ساعت های نبود یسنا که با بیم و امید می گذشت، درس هایی هم به همراه داشت، از مصائب و مشکلات زنان کار گرفته تا همدلی بی نظیر مردم ایران، برخی بی اعتمادی های اجتماعی، اظهار نظرهای غیرکارشناسی و در نهایت بررسی عملکرد رسانه ها در این واقعه، همه و همه قابل تامل است.

یسنا دختر یکی از زنان کار است که بررسی مشکلات این زنان و خانواده آنها مجال جداگانه ای می طلبد، اما قضاوت زودهنگام و زیر سوال بردن نیروهای امدادی، دولتی، نظامی و گرفتن انگیزه با اظهارنظرهای هیجانی و ناآگاهانه، یکی از معضلات پیش رو در همه بحران های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی است که انگار قرار نیست گریبان عموم جامعه را رها کند.

ولی روی سفید سکه این داستان، همدلی مردم گلستان و حتی ایران بود تا جایی که یک امدادگر از نیشابور و صدها کیلومتر آنطرف تر یسنا را پیدا کرد و انگار از آن بالا، قوطی های رنگ شادی را بر سر مردم چشم انتظار و صحرای دلگیر این روزها پاشید.

نباید به راحتی از این سرمایه عظیم اجتماعی گذشت، مردمی که روزها و شب ها در محل ماندگار شدند، با روشنایی خورشید چشم در چشم روز به دنبال یسنا بودند و شب هنگام در آرامش دشت، برای یافتن و سلامتش دعا می کردند.

آدم بزرگ هایی که قلبشان برای یسنای کوچک می تپید، علفزارها فرش زیر پایشان شد، مردان و زنان ایران شانه به شانه هم موج های سبزه زار را در جستجوی دختر ایران شکستند، گوشه به گوشه دشت را مرور کردند و با نگرانی و دلهره مادر و پدر یسنا شریک شدند.

چهار روز پر از اضطراب و فکر و خیال گذشت اما غروب ترکمن صحرا برای پنجمین روز، غمناک و دلهره آور نبود، چهار روز قبل انگار خورشید زودتر غروب می کرد، کسی دوست نداشت شب بشود، کاش می شد نقاب طلایی خورشید را به روی شب کشید و همچنان در میان تلالو خورشید و سبزی بوته زارهای مرموز به دنبال دختر کوچک ایران گشت.

نمی خواهم احساسی باشم، اما ناخودآگاه گریز ذهنم به کودکان غزه می افتد، واویلا از زخم هزار کودک، از داغ هزار مادر و ای وای بر تل و خرابه هایی که همچنان پیکر بی جان کودکان معصوم را در زیر آوار نگه داشته اند، یسناهایی که هرگز به خانه بر نگشتند و مادرانی که داغ یسناهاشان را با خرابه های موشک زده تقسیم می کنند.

"یسنا دیدار"! ما نه تو را دیده ایم و نه می شناسیم، حتی احتمال اینکه زمانی از نزدیک به چشم های معصوم و پر از پرسشت خیره شویم نزدیک به صفر است، اما داستان نبودنت، هر چند تلخ، پایان خوشی را در دفتر مردم ایران رقم زد و هرچند بسیاری از ما با تو هم زبان هم نیستیم اما همدلی در پنج روز نبودنت برایمان معنا شد.

آنهایی که در صحرای ترکمن بودند مزد پنج روز دلهره و جستجو را با گذشت بیش از ۱۰۰ ساعت بی خبری، با دیدار صورت زیبایت گرفتند و برای ما هم از هزاران کیلومتر دورتر همین بس که از پشت نور خیره کننده گوشی هامان اشک ریختیم، خدا را شکر کردیم و یک دل سیر آرامش گرفتیم.

یسنای کوچک! دختر ایران! نبودنت درس هایی به ما داد که باید بیش از گذشته در آنها تعمق کنیم، یاد بگیریم قضاوت های عجولانه و از سر ناآگاهی را کنار بگذاریم، خودمان را "استاد همه چیز دان" ندانیم و صد البته به خود ببالیم که یک ایران متحد و همدل هستیم.

هنوز جزییات و دلایل ربایش یسنا اعلام نشده است اما برخی ابعاد این حادثه از جمله نوع رفتار مردم، عملکرد رسانه ها و مسوولان قابل بررسی است که در اولین مورد باید گفت مردم در میدان جستجو گل کاشتند و علاوه بر صدها نیروی خود جوش مردم محلی، دهها نفر از نقاط مختلف ایران برای تازه شدن دیدار با یسنا راهی ترکمن صحرا شدند.

به گفته یک دکترای جامعه شناسی، این حادثه هرچند تلخ بود اما نشان داد انسانیت و نوع دوستی در جامعه ایران، همچنان زنده است و با وجود مشکلات ریز و درست در اینچنین بزنگاه هایی رخ نشان می دهد.

ایثار داوطلبانه یک ارتش مردمی

دکتر فرهاد طهماسبی می گوید: اتحاد و همدلی مردم بومی و البته شهروندان کشور در این حادثه نشان داد با وجود مشکلات مختلف، اما نوع دوستی همچنان در جامعه ایرانی زنده و این یک سرمایه ارزشمند در ابعاد مختلف است.

وی تصریح کرد: با وجودی که همه می دانستند نه خانواده و نه مسوولان قدرت جبران هرگونه محبتی را ندارند اما در منطقه حاضر و داوطلبانه در جستجوی یسنا تلاش کردند و در نهایت همین ارتش مردمی بود که داستان یسنا را با سایر موارد ربایش کودکان، متفاوت کرد.

این جامعه شناس توضیح داد: بی شک حرکت های خودجوش و عظیم مردمی در این جریان، موجب ورود گسترده رسانه ها و مسوولان شد و حتی ربایندگان را دچار ترس و استیصال کرد تا جایی که کودک را بازگرداندند.

طهماسبی افزود: در هر جا عنان کار به دست اتحاد و همدلی مردم بوده نتایج خوبی حاصل شده است و در مواردی نیز مردم جلوتر از مسوولان حرکت کرده اند که تقویت این امر در کاهش آسیب های اجتماعی نیز موثر خواهد بود.

با وجود طعم شیرین همدلی ایرانیان در این گونه بحران ها و حوادث، عده ای نیز از زمین و زمان انتقاد می کنند و بدون آگاهی از روند امدادرسانی، خواسته یا ناخواسته در صدد سیاه نمایی و نادیده گرفتن خدمات نهادهای مربوطه هستند.

در داستان یسنا نیز عده ای گفتند نیروهای هلال احمر، امداد، انتظامی و دولتی مربوطه در صحنه نیستند، در حالیکه به گفته مسوولان، بیش از ۱۸۰ نیروی امدادگر هلال احمر در منطقه حاضر و فعال بود و دستگاه های نظارتی و نظامی از همان لحظات اول، دست بکار شدند.

عده ای هم از همان لحظه ای که کایت سوار نیشابوری پرواز کرد گفتند نمی شود از طریق کایت و هوایی ، این کودک را پیدا کرد، برخی هم گفتند آنقدر نیروهای امدادی کم و ناتوان بودند که یک کایت سوار آستین همت را برای پیدا کردن یسنا بالا زد، اما در آخر همان کایت سوار که اتفاقا نیروی هلال احمر بود، موفق به یافتن یسنا شد.

اظهار نظرهای غیرکارشناسی، سم بحران های اجتماعی

این استاد دانشگاه افزود: متاسفانه برخی از مردم در اینگونه موارد با وجود عدم اطلاع از ساز و کارهای فنی، امدادی و علمی، در تمام مراحل اظهار نظر می کنند و نظر خود را چه در جامعه و چه در فضای مجازی با دیگران به اشتراک می گذارند که همین امر هم، بی اعتمادی عموم را نسبت به دستگاه ها و نهادها افزایش می دهد.

طهماسبی همچنین در خصوص اظهارنظرهای غیرکارشناسی عده ای در خصوص نوع امداد و نجات و فعالیت دستگاه های متولی گفت: رسانه های رسمی در ایجاد بخش مهمی از بی اعتمادی های اجتماعی نقش دارند چراکه روایت اول را در دست ندارند و بعد از آن هم با خودسانسوری موجب گرایش مردم به رسانه های نامعتبر یا معاند می شوند.

وی با تاکید بر اینکه انباشت برخی نارضایتی های اجتماعی زمان گذشته موجب سیاه نمایی می شود ادامه داد: رسانه های رسمی باید در شناسایی موارد مورد تاکید مردم و اظهارنظرهای غالب جامعه آگاه باشند و مطالب خود را در پاسخ درست و اصولی به شایعات و حدس و گمان ها منتشر کنند.

وی بیان کرد: اطلاع رسانی چند جانبه و تحلیل وقایع در حال جریان بسیار مهم است که با توجه به تلاش رسانه های معاند برای فریب افکار عمومی، رسانه های کشور باید پیشگام شوند و بدون ایجاد خط قرمزهای بیهوده در پدیده های اجتماعی، اطلاع رسانی کاملی داشته باشند.

این دکترای جامعه شناسی به تاثیر بالای رسانه های محلی و پاسخگویی مسوولان منطقه ای اشاره و تصریح کرد: بسیاری از ما گمان می کنیم سخنمان درست است و می توانیم در همه موارد اظهارنظر کنیم که همین منجر می شود حتی مسایل اجتماعی را با سیاسی در آمیخته و موجب گمراهی دیگران شویم بنابراین رسانه ها می توانند به جای نظاره گری در این آسیب ها، هدایت افکار عمومی را به شیوه درست انجام دهند.

طهماسبی گفت: نباید در سیاست گذاری رسانه ای منفعلانه عمل کرد که در این راستا باید با کمک مسوولان، خودسانسوری را در چارچوبی که التهاب و سیاه نمایی نشود، حذف نمود در غیر اینصورت عنان اختیار در دست افراد غیرکارشناس قرار می گیرد.

به هر حال دیدارها با "یسنا دیدار" تازه شد و این اتفاقات اولین و آخرین هم نبوده ، اما آنچه مهم است اینکه در بزنگاه ها که غیرت و اتحاد ایرانی زبانزد می شود به گونه ای سخن بگوییم و قلم بزنیم که اظهارنظرهای غیرکارشناسی و ناآگاهانه مان، موجب تضعیف روحیه نشده و قضاوت های عجولانه را برای خودمان نگه داریم تا سم بحران های اجتماعی نشویم.

منبع: ایرتا