامه‌ای داشتند که 60 صفحه بود.
هدف شما از این کار چه بود؟
یکی از اهداف ما معرفی برگزیده‌ای از افتخارات کشور عزیزمان و فرهنگ غنی مرز و بوم ما از دوران باستان تا حال حاضر بود. پیش از این نیز کتاب‌های دیگری در این زمینه منتشر شده بود و ما هم در ادامه راه و برای تکمیل آن فعالیت کردیم.
در حقیقت تجلیل از بزرگان یک سنت حسنه است که در تمام دنیا رعایت می‌شود. در ایران هم همین طور است، با این تفاوت که کار سختی است، چون تعداد این افراد بسیار زیاد است. از سوی دیگر جوانان ما هم در هر سنی که باشند به الگو نیاز دارند، ما هم در حوزه‌های مختلف الگوهای بسیاری داریم که اگر به خوبی معرفی نشوند ، متاسفانه جوان‌ها هم در انتخاب الگو به مشکل بر می‌خورند.
نکته بعدی هم که مد نظر ما بود تلاش برای معرفی برون‌مرزی کشور ایران و نام‌آوران آن بود. در این زمینه ما به انعکاس تاثیر‌گذاری نام‌آوران ایرانی در جوامع بین‌المللی هم توجه داشتیم. ما یک فصلی را در کتاب داریم با عنوان چهرههای ایرانی مقیم خارج از کشور. واقعاً وقتی آدم به این فصل مراجعه می‌کند، اسامی و اطلاعات آنها را می‌بیند، حس خیلی خوبی پیدا می‌کند. دکتر فیروز نادری مسوول پرتاب ماهواره یه سیاره مریخ، آزاده تبارزاده و دکتر محمد جمشیدی از مدیرانی هستند که در ناسا فعالیت می‌کنند. در عرصه پزشکی مثلاً ما دکتر توفیق موسیوند را داریم که مخترع کوچک‌ترین قلب مصنوعی در دنیاست. دکتر مجید ناصری نخستین جراحی هستند که پیوند دست را در اروپا را انجام داده اند. دکتر مریم میرزاخانی جزو 10 مغز برتر دنیا در ریاضیات هست. آقای امید کردستانی مشاور ارشد گوگل، آقای فرزاد ناظم مشاور ارشد یاهو، آقای سینا تمدن مشاور ارشد اپل و ... همه از افتخارات ما ایرانی‌ها هستند. همان طور که می‌بیند تعداد این افراد بسیار زیاد است و حوزه‌های کاری آنها بسیار متنوع. وقتی با این نام‌ها مواجه می‌شویم افتخار می‌کنیم که هموطنان ما در حوزه‌های مختلف جزو سرآمدان در جهان هستند. یکی از رسالت‌های این کتاب هم این است که این اطلاعات را متمرکز و معرفی کند.
کتاب شما نسبت به سایر آثاری که در این حوزه تولید شده چه ویژگی‌هایی دارد؟
قبلاً کتاب چهرههای ماندگار در این حوزه تولید شده بود و کتاب بسیار ارزشمندی هم بود، اصلاً هر کتابی که در این زمینه با اطلاعات درست منتشر شود، اثر ارزشمندی است. اما نکته‌ای که وجود داشت این بود که فضای کار در این حوزه بسیار گسترده است و ما هم (می‌شود گفت) یک گوشه‌ای از کار را گرفته‌ایم. تقریباً ما یک هزار و 200 چهره نام‌آور کشور را در عرصه‌های مختلف معرفی کردیم. همه اسامی کارشناسی شدند. اطلاعات طبقه‌بندی و فصل‌بندی منحصر به فردی شده و به صورت دوزبانه است. ما در این کتاب به اختصار هم توجه شایانی داشته‌ایم و می‌توانم بگویم که بخش باستان‌شناسی ما محصول مطاله و پژوهش در 40 هزار صفحه است. معادل‌سازی تاریخ‌های هجری قمری به هجری شمسی یکی دیگر از کارهایی است که در این کتاب صورت گرفته.
همه کارهاي كتاب توسط بخش خصوصی صورت گرفته؟
بله، اجرای کار در انتشارت خود ما یعنی «عصر گویش» انجام شده، اما همان طور که گفتم از سایر نهادها برای جمع‌آوری اطلاعات کمک گرفتیم.
در بحث مالی چطور؟
کمکی دریافت نکردیم، هزینه تولید این مجموعه بالا بود.
احتمالاً کم هزینه نکرده‌اید؟
بله همین طور است، اما به هر حال معرفی نام‌آوران ایران کار لذت‌بخشی است.
در حین انجام پروژه فکر نمی‌کردید، اکان برگشت هزینه مالی که دارید می‌کنید، خیلی کم است؟
اوایل که کار را شروع کردیم، فکر نمی‌کردیم این‌قدرهزینه داشته باشد، خدا را شکر هر طور که بود کار را جمع کردیم و نگذاشتیم که متوقف شود. در زمینه تولید و پخش آن با توجه به گسترده فرا مرزی کتاب، فکر می‌کنم این کار، کار یک شخص نیست.
طبیعتاً مخاطب این کتاب هم مخاطب خاصی است و جزو کتاب‌هایی نیست که در کتاب‌فروشی‌ها به راحتی به فروش برسد؟
با توجه به این که کتاب جزو دایرةالمعارف‌ها و دانش‌نامه‌ها محسوب می‌شود، هزینه پشت جلد آن هزینه کمی نيست. با توجه به این که کتاب یک کتاب مرجع در زمینه نام‌آوران ایران است، امیدواریم وزارتخانه‌هایی مثل آموزش و پرورش، ارشاد و نهادهایی مانند نهاد کتاب‌خانه عمومی وارد کار شوند و برای تجهیز کتابخانه‌ها این اثر را خریداری کنند.
به بازاریابی پس از تولید هم فکر کردید؟
در واقع ما آن‌قدر که به فکر تولید کتاب بودیم و در‌گیر مراحل مختلف آن شدیم که چندان به مرحله پس از تولید آن فکر نکردیم. البته معتقدیم که هر اثر اگر ارزشمند باشد جای خودش را باز می‌کند و خودش برای خودش تبلیغ می‌کند. البته الان که کار تولید تمام شده داریم در این زمینه‌ها برنامه‌ریزی و رایزنی می‌کنیم.
طبیعتاً این کار پایان هم ندارد، یعنی هر اتفاقی که برای نام‌آوران رخ بدهد، شما باید تغییری در این کتاب بدهید؟
سعي مي كنيم هر 2 سال يك بار هر اتفاقی که برای نام‌آوران ایرانی رخ دهد، به کتاب افزوده شود و ویرایش جدید آن منتشر خواهد شد.
گویا یک مجسمه هم برای نام‌آوران ایران ساخته‌اید؟
بله، مجسمه نام‌آوران ایران‌زمین تهیه و ساخته شده است، پس از توافق نهایی با شهرداری تهران در یک مسیر پرتردد (همانند حاشیه اتوبان شهید مدرس به عنوان طرح پیشنهادی) نصب خواهد گردید که در این‌جا بنده از شهرداری تهران خواهشمندم همانطور که همیشه از طرح‌های فرهنگی حمایت داشته است در زمینه جایگاه شایسته‌ای برای نصب مجسمه نام‌آوران ایران‌زمین نیز ما را یاری برساند.
خب، در مورد اين اثر 2 جلدي بيش‌تر توضيح دهيد.
در ارتباط با موضوع تفکیک فصل‌ها در دو جلد، می‌توان گفت اصولاض تفکیک و طبقه‌بندی کاری است دشوار. برخی معتقدند که جلد اول بیشتر جنبه‌های علمی را پوشش می‌دهد و جلد دوم جنبه‌های هنری و ورزشی را. هر چند که هنر و ورزش هم بر اساس علوم مرتبط با خود شکل می‌گیرند و گسترش می یابند، اما به هر جهت کتاب نام‌آوران ایران‌زمین در 2 جلد و در مجموع از 10 فصل و به اين ترتيب تدوين شد:
جلد اول شامل فصلهای:
1. دیباچه‌ای تاریخی با نام "ایرانیان، پرافتخار، از باستان تا معاصر"
2. نام‌داران تاریخ کهن و نیز معاصر ایران زمین در عرصه علم، ادب، فرهنگ، فلسفه و هنر
3. پزشکان صاحب‌نام معاصر
4. پزشکان پیشکسوت
5. مهندسین صاحب‌نام معمار
6. چهرههای موفق ایرانی مقیم در خارج از ایران
و جلد دوم شامل فصلهای:
1. موسیقی (موسیقی‌دانان، آهنگ‌سازان، نوازندگان، خوانندگان و پژوهشگران موسیقی ایرانی - در 3 بخش درگذشتگان، پیشکسوتان و نسل نو)
2. کارگردانان
3. بازیگران
4. ورزشکاران.
در خصوص پرداختن به چهرههای معاصر تا چه حد تلاش شده پیوندهای آنان با چهره‌ها یا جریانات کهن حفظ و تبیین شود؟
در حقیقت این کتاب مانند آئینه‌ای است که افتخارات و افتخار‌آفرینان معاصر و امروز ایران را در مقایسه با پیشینه پرافتخار کشور ایران از دوران باستان تا معاصر به تصویر می‌کشد. همانطور که در فصلهای متعدد این کتاب ملاحظه می‌کنید بزرگان ایرانی در حوزه‌های گوناگون علم، ادب، فرهنگ، فلسفه، پزشکی، معماری و مهندسی، هنر، ورزش و ... در این کتاب گردآوری شده‌اند و در راستای این مهم سعی بر این شده است که به افتخارات تاریخی و باستانی مرتبط با فصول، موضوعات و شخصیت های آن، در بخش ابتدایی کتاب (با عنوان ایرانیان، پرافتخار، از باستان تا معاصر) پرداخته شود. کتاب نام آوران ایران زمین گوشه‌ای از افتخارات ایران را از 8000 سال پیش تا دوران معاصر به تصویر می‌کشد و در این ارتباط می‌توان به مختصری از افتخاراتی که مرتبط با فصلهای این کتاب است اشاره کنیم:
اولین شهرهای ایران به عنوان نمادی از اولین شهرهای دنیا (شوش، سیلک کاشان، جیرفت، شهر سوخته زاهدان و...)، معرفی جامعه پیشرفته ایران باستان در علوم پزشکی که در این خصوص می‌توان به جراحی جمجمه 5000 ساله و اولین چشم مصنوعی دنیا در شهر سوخته زابل و همچنین مهره‌های مسی 6500 ساله در بین دندانهای یک جسد کشف شده در سیلک کاشان اشاره نمود (این کشف ذهن بسیاری از محققین را به سوی واژه ایمپلنت در داندانپزشکی امروزی سوق می دهد)، اولین تصویر متحرک (انیمیشن) دنیا در 5000 سال پیش که در موزه ملی ایران نگهداری می‌شود، خط‌کش 5000 ساله شهر سوخته با دقت یک میلی‌متر، لوح‌های کشف شده چند هزار ساله در جیرفت کرمان مبنی بر قدمت تاریخ خط در ایران، معماری کهن ایران؛ بناهای خشتی و زیگوراتهای چند هزار ساله، لوح حمورابی و ...
تعریف شما از «افتخار» یا «نام‌آوری» چیست و آیا بنا بر تعریف شما می‌توان ادعا کرد که همه افرادی که تحت آن تعریف می‌گنجند در این کتاب جمع آمده‌اند؟ درباره معیارهای انتخاب چهرههای معاصر بیشتر توضیح دهید.
مقوله انتخاب افتخار‌آفرینان و نام‌آوران، در بسیاری از موارد امری دشوار و پرزحمت می‌نماید و این موضوعی بود که اکثر واحدهای مذکور در وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها، پژوهشکده‌ها، انجمن‌های علمی و ... با آن مواجه بودند. البته شاخص‌ها همواره مورد توجه بوده و کارشناسان مربوطه بر اساس هر یک از موضوعات و فصلهای مدون در کتاب از شاخص‌هایی همانند آثار، نوع‌آوری‌ها، بدعت‌گذاری‌ها، مقالات علمی، رتبه‌های علمی، اولین‌ها، موفقیت‌های بین‌المللی و ... کمک می‌گرفتند. در مجموع اطلاعات و اسامی عمدتاً توسط کارشناسان وزارتخانه‌ها (از جمله وزارت بهداشت، وزارت امور خارجه، وزارت ورزش)، پژوهشگاه باستان‌شناسی ایران، خانه سینما، خانه موسیقی، فدراسیون‌های ورزشی و ... پس از بررسی‌های علمی کامل و سپس با اخذ تاییدیه‌های رسمی گردآوری شدند تا این که بیش از 1200 شخصیت از فرهیختگان، دانشمندان، هنرمندان، ورزشکاران و به طور خلاصه نام‌آوران ایران‌زمین مدون گردید.
شیوه طبقه‌بندی و فصل‌بندی نام‌آوران در این اثر چگونه انجام گرفته است؟
در بسیاری از کتب منتشر شده در این ارتباط، شخصیت‌ها بر اساس حرفه تخصصی خود طبقه‌بندی نشده‌اند و به طور نامنظم در کنار یک‌دیگر قرار گرفته‌اند که این موضوع علی‌رغم امکان بهره‌مندی از فهرست اسامی، جستجوی یک شخص را در کتب قطور با دشواری همراه می‌سازد و البته از نظر زیبایی‌شناختی نیز مورد توجه نیست. در این کتاب فصل‌بندی‌ها بر اساس موضوع تخصصی حرفه فعالیت افراد صورت پذیرفته و اولویت و ترتیب شخصیت‌های منتخب نیز عمدتاً بر اساس تاریخ تولد آنها تنظیم گشته است؛ مضاف بر این که در فصول مربوط به پزشکان و موسیقی دانان، پیشکسوتان به طور جداگانه لیست شده‌اند.
در فصل اول کتاب (ایرانیان، پر افتخار، از باستان تا معاصر) نیز از 8000 سال پیش تا کنون به ترتیب تاریخ و ادوار، اطلاعات مدون گردیده و پشت سر هم تا به دوران معاصر و ایران امروز ادامه می‌یابد و این امر نظم، زیبایی، انسجام و بهره‌گیری از کتاب را دو چندان می‌کند.
نام‌آوران سیاسی هم در این اثر مورد توجه قرار گرفته‌اند؟
خیر. این کتاب به موضوعاتی از قبیل تاریخچه، تمدن، آثار و افتخارات ایران کهن تا ایران معاصر پرداخته و سپس نام‌آوران ایرانی را در عرصه‌های گوناگونی همچون علوم پزشکی، ادبیات، فلسفه، هنر، ورزش و ... در داخل و خارج از ایران در بر می‌گیرد. مبحث نام‌آوران سیاسی خود پروژه و موضوعی است گسترده و حساس که امید است در آینده سعادت داشته باشیم و در این زمینه نیز خدمت کنیم.
کلیک کنید
دیدگاه‌ها
دست مرزاد خسته نباشید