"آیین گِل " یا"خَرَه" سنتی ایرانی است و تقریباً در میان تمام اقوام کشور مرسوم بوده و تا اوایل قرن گذشته خورشیدی علاوه بر لرستان و غرب کشور در سایر نقاط ایران نیز برگزار میشده و این طور نیست که آن را صرفاً مختص به لرستان بدانیم؛ منتها لرها این سنت را حفظ کردهاند و حالا این آیین رنگ و بوی اسلامی به خودش گرفته و به یکی از شعائر دینی در عاشورای حسینی تبدیل شده است.
اوایل روی کار آمدن رضاشاه و البته تا پیش از آن که او به بهانه تجددخواهی به مبارزه با اسلام بپردازد، برای جلب نظر مردم و اقشار مذهبی جامعه آن روز، پهلوی اول، روز عاشورا سر و پای برهنه به خیابان میآمد و پیشاپیش قشون به عزاداری میپرداخت.
"در روز عاشورا رضاخان میرپنج، دسته قزاق را با یك هیئت از صاحبمنصبان در جلو و افراد و بیرقها و كُتل با نظم و تشكیلات خاصی از قزاقخانه حركت و از میدان توپخانه، خیابان ناصریه به بازار آورد. در حالی كه سردارسپه با یقه باز و روی سرش كاه و بیشترِ دسته بر سرشان گِل مالیده بودند، با پای برهنه وارد بازار شدند. (جلد دوم خاطرات من یا تاریخ صد ساله ایران، نوشته حسن اعظام قدسی، ص ۶۹۳)
این قضیه شاهد این مدعاست که مالیدن گل بر سرو صورت وشانه در عزاداری عاشورا در گذشتههای نه چندان دور در بیشتر مناطق کشور و بویژه پایتخت مرسوم بوده است.
در صفحههای ۷۵ و ۷۷ کتاب"خاطرات تاج الملوک آیرملو" همسر نخست رضاشاه نیز آمده است:" دسته قزاقها همراه خودشان یك دسته بالابانچی (دسته موزیك) هم داشتند كه مارش عزا میزدند و قزاقها نوحه زیر را میخواندند:
اگر در كربلا قزاق بودی حسین بییاور و تنها نبودی!
"آیین گِل" در سال ۱۳۸۸ با تلاش افرادی نظیر عطا حسن پور مدیر کل میراث فرهنگی لرستان در همایش ثبت در محمود آباد مازنداران به شماره ۵۳ در فهرست میراث ملی و معنوی کشور به ثبت رسید و حدود یک دهه بعد در چهارشنبه ۱۴ شهریور ۱۳۹۷ در"شانزدهمین اجلاس خادمان و پیر غلامان حسینی" در خرم آباد از"آیین گِل" مردم لرستان رونمایی شد.
برخی گمان میکنند که در اجلاس مذکور این آیین ثبت شده در حالی که در این رویداد مذهبی، از شیوه عزاداری مردم لرستان به صورت رسمی رونمایی شد و ثبت آن مربوط به همان همایش محمودآباد میباشد؛ مجموع این دو رویداد فرهنگی و مذهبی نشان داد که ایران عزاداری سنتی مردم لرستان را به رسمیت شناخته و به نوبه خود این اتفاق و رخداد مهمی بود.
حالا ما لرها میراث دار این آیین ایرانی اسلامی هستیم و با توجه به گسترش فضای مجازی و دست به دست شدن تصاویر عزاداری مردم استان، بلافاصله پس از برگزاری مراسم عاشورا، باید در برپایی این آیین یک سری الزامات و باید و نبایدها را مراعات کنیم.
"آیین گِل" به خودی خود ویژه و خاص هست و نیاز نیست در برگزاری آن افراط شود؛ اسلام با تفریط و افراط مخالف است و برگزاری این آیین میبایست با وقار و سنجیده و با نجابت خاص لریاتی و در کمال سادگی و بیآلایشی برگزار شود.
شیرجه زدن و یا غلتیدن در حوضچههای گِل و یا آغشته کردن خود به گِل طوری که هیچ نقطهای از بدن یا سر و صورت نمایان نباشد، پیش از آن که به جای آوردن شعائر دینی باشد، باعث وهن این آیین و سوء استفاده تبلیغاتی دشمنان برای حمله به تشییع و نیز قوم لر میشود.
پارسال چند ساعت پس از برگزاری مراسم عاشورا در لرستان، کسی تصویر صفحه نخست یکی از رسانههای فارسی زبان بیگانه را برایم فرستاد؛ در این عکس یکی از عزاداران در حوضچه گل شیرجهزده و دیگری خود را به شکلی کاملاً افراطی به گِل آغتشه بود که برای مخاطب ناآشنا با این سنت، ایجاد شبهه و برداشتهای غلط میکرد.
بلافاصله عکس مذکور به سوژهای برای توهین به قوم لر و مذهب تشییع تبدیل شد و مخاطبان زیادی در داخل و خارج کشور با نمایههای معلوم و یا جعلی، آن را دستمایه توهین به مردم لرستان کردند.
برای جلوگیری از تکرار این وقایع، علاوه بر رعایت حدود از سوی عزاداران، اهالی رسانه و یا هر کسی که از مراسم گِل مالی عکس و یا فیلم میگیرد باید مواظب باشد تصاویر و سوژههای مناسب را شکار کرده و رفتارهای خارج از عرف را ثبت نکند، چون اکثر رسانههای معاند برای تخریب شعائر مذهبی و ایجاد اختلافهای قومیتی سوژه خود را از میان همین تصاویر به ظاهر ساده که اکثر با تلفنهای همراه ثبت میشود، انتخاب میکنند..
گفته میشود در جهان سید سنی(اهل سنت) داریم ولی لر سنی نداریم و این نشان دهنده عمق ارادت لرها به اهل بیت (ع) است؛ به همین دلیل این قوم صد درصد شیعه همواره مورد غضب دشمنان اهل بیت پیامبر(ص) است و حالا که وهابیت تکفیری و صهیونیسم بینالملل در یک صف واحد قرار گرفتهاند، قطعاً هر آیین و مراسمی که رنگ و بوی علوی و شیعی داشته باشد، مورد هجمه آنها در بستر فضای مجازی به عنوان یکی از ابرازهای جنگ روانی قرار میگیرد
"گاوبازی" در اسپانیا تجسم عینی توحش و بربریت مدرن است. پیش از برگزاری مراسم، شاخ گاوهای نر غول پیکر که بیشباهت به بوفالوهای یک تنی جنگلهای افریقا نیستند، را تیز کرده و در کوچه و خیابان رها میکنند و یا در مسابقات گاوبازی در ورزشگاهها به مصاف گاوبازها میفرستند و هر ساله تعداد زیادی در زیر دست و پای این گاوهای وحشی له و لورده و کشته یا مجروح میشوند!
در کشور بولیوی در آمریکای جنوبی نیز بر طبق یک سنت دیرین مردم در یک روز خاص به گورستانها میروند و استخوانهای درگذشتگان خود را از گور خارج کرده و لباس بر آنها میپوشانند، کلاه بر سرشان گذاشته و یا سیگار برگ بر گوشه دهان آنها که حالا جمجمه پوسیدهای بیش نیستند، میگذارند؛ رسمی کاملاً جاهلی و بدوی!
حالا همین کشورها هر ساله با برگزاری این آیینهای خشن و بدوی و جذب گردشگران از سایر نقاط دنیا، میلیونها دلار درآمد زایی میکنند ولی امپراتوری رسانهای جهان سلطه کاری به کارشان ندارد و با روشهای مختلف حمایتشان هم میکند! در هند و کشورهای دیگر نیز صدها مراسم عجیب و غریب از این دست برگزار میشود و رسانههای بینالمللی از کنار آنها بیتفاوت میگذرند!
در صورتی که آیین گِل که فلسفه خودش را دارد و با فطرت انسان سازگار است، مورد نکوهش دشمنان و نیز برخی خودیها که با همه چیز و همه کس مخالف هستند و آن را به نوعی روشنفکری میدانند، قرار میگیرد.
در گذشتههای نه چندان دور مالیدن گل بر سر وشانه در مراسم عزاداری و به اصطلاح لری آن"پرس" نهایت و اوج اندوه بستگان متوفا در غم از دست دادن عزیرانشان بود؛ گل مالی بدن در عزای امام حسین (ع) نیزشان دهنده اوج غم و اندوه مردم لرستان در سوگ جانکاه حادثه کربلاست.
در عین حال گفته میشود چون سرشت آدمی از گِل میباشد، مالیدن گل به بدن یک نوع رجوع و بازگشت انسان به فطرت خویشتن است و احتمالاً به همین دلیل تحمل مصیبت برای فرد عزادار قدری آسانتر میشود.
هر سنت و آیینی که از گذشتگان این سرزمین به جای مانده بیحکمت نیست و چه بسا بعدها فلسفه این آیین ایرانی اسلامی بیشتر شناخته شود.
در لرستان عزاداران پس از ۹ روز عزاداری، روز عاشورا با آغشته کردن خود به گِل، اوج وفاداری و حزن خود در شهادت آل الله را به نمایش میگذارند و خاک عزا و گِل آغشته به آب و گلاب، مرحمی میشود بر دلهای آنها برای تحمل این مصیبت بزرگ.
مصطفی رباطی- ۱۵ مرداد ۱۴۰۱
توجه: هرگونه استفاده از مطلب با ذکر منبع و نام نویسنده، نشانهی احترام شما به تلاش آنها است.
اروميه، اشنويه، بوکان، پلدشت، پيرانشهر، تکاب، چالدران، چايپاره، خوي، سر دشت، سلماس، شاهين دژ، شوط، ماکو، مهاباد، مياندوآب، نقده، بانه، بيجار، دهگلان، ديواندره، سروآباد، سقز، سنندج، قروه، کامياران، مريوان، سردشت، استان آذربایجان غربی، استان کردستان، استان ایلام، استان کرمانشاه، اسلام آباد غرب، پاوه، ثلاث باباجانی، جوانرود، دالاهو، روانسر، سر پل ذهاب، سنقر، شهرستان صحنه، قصر شیرین، کرمانشاه، کنگاور، گیلانغرب، هرسین، شهرستان آبدانان، ایلام، شهرستان ایوان، شهرستان بدره، شهرستان چرداول، شهرستان دره شهر، شهرستان دهلران، شهرستان سیروان، شهرستان ملکشاهی، شهرستان مهران، استان تهران، شهر خلیفان، شهر سیلوانه، شهر سیمینه، استان آذربایجان شرقی، استان اصفهان، استان قم، استان یزد، استان همدان، استان هرمزگان، استان مرکزی، استان مازندران، استان لرستان، استان گیلان، استان گلستان، استان کرمان، استان قم، استان قزوین، استان فارس، استان سمنان، استان زنجان، استان بوشهر، استان تهران، استان البرز، استان خراسان جنوبی، استان خراسان رضوی، استان خراسان شمالی، استان اردبیل، استان ایلام، شهرستان اسلامشهر، شهرستان پاکدشت، شهرستان پیشوا، شهرستان تهران، شهرستان دماوند، شهرستان رباط کریم، شهرستان ری، شهرستان شمیرانات، شهرستان شهریار، شهرستان فیروز کوه، شهرستان قدس، شهرستان قرچک، شهرستان ملارد، شهرستان ورامین، شهر شویشه، استان کهگیلویه و بویراحمد، مشهد، کرج، شیراز، تبریز، اهواز، رشت، زاهدان، ساری، دزفول، اراک، گرگان، بابل، آمل، بروجرد، آبادان، بجنورد، دلبران، شهرستان میانه، شهرستان سراب، مرند، بستان آباد، بناب، جلفا، شهرستان میانه، ورزقان، هشترود، ملکان، مراغه، عجب شیر، شبستر، آذرشهر، اسکو، محمد یار، چهاربرج، کاشان،
نوشتن دیدگاه
با این همه پیشرف عل ممیشه از بخاری های محیطی و بخاری های القایی در این روز برای مراسم و خشک کردن گل استفاده کرد تا هم درختان بلوط زیادی رو نجات داد و هم اسفالت معابر رو سالم نگه داشت ، به واسطه همین اتش ها هرساله اسفالت نامناسب شهر خرم اباد ، نامناسبتر میشه...
رعایت نظم رو در اینگونه مراسمات بیشتر باید مدنظر قرار داد.آسیب به محیط زیست و معابر شهری و ریختن ظروف یکبار مصرف پس از مراسمات خیلی آزاردهنده هست.
در صورتیکه میتوان با همکاری و برنامه ریزی مسئولین هیات مذهبی و سازمان تبلیغات اسلام جلوی این همه ضرر و زیان را گرفته و عزاداری در شان سید سالار شهیدان را با شکوه تر برگزار کرد