منابع طبیعی سرمایه‌های گران‌بهای دنیا هستند و در طول تاریخ محل تأمین نیازهای بشر به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم بوده‌اند که این امر جایگاه مهم این منابع را برای همه آشکار می‌سازد و در این میان همواره سعادت و خوشبختی از آن مردمی بوده که قدر این نعمت‌های بزرگ خدادادی را دانسته و بر حفظ و حراست از آن‌ها کوشیده‌اند.
استان لرستان که یکی از مناطق کوهستانی با آب‌وهوای خاص و استثنایی در کشور همراه با منابع طبیعی بسیار غنی و پربار است و از حوزه‌های مهم کوهستانی این استان، اشترانکوه و سفیدکوه است که جزو مهم‌ترین منابع طبیعی ایران محسوب می‌شوند و دارای پوشش گیاهی شامل گون، درمنه، چوبک، آویشن و حیات‌وحش شامل کل و بز قوچ و میش پلنگ، خرس قهوه‌ای، گرگ، شغال و روباه هستند.
اشترانکوه از ذخایر طبیعی ایران ویکی از عجایب طبیعی ارزشمند جهان به شمار می‌آید و بهار و تابستان‌های زیبا و خنک و زمستان‌های پربرف و سرد از خصوصیات این رشته‌کوه است به همین خاطر سالیانه پذیرای هزاران گردشگر و کوهنورد از اقصی نقاط کشور و حتی از سراسر دنیاست.
متأسفانه سال‌هاست این گنجینه‌ها و ذخایر طبیعی مورد بی‌مهری و تخریب قرار گرفته‌اند به‌طوری‌که باکمی گردش و گشت‌وگذار در آن‌ها می‌توان آن را به عینه دید و لمس کرد و مواردی همچون چرای بی‌رویه دام‌ها، آتش‌سوزی‌ها و کندن بوته‌های گون و بریدن درخت‌ها و درختچه‌ها به‌منظور تأمین سوخت از دلایل عمده این تخریب‌ها هستند.
در این میان سفیدکوه که به‌موازات اشترانکوه از ازنا تا دورود امتداد دارد به‌مراتب بیشتر دچار تخریب‌شده است و نقش چرای دام‌ها و از بین رفتن پوشش گون آن‌که زمانی بسیار انبوه و وسیع بود در این تخریب پررنگ تراز بقیه موارد به چشم می‌خورد و حرکت‌های مقطعی مانند کاشت دانه‌های علوفه‌ای که برای احیای این منابع صورت گرفته بود به علت عدم برنامه‌ریزی اصولی و استمرار موفقیت چندانی نداشته است و این رشته‌کوه زمانی کانون حیات‌وحش بود که در حال حاضر به خاطر شکار بی‌رویه و دخالت نابجای انسان‌ها دیگر از آن‌همه گله‌های کل و بز و سایر حیوانات خبری نیست و جمعیت بی‌شمار آن‌ها کاهش پیدا کرده است.
منطقه دیگر در معرض تخریب بیشه‌زار حاشیه ماربوره رودخانه‌ای که اصلی‌ترین سرشاخه دز به شما می‌رود می‌باشد و در حدفاصل روستاهای زیبا و سرسبز طیان و میانرودان و روبروی اشترانکوه قرار دارد و دارای درختان بید وحشی، گز و گونه‌های مختلف گیاهی است که سالیان دور بسیار انبوه و پرتعداد و محل زیست انواع و اقسام حیوانات و پرندگان مهاجر بود و نقش مهمی در اکوسیستم منطقه داشت و می‌توانست در صورت توجه و سرمایه‌گذاری به یک پارک بزرگ گردشگری تبدیل شود. متأسفانه در طول این سال‌ها برداشت غیر کارشناسی وبی رویه شن و ماسه با تغییر مسیر پی‌درپی آب رودخانه ماربوره باعث تخریب گسترده و ریشه‌کن شدن درختان این بیشه‌زار باصفا و همچنین آبزیان داخل رودخانه شده است و در حال حاضر مابقی این بیشه‌زار نیز توسط سودجویان در حال نابودی است.
شاید احیای دوباره این مراتع و منابع طبیعی و حیات‌وحش به یک رؤیا شبیه باشد ولی قابل‌دسترسی است و لازمه آن در مرحله اول فرهنگ‌سازی و آگاهی بخشی به مردم منطقه درباره تأثیرات آن بر زندگی خود و فرزندانشان و همچنین آیندگان است که در صورت تحقق این امر مهم بخش زیادی از این مشکلات به‌راحتی برطرف خواهد شد.
در مراحل بعدی احتیاج به یک برنامه‌ریزی اصولی دستگاه‌های اجرایی و ذی‌ربط و همچنین مشارکت و حضور مردم منطقه برای حفظ و حراست و احیای مجدد این منابع می‌باشد و یکی از کارهای اساسی جلوگیری از چرای بی‌رویه دام‌ها و قرق منابع طبیعی اشترانکوه و سفیدکوه و کار دیگر که بسیار مؤثر و تعیین‌کننده‌تر است کاشت درخت و بوته کاری متناسب با شرایط آب‌وهوایی این مناطق طی یک برنامه دقیق و زمان‌بندی شده است و می‌طلبد که دستگاه‌های متولی محیط‌زیست، منابع طبیعی و جنگل‌ها و مراتع برای تحقق این امر برنامه‌ریزی کنند و از ظرفیت بزرگ مشارکت مردم استفاده کنند.
موارد ذکرشده می‌تواند در سراسر استان و حتی کشور در جهت احیای منابع طبیعی و حفاظت از آن‌ها به کار گرفته شود
به امید روزی که شاهد سرسبزی و آبادانی دوباره این منابع حیاتی و خدادادی باشیم.
نویسنده: حسن گرجی
کلیک کنید
