ازدواج یک پدیده اجتماعی پیچیده و چندبعدی است که ایجاد توازن و حل تعارضات بین زوجین در این پدیده خاص، نیاز به تخصص و آگاهی بخشی چند لایه دارد.
در حقیقت این تصور که دو نفر میتوانند بدون داشتن ابزار شناخت رفتاری یکدیگر و یا به عبارتی بدون مطالعه دفترچه راهنمای زندگی، یک زندگی بدون دغدغه و درگیری داشته باشند، یک خرافه محض است.
داشتن یک زندگی مشترک پویا و به دور از تنشهای معمول این روزهای نسل جوان، نیاز به آموزش مهارتهای متعددی دارد که کمتر از آنها میشنویم. هر چه خانواده از دوام و قوام بیشتری بهرهمند باشد، دستیابی به جامعۀ سالم، سریعتر محقق خواهد شد چرا جامعه پویا درگروِ سلامت خانواده و خانوادۀ کارآمد است.
زوجدرمانی یکی از این آموزشهای موردنیاز نسلهای جوان است که میتواند با گشودن پنجرههای نوین، افقهای جدید را در زندگی زوجین نمایان کند.
برخی از مشاوران خانواده و زوج درمانگران بر این باورند که زوجین به ویژه در سالهای اول ازدواج به لحاظ برقراری ارتباط با مشکلات عدیدهای روبرو میشوند. حتی اگر زوجها زمینهی فرهنگی و قومیتی یا حتی تحصیلاتی مشابهی داشته باشند؛ آنها در خانوادههای متفاوتی بزرگ شدهاند و با عادتهای متفاوتی زندگی کردهاند؛ بنابراین ممکن است در موارد عادی نظیر تعیین وظایف، نوع رفتار با یکدیگر، پذیرش سلائق و ... با یکدیگر دچار اختلاف عقیده شوند. ضرورت مشاوره و زوجدرمانی درست از همین سالها و همین خرده اختلافها بیش از پیش احساس میشود.
داشتن تصورات صحیح یا نگرشهای سازنده؛ دانش و مهارتهای پیشرفته جهت حفظ رابطهای عاشقانه، ظرفیت پذیرش سلیقه طرف مقابل، جرات مندی در بیان عقیده و ... مهارتهایی هستند که مشاور با آموزش آنها به زوجین باعث میشود آنها بتوانند مسئولیتهای رفتاری، زناشویی، عاطفی، جنسی، والدینی، خانوادگی و اقتصادیشان را به نحو احسن انجام دهند.
با وجود اهمیت ضرورت این رویکرد در قوام یافتن رفتارهای خانوادگی و جلوگیری از تنش یا حتی متلاشی شدن خانوادهها، دردمندانه زوجدرمانی و مراجعه به مشاور بهعنوان آخرین پناهگاه زوجین محسوب میشود!
در حالی که انتظار از این شیوه بهبود روابط بین زوجین است متأسفانه زوجین با نیت طلاق گام در این وادی میگذارند و نتیجه نیز از پیش هویداست!
اهمیت نقش مشاوره را در حل تنشها و تعارضات باید جدیتر و پررنگتر نمایش داد. ممکن است دو نفر انتظارات متفاوتی از یک رابطه داشته باشند و برای مسائل جزئی و یا مهم؛ ارزشهای متفاوتی قائل شوند. هنگامی که زوجین از فرهنگهای متفاوتی باشند؛ ممکن است این اختلافها بیشتر هم بشود. با وجود این تفاوتها و پیچیدگی رفع آنها از یکسو و عدمحمایت از سمت فرهنگ بزرگتر از سوی دیگر؛ خیلی هم عجیب نیست که بعضی از زوجها بهآسانی همدیگر را ترک کنند؛ اما یک مشاور میتواند با دانش و تخصصی که اندوخته است و با تجارب متعددی که اندوخته است، نقش یک راهبر یا راهنما را در زندگی جوانان ایفا کند و آنها را در یافتن مسیر صحیح زندگی یاریگر باشد.
حتی زوجهایی که هنوز ازدواج نکردهاند و در دورهی نامزدی قرار دارند وارد مسیر پر تلاطمی شدهاند که شکست در عشق یا تعهدی پایدار نهایت آن است. این افراد نیز میتوانند به کمک مشاور و زوجدرمانی مشکلات احتمالی رابطهشان را پیشبینی و حتی پیش از ازدواج درک؛ حل و از بروز مجدد آن پیشگیری کنند.
شرایط روانی این افراد با زوجهای بیتجربه و جوانی که بدون شناخت کافی از همدیگر پای در عرصه زندگی میگذارند، تفاوت زیادی دارد. چرا که با بینش و شناخت وارد زندگی شدهاند و بسیار محتاطانه عمل میکنند. آمار به ما میگویند که بهاحتمال بسیار زیاد این افراد که برای زندگی زناشویی خود برنامهریزی کرده و خود را نیازمند مشاور و مشاوره میبینند، خوشبخت میشوند و ازدواج طولانیای را تجربه میکنند.
امید است خانوادهها در عصر کنونی که ذائقه رفتاری و اجتماعی افراد تغییر پیدا کرده است، بیش از گذشته به نقش مشاور و آموزش علمی زوجین توجه داشته باشند و آموزش مهارتهای رفتاری و اخلاقی قبل، حین و بعد از ازدواج را فراموش نکنند و قبل از اینکه فرزندان خود را راهی خانه بخت کنند، از آنها بخواهند دفترچه راهنمای زندگی را ورق بزنند!
فرزانه شقاقی
روانشناس و مشاور/ خانواده درمانی-زوج درمانی