سنگتراش معتقد است کمتر شدن هزینه‌های سنگین شام و نهار مراسم عزاداری باعث شده است استقبال بازماندگان از سفارش سنگ قبر‌های فاخر برای عزیزان از دست رفته بیشتر شود.

به گزارش ایرنا راسته سنگتراش‌های الشتر (حجارها) این روز‌ها در اوج تکاپو و رفت و آمد است و به گواه مرد حجار، هیچگاه این راسته به شلوغی اکنون نبوده است، از قدیم سنگتراش‌های راسته همه می‌دانند که صبح علی الطلوع آفتاب نزده در مغازه را باز می‌کند و مشغول تراش سنگ‌های سفارشی می‌شود.

می‌گوید این روز‌ها به واسطه شیوع ویروس کرونا و افزایش بی‌سابقه مرگ و میر‌ها، بازار سفارش و خرید سنگ قبر هم نسبت به سابق افزایش چشمگیری یافته است، چفیه سفید رنگ را روی سر و صورتش بسته و با دقت و ظرافت خاصی با مته برقی مشغول تراش کنده کاری‌های روی سنگ است.

با هر سایش مته به سنگ، چهره مرد پشت هاله‌ای از غبار‌های برخاسته از تراش محو می‌شود و با ضربه‌های ماهرانه چکش و حرکات ظریف مته، طرح‌ها را یکی پس از دیگری بر پیکر بی‌جان سنگ نقش می‌زند، سنگ قبر متعلق به جوانی است که ویروس بی‌رحم کرونا جوانی‌اش را به آغوش خاک کشیده و اکنون سنگ تراش تمام تلاش خود را می‌کند تا سنگی در خور و شایسته، آنگونه که خانواده‌اش تأکید داشته‌اند تحویل دهد.

مرد حجار که سال‌ها استخوان ترکاندن در حرفه حجاری به قول خودش پوست کلفتش کرده، آنچنان از مرگ حرف می‌زند که گویی از رفتنی کوتاه به مغازه بغلی برای خریدی جزیی سخن می‌گوید، او که سال‌های کودکی را کنار دست عمویش در همین راسته به جوانی پیوند داده است، می‌گوید مرگ برای ما کرونایی و غیر کرونایی ندارد، این روز‌ها حضرت عزراییل به هر بهانه‌ای جان می‌گیرد، از سنگ قبر جوانی که در سانحه تصادف جانش را از دست داده، پیرمردی که چند روز پیش بر اثر سرطان دار فانی را وداع گفته تا سنگ قبر‌های جوانان و سالخوردگان فوت شده بر اثر کرونا را زیر دست دارم.

هنوز با دقت و حساسیت خاصی با مته برقی مشغول تراش نقوش روی سنگ است، با هر ضربه چکش نقوش زیباتر و برجسته‌تر می‌شوند و سنگ جان بیشتری می‌گیرد، حالا دیگر تمام نوشته‌ها و نقوش روی سنگ مشخص شده‌اند و اشعار را می‌شود به خوبی خواند: " از خاطر دل‌ها نرود یاد تو هرگز، جز آنکه به نیکی همه جا ورد زبانی".

کنده کاری شدن سنگ سفید برای جاودان سرای پدری مهربان، حکایت از پدر بودن جوانی دارد که تنها ۴۴ بهار را به چشم دیده و اکنون در خاک سرد آرمیده است، تصور اینکه با مرگ او چند کودک اکنون به سوگ نشسته‌اند و سال‌های بی‌پدری را در پیش دارند روان آدمی را آشفته می‌کند، مرد سنگتراش اما پیداست بدون توجه به حواشی غم‌انگیز ماجرا تنها با دقت و ظرافت می‌کوشد هنر دست خود را به بهترین نحو ممکن با کندن نقوش حاشیه سنگ بیشتر به نمایش بگذارد.

نوشته‌های روی سنگ قبری آماده در انتهای دکان کوچکش توجهم را به خود جلب می‌کند، سنگ قبر متعلق به بانویی مسن بود که در آستانه ۵۱ سالگی قرار داشته است، روی سنگ قبر تاریخ وفات و ولاتش را با جملاتی زیبا نشان داده‌اند، " آفریده: ۱۳۴۹/۲/۲۲، آرمیده: ۱۴۰۰/۵/۱۱، شعر حک شده بر روی سنگ هم جالب بود، " خوش آمدی بمزارم نموده‌ای یادم، بخوان تو سوره الحمد تا کنی شادم".

 

گویی با زبانی که اکنون قاصر است می‌خواهد بگوید آدمی براستی چه زود از خاطر‌ها فراموش می‌شود، دوباره مرد سنگتراش را نگاه می‌کنم، هنوز مشغول کنده کاری با چکش ظریفش روی سنگ سفید است، سنگتراشی را از عمویش آموخته، روز‌های نوجوانی را از سن ۱۶ سالگی وردست عمو بوده و اکنون استاد کاری بنام در حرفه خود است می‌گوید ۵۵ سال فعالیت مداوم در این حرفه، او را در راسته سنگتراش‌های سلسله به پیشکسوتی در حرفه خود مشهور کرده است، اکثر کسانی که در سلسله سفارش سنگ دارند یکراست به او مراجعه می‌کنند، در خاطرش نمانده که از وقتی در کارش "اوستایی" شده برای خودش تاکنون چند سنگ قبر ساخته است اما همینقدر می‌داند که در ساخت همه سنگ‌ها و دریافت هزینه جانب عدل و انصاف را نگه داشته، با کم و زیاد مشتریان عزادار ساخته است و سعی کرده راضی بروند.

اعتقاد دارد لرستان خودمان معدن بهترین سنگ‌های صادراتی است که در سرما و گرما داوم بسیار خوبی دارند، او می‌گوید سنگ‌های لرستان به قدری مرغوب هستند که حتی برخی مشتری‌ها از تهران و سایر شهر‌ها برای سفارش سنگ به همکارانش در راسته سنگتراش‌های خرم آباد مراجعه می‌کنند چراکه علاوه بر مرغوبیت سنگ، هنر دست سنگتراشان ما و کار ماندگار و زیبایی را که ارائه می‌دهند باعث شناخت آن‌ها در همه جا شده است، البته بیراه هم نمی‌گوید در برخی سال‌ها لرستان را به عنوان سنگ شهر ایران و حتی جهان معرفی کرده‌اند.

وی که این روز‌ها به واسطه شیوع کرونا مشتری‌هایش نسبت به سابق قدری بیشتر شده است می‌گوید: بخاطر رونق کسب و کار خودمان راضی به مرگ عزیز هیچکس نیستیم اما این روز‌ها که مرگ خیلی دم دستی شده، کار ما نسبت به سابق کمی رونق گرفته است اما بازهم بیشتر مشتری‌ها برای ساخت و سفارش سنگ به سنگتراشان خرم آباد مراجعه و فکر می‌کنند کاری که آن‌ها ارائه می‌دهند بهتر است در حالی که همان کار را خود من با همان کیفیت و زیبایی و با قیمت پایین‌تر انجام می‌دهم اما متأسفانه برخی مشتری‌ها عادت کرده‌اند به آنجا مراجعه کنند و به هنر همشهری خود اعتماد نکنند.

محمود میرزایی در مورد نوع سنگ‌های مورد استفاده، اینگونه می‌گوید سنگ گوهره و نرگسه خرم‌آباد بهترین سنگ هستند و دوام بیشتری در مقابل سرما و گرما دارند، سنگ بنیاد، نانو، گرانیت و هرات هم هست که از افغانستان وارد می‌شود اما به جرات می‌توان گفت سنگ معادن لرستان خودمان در دنیا بی‌نظیر است.

وی در مورد نوشته‌های روی سنگ‌ها هم اینگونه توضیح می‌دهد که معمولاً به سلیقه مراجعه‌کنندگان بستگی دارد، هر کسی چیزی را می‌پسندد، برای حکاکی تاریخ ولادت و وفات معمولاً از نوشته‌های همچون آفریده و آرمیده، طلوع و غروب، طلوع دل‌انگیز و غروب غم‌انگیز، آمدن و رفتن و در نوع ساده آن از همان ولادت و وفات استفاده می‌شود.

محمود سنگتراش در حالی که مته بر سنگ می‌چرخاند می‌گوید معمولاً اکثر سنگتراش‌ها دفترچه‌ای از اشعار مختلف را دارند که هنگام مراجعه مشتری برای انتخاب شعر مورد نظر دفترچه را به او می‌دهیم اما گاهی پیش می‌آید که مشتری شعر یا نوشته خاصی را مدنظر دارد که از همان استفاده می‌کنیم، این روز‌ها نوشته‌های روی سنگ قبر‌ها هم خاص شده و معمولاً برخی افراد تمایل دارند که از اشعار یا نوشته‌هایی استفاده کنند که کمتر کسی در ساخت قبر از آن‌ها استفاده کرده، در واقع می‌خواهند متوفایشان سنگ قبر متمایزی داشته باشد.

 

 

صدای مته گاهی اجازه صحبت‌های مداوم را به مرد حجار نمی‌دهد، با سایش مته بر سنگ غبار که به هوا بر میخیزد، سرش را به سمت عقب می‌گیرد، می‌خواهد اندکی از فرو رفتن غبار به حلق و بینی‌اش جلوگیری کند، چنان ماهرانه و آرام اما پی در پی به نقش زدن قلب‌های حاشیه سنگ مشغول است که گویی دارد این نقش‌ها را بر دیوار گچی خانه‌ای جان می‌دهد، گویی قرار است در زیر آن سنگ، در پس خروار‌ها خاک، در این منزل ابدی هنوز غوغا و شوری از زندگی برپا باشد، شاید هم هست، مگر نه اینکه مرگ عین زندگی است، مگر نه اینکه مرگ، آغاز زندگی از جهانی به جهانی دیگر است.

به گفته "اوسا" محمود آنقدر سنگ قبر تراشیده و با خانواده‌های متوفی در ارتباط بوده که مرگ برایش عادی است، می‌گوید آنقدر مرگ برایم عادی شده که خیلی کم پیش می‌آید که از رفتن کسی ناراحت شوم اما یکی دو مورد پیش آمده که بسیار غمگین و آشفته شده‌ام.

وی ادامه می‌دهد سال‌ها پیش ساخت سنگ قبر‌های زوج جوانی را برایم آوردند که بر اثر سانحه تصادف به رحمت خدا رفته و دارای ۲ فرزند پسر کوچک بودند که از آن سانحه جان سالم به در برده بودند، مرگ همزمان آن‌ها بسیار غمگینم کرد، سال‌ها از این ماجرا گذاشت تا اینکه یک روز مردی مسن برای سفارش ۲ سنگ قبر با هم به سراغم آمد، در عین ناباوری متوجه شدم که این مرد دایی آن ۲ طفل معصوم بود که آن‌ها را بزرگ کرده است و اکنون خود آن‌ها نیز در سنین ۲۴ و ۲۶ سالگی باز هم بر اثر سانحه تصادف، روحشان به پدر و مادرشان پیوسته بود، آن روز تلخ‌ترین روز زندگی کاریم بود که هرگز از خاطرم نخواهد رفت.

مرد که از یادآوری این حادثه تلخ اشک در چشمانش حلقه‌زده بود، اینگونه به صحبت‌هایش ادامه داد در همین ایام کرونا، حدود چند ماه پیش نیز سفارش ساخت سنگ قبر پدر و دختری را برایم آوردند، پدر به بیماری کرونا مبتلا شده و در بیمارستان بستری می‌شود، دختر که همین تازه هم ازدواج کرده بود، تاب بیماری و دوری پدر را ندارد برای همین شخصا بر بالین پدر حاضر می‌شود و پرستاری از او را برعهده می‌گیرد تا اینکه خودش هم به کرونا مبتلا می‌شود، پدر که فوت شده بود دختر هم سه روز بعد به پدرش ملحق می‌شود، ساخت سنگ قبر این پدر و دختر هم از تلخ‌ترین خاطره‌های شغلیم بود که هرگز فراموش نخواهم کرد.

همه جور سنگی داخل حجره کوچک آقای حجار پیدا می‌شود، از سنگ‌های دارای رنگ روشن و سنگین وزن تا سنگ‌های تیره و سبکتر، برخی از سنگ‌های سبک با دقت و نظم در بیرون از حجره به دیوار تکیه داده شده‌اند، در مورد قیمت سنگ‌ها که می‌پرسم اینگونه می‌گوید: قیمت سنگ هم تابع تورم شده و تقریبا هر چند روز یکبار با افزایش مواجه می‌شود، از کارخانه افزایش قیمت اعمال می‌شود و ما هم مجبوریم روی قیمت و دستمزد بکشیم، الان سنگ قبر زیر پنج میلیون تومان در بازار نداریم، اگر هم باشد دوام خوبی ندارد، برخی طالب استفاده از سنگ‌های هرات هستند که حدوداً ۱۵ میلیون تومان در می‌آید، سنگ گرانتر هم داریم، حتی گاهی افراد متمول سنگ‌های سنگین وزن دارای ارتفاع می‌خواهند که اغلب بسیار گران است و در برخی مواقع حتی سنگ قبر داریم که ۵۰ تا ۷۰ میلیون تومان برای مشتری هزینه دارد.

وی معتقد است کرونا و افزایش مرگ‌ها به طور مستقیم در افزایش قیمت سنگ تأثیری نداشته و نرخ، تابع نوسانات بازار است، کرونا را عاملی تأثیرگذار در کاهش هزینه‌های مراسم عزاداری می‌داند، او معتقد است از وقتی بیماری در شهر شیوع پیدا کرده است، مردم از ترس سلامت خود کمتر در مراسم حضور دارند.

می‌گوید درست است که به واسطه شرایط قومی، عشایری و آداب‌هایی که داریم مجبوریم هرطور شده برای همدردی با خانواده معزا در مراسم حضور پیدا کنیم اما دیگر مثل گذشته کسی حاضر نیست در مراسم خرما، حلوا و ناهار و شام( سنت پرسانه) صرف کند و همین باعث کاهش هزینه‌های مراسم عزاداری شده و بستگان متوفی هم سعی می‌کنند با خرید سنگ قبر‌هایی گرانقیمت و خوب، جبران کنند که مبادا مورد طعنه‌فامیل قرار گیرند.

محمود سنگتراش گریزی هم به وضعیت همکارانش می‌زند، تعداد افرادی که در این حرفه مشغول فعالیت هستند کم و هنوز به حد نصاب برای تشکیل صنف جداگانه نرسیده است و برای همین نتوانسته‌ایم اتحادیه‌ای جهت پیگیری مسائل و مشکلات صنف خود داشته و تابع قوانین آن باشیم و مطالبات خود را مطرح کنیم، هیچکدام از هم صنف‌های ما بیمه نیستند و در آینده امنیت شغلی ندارند، حتی الان کسانی را می‌شناسم که اقدام به فعالیت در این حرفه کرده و سنگ‌های زیادی را هم به صورت نسیه آورده‌اند اما به دلیل نداشتن مشتری ورشکست شدند و اکنون پشت میله‌های زندان هستند.

کار تراش و حکاکی سنگ قبر به اتمام رسیده است، قلب‌های حاشیه روی سنگ قبر به ترتیب در ردیف‌هایی بزرگ و سپس کوچک، به دور لبه‌های رویی سنگ با ظرافتی چشمنواز خودنمایی می‌کنند گویی حکایت از عزیز بودن و در قلب خانواده بودن عزیز از دست رفته دارند، شاید هر قلب نماد فردی از اعضای خانواده متوفی است که اکنون بر روی سنگ جا مانده‌اند تا نشان دهند که خاطراتش هرگز از قلب آن‌ها نخواهند رفت.

نایب رئیس دوم صنف فروشندگان مصالح ساختمانی شهرستان سلسله به ایرنا گفت: تعداد واحد‌هایی که در شهرستان در این حرفه مشغول به فعالیت هستند کم است و برای همین زیرمجموعه صنف فروشندگان مصالح ساختمانی قرار دارند.

فرج یوسفوند با اشاره به افزایش قیمت سنگ به دلیل نوسانات بازار افزود: قیمت سنگ هم از این قاعده مستثنی نیست و هرلحظه با افزایش مواجه است به طوری که تقریبا هر ماه با افزایش قابل ملاحظه‌ای مواجه هستیم اما به دلیل نبود صنف مختص سنگتراشان، هنوز آنگونه که باید نتوانسته‌ایم نظارت خوبی در این حوزه داشته باشیم با اینحال قیمت سنگی که در شهرستان ساخته می‌شود با همان کیفیت و دوام در مقایسه با همان سنگ ساخته شده در خرم آباد واقعاً پایین است.

 

 

در حالیکه با خود فکر می‌کنم چگونه خانواده‌ها برای تسلی دل خود بخاطر برگزار نشدن مراسم آنچنانی ختم و پهن نشدن سفره‌های شام و نهار این مراسم، هزینه را برای سفارش سنگ‌های گرانتر صرف می‌کنند به حرف‌های محمود سنگتراش میاندیشم که از مرگ و دفن عزیزان در زیر خروار‌ها خاک می‌گفت، رفتگانی که سنگ مزارشان تأثیری در سعادت اخروی آن‌ها ندارد، گاهی سنگ‌های گرانتر برای تسلی دل بازماندگان است و شاید هم گاهی همان داستان همیشگی چشم و هم چشمی را روایت می‌کند.