مسائل عمومی در هر جامعهای با توجه به شرایط اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و... آن جامعه، متفاوت است ولی آنچه که مهم است، مدیریت صحیح این مسائل با هدف افزایش رفاه عمومی است.
حتماً تاکنون اصطلاح «مسئله عمومی» را شنیده و یا بکار بردهاید. هر کدام از ما میتوانیم تعریفی از این اصطلاح داشته باشیم ولی آنچه که مشترک است، میتواند «حل کردن» و یا "طریقهی حل کردن" مسئله باشد.
از دیدگاه مدیریتی، مسئله یعنی مانعی که بر سر راه رسیدن به اهداف قرار میگیرد و روند رسیدن به اهداف را کند میکند.
به محض بروز مسئله، مدیریت باید در صدد رفع آن بر آید؛ که به دنبال آن، مدیریت مسائل عمومی مطرح میشود به این معنا که سازمان، با شناسایی به موقع مسائل مختلف اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، داخلی و خارجی که ممکن است به نوعی بر سازمان تأثیرگذار باشند، به صورت آگاهانه به رفع آنها اقدام کند که اگر این فرآیند، منظم و بهموقع پیش برود، سازمان از خطرات احتمالی مصون میماند.
اگر این روند، به درون جامعه گسترش یابد، فرآیند مدیریت مسائل عمومی، پیچیده و گستردهتر میشود و نیاز به زمان، هزینه، کنترل و تلاش بیشتر برای شناسایی و رفع آنها احساس میشود.
مدیریت، علمی چند رشتهای و یا میان رشتهای است، یعنی با رشتهها و موضوعات مختلف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، روانشناسی، جامعهشناسی، ریاضیات، فلسفه و... ارتباط تنگاتنگ و مستقیم دارد و به موقع از همهی آنها استفاده میکند و لزوماً باید از متخصصان مربوطهی آن رشتهها برای حل مسائل بهره برد.
"مدیریت مسائل عمومی تلاشی آگاهانه و سازمان یافته در سازمانها برای پاسخگویی موثر و کارساز به مسائل مهم و نگرانکننده و چالههای ایجاد شده در خارج از سازمان است"، همه اعضا باید در جایگاه یک مدیر، مسئولیتپذیر باشند.
مسائل عمومی، موقتی و گذرا، برخی بلندمدت و همهگیرتر، برخی ضروری و فوری، برخی محدودتر و برخی مهمتر هستند، که برنامهریزی و بهرهگیری از ابزار گوناگون برای از میان برداشتن آنها و... هم با توجه به انواع مختلف آنها متفاوت است.
مسائل اجتماعی مثل بهداشت، ایمنی، برنامهریزی برای اقتصاد و... که طیف وسیعی از مردم را در برمیگیرد از اهمیت فوقالعادهای برخوردارند.
صحبت از مسئلهی عمومی، صحبت از چالشها و دغدغههای افراد جامعه است. از خرید منزل، ماشین و... گرفته تا طی مراحل قانونی و کاغذبازی برای انجام کارهای اداری، از گرفتن یک وام گرفته تا دریافت مجوز برای افتتاح یک کارگاه کوچک و...
فقر، تورم، اشتغال، ازدواج، نرخ زاد و ولد، بیماری همه گیر کرونا، بیکاری و... نیز از جمله مهمترین مسائل عمومی هستند.
شناسایی درست و بهموقع مسائل عمومی، توسط تیمی قوی از کارشناسان خبره، یافتن راهحل درست و منطقی برای آنها، میزان ضروری و فوری بودن و میزان همهگیری آنها و... نیز مهم است.
خط مشیهای عمومی باید متناسب با مسائل عمومی تدوین شوند و در تمام مراحل تدوین، اجرا و ارزیابی، مورد نظارت واقع شوند.
افزایش رفاه عمومی، وجدان کاری، پرهیز از شعارگرایی و شفافسازی، چهار ویژگی مدیریت مسائل عمومی
افزایش رفاه همهجانبه، رضایت از زندگی و بالابردن امید به زندگی و... در بین مردم باید در اولویت تصمیمات و برنامهریزیهای دولتمردان باشد و با ترجیح منافع عمومی، قید خودخواهیها و منفعتطلبیها را بزنند.
وجدان کاری و استفاده از پست و مقام، فقط برای خدمت به مردم و رفع مشکلات و حل مسائل آنها، نیز موضوعی پراهمیت است.
شفافسازی و روراستی با مردم، وظیفه دولت است و عدم شفافسازی و ایجاد ابهام در افکار عمومی، تلاش در جهت ایجاد نارضایتی است.
"جرج سمعان جرداق"، نویسندهی لبنانی، در کتاب " امام علی (علیهالسلام) صدای عدالت انسانی" مینویسد:
اگر در جامعه، گروهی باشند که به خاطر ناتوانی یا عامل دیگری _ مانند کودکان یتیم و افراد کهنسال _ نمیتوانند کار کنند، آیا علی مانند جوامع غربی امروز _ به عنوان نمونه _ حق زندگی شرافتمندانه و سعادتمندانه او را نادیده میگیرد، یا آنکه با چشم یک انسان عادل به او مینگرد که متکی بر آن مقیاسهای انسانی است که جوامع دادگر و استوار و سالم را به وجود میآورند؟
امام علی میفرماید: " این گروه از مردم، بیشتر از دیگران، نیازمند عدالت هستند و باید بر کودکان یتیم و سالخوردگانی که قادر به انجام کاری نیستند رسیدگی کرد" و اگر علی بر این اصل اجتماعی خود، نام " بیمه اجتماعی " ننهاده، آیا ما نمیبینیم که او در درک این ضرورت اجتماعی، بر هزاران متفکر غربی سبقت یافته است؟ و آیا نمیبینیم او اقدام به این کار را یکی از وظایف دولت قرار داده و به احسان و تفضل نیکوکاران یا باران رحمت غیرتمندان، واگذار نکرده که دامی از دامهای ریاکاران و منافقان گردد؟!...
مدیریت مسائل عمومی، همت بالا، تلاش مضاعف، برنامهریزی منسجم و تصمیمگیری کارشناسی شده میطلبد که آن هم جز با منابع انسانی توانمند و نیروهای ماهر، متخصص و متعهد فراهم نمیشود.
نویسنده: فاطمه شاه کرمی