در کوچه ‌پس‌کوچه‌های روستای ونایی زندگی جاری است هر خانه‌اش یک کارگاه تولید خیارشور است و تمام اعضای خانواده در آن مشغول به کار هستند، زنان بیش از مردان در فعالیت‌های اقتصادی مشارکت دارند و این پیشه پدری‌شان است.

خیار شور این منطقه تعریفی است و سال‌هاست که ونایی را با خیارشورهایش می‌شناسند. سطح زیر کشت خیار در این منطقه ۱۵۰ هکتار است و سالانه بیش از ۳۰۰۰ تن خیار و خیارشور در این منطقه فرآوری می‌شود و تعداد ۵۰ کارگاه صنعتی و ۷۰ کارگاه خانگی تولید خیار شور در ونایی فعال است و حدود یک هزار نفر به‌صورت مستقیم و سه هزار نفر به‌صورت غیرمستقیم در این زمینه مشغول به کار هستند.

زنان این روستا در شهرستان بروجرد، با درست کردن انواع ترشی، شوری، آب‌لیمو، آب‌غوره، کشک، دوغ و...این بخش را به یک قطب اقتصادی مطرح در منطقه تبدیل کرده‌اند.

روستای ونایی در 15 کیلومتری شمال غرب شهرستان بروجرد قرار دارد این روستا با وجود جاذبه‌های فراوان گردشگری ازجمله سراب سفید، غار سراب سفید، سراب چله و سراب خسروی، بیشه‌زارها، یک قلعه تاریخی، 10 قله مرتفع (هجده یال، والاش، برنجه، هیگره و...) یکی از روستاهای هدف گردشگری در لرستان است.

 

سابقه تولید خیار شور در ونایی مطابق گفته اهالی این منطقه به 50 سال پیش می‌رسد. حاج میر احمد گودرزی که 70 سال سن دارد و از بیست‌سالگی تابه‌حال به این کار مشغول بوده است در این باره به "یافته " می‌گوید: اولین کسی که در این روستا وارد این کار شده حاج سید عزیز گودرزی بود. وی ادامه می‌دهد: وی بعد از سفر به شهر سامن (یکی از مراکز مهم تولید شوری در کشور) که از توابع ملایر است و آشنایی با راه و روش تولید خیار شور، با توجه به حجم عظیم کشت خیار در روستای ونایی، وارد این کار شد و بعد از او، اهالی روستا، یکی پس از دیگری به این حرفه رو آوردند.

او اظهار می‌کند: حاج سید عزیز هنوز در قید حیات است و فرزندانش هم در کار تولید خیار شور هستند.

گودرزی که ادعا می‌کند دومین فرد این روستاست که وارد کار تولید خیار شور شده است. او می‌گوید: در حال حاضر بیشتر مردم این آبادی به این کار مشغول‌اند و تعداد زیادی کارگاه در این زمینه، در این روستا وجود دارد.

 

گودرزی می‌گوید: سامن یکی از چهار قطب اول تولید خیاشور در کشور است و در آنجا کارخانه‌های زیادی مشغول به کار هستند و فرزندان من هم یک کارخانه تولید خیارشور در سامن احداث کرده‌اند و محصولاتشان را به تمام استان‌های کشور صادر می‌کنند.

وی در خصوص عدم سرمایه‌گذاری خانواده‌اش در لرستان می‌گوید: علاوه بر شرایط مناسب سرمایه‌گذاری در آنجا، قیمت زمین برای احداث کارخانه هم خیلی پایین‌تر از لرستان بود.

سطح زیر کشت این منطقه به‌طور عمده لوبیا سبز، خیار و سیب و هلو است. برای درست کردن خیار شور علاوه بر خیارهایی که در اینجا کشت می‌شود از شهرها و استان‌های دیگر خیار به مقدار بسیار زیادی توسط تولیدکنندگان این منطقه خریداری می‌شود.

 

مغازه رو به روی ‌هم آقای محمد گودرزی است. اکثر مردم این روستا فامیلی‌شان گودرزی است. او هم، هم چون مغازه‌های دیگر، همسرش در مغازه کنارش نشسته است در اینجا زنان نقش اقتصادی پر رنگی دارند.

وی می‌گوید: علاوه بر مردم استان، افراد زیادی به‌خصوص از شهرهای جنوبی کشور به ونایی می‌آیند و مصرف یک سال خود اعم از خیار شور، رب گوجه‌فرنگی و انواع شوری جات و... را خریداری می‌کنند.

 

با آن‌ها هم‌کلام می‌شویم و راز کیفیت محصولاتشان به‌خصوص خیار شور را جویا می‌شویم. وی می‌گوید: دلیل اصلی کیفیت این خیارشورها، خوشمزگی خیارهای کشت‌شده در این روستا به دلیل خاک مرغوب، آب و هوای عالی و بارندگی‌های زیاد است. وی می‌افزاید: ما برای تهیه خیار شور از بهترین محصولات خیار و نمک مخصوص خیار شور و سبزیجات معطر این منطقه از جمله نعناع و گل شوید و ... استفاده می‌کنیم.

خانم گودرزی در خصوص کیفیت محصولات تولیدی می‌گوید: آن‌قدر لوبیا سبز و خیار این منطقه مرغوب است که گاه دیده می‌شود که کاسبان در سطح شهر، برای تبلیغ محصولاتشان، آن‌ها محصول ونایی اعلام می‌کنند این در حالی است که در آن زمان ما هنوز محصولاتمان را برداشت نکرده‌ایم.

وی ادامه می‌دهد: در بیشتر مواقع تمام محصولاتمان به‌طور عمده به فروش می‌رود.

افراد این روستا علاوه بر کاسبی، کشاورزی پر رونقی دارند و عمده درآمدشان در فصل تابستان است و برخی از افراد این جا، ناچارند برای کسب درآمد در فصل‌های سرد سال، به شهرهای جنوبی کشور بروند.

در این روستا علاوه بر وجود مغازه‌های فروش ترشیجات و خیار شور، مغازه‌های فروش لباس و عطاری و آرایشگاه و...وجود دارد و یک قبرستان بزرگ و قدیمی در وسط آبادی قرار دارد.

آنچه بیش از همه توجه هر بیننده‌ای را در خیابان اصلی این روستا به خود جلب می‌کند وجود یک مدرسه بزرگ با معماری زیباست که در سال 1377 توسط حاج حسین بناء دوام توفیقی کویتی که خیریه پدرش مرحوم حاج احمد بناء بوده ساخته شده است.

در شرایطی که بهره‌وری از یک محصول و استفاده بهینه از آن سبب شده که 4 هزار نفر در یک روستا به کار مشغول شوند می‌توان امید داشت که با استفاده مناسب از ظرفیت‌های مختلف لرستان زمینه اشتغال افراد زیادی؛ لااقل در حوزه کشاورزی فراهم آید.

لذا از مسئولان مربوطه انتظار می‌رود با استفاده از قابلیت‌های بالقوه استان، خط بطلانی بر بیکاری و فقر اقتصادی لرستان بکشند و با استفاده بهینه از آب‌وخاک و آب‌وهوای مناسب این منطقه، زمینه اشتغال بسیاری جوانان ارزشمند لرستانی را فراهم آورد.

 

فاطمه دارابی- خبرنگار یافته

دیدگاه‌ها