قلعه فلک‌الافلاک که به‌عنوان یکی از آثار نفیس کشور به شمار می‌رود به دلیل ویژگی‌های منحصر به‌ فردش در فهرست ثبت موقت جهانی قرار دارد.

در دولت قبل به دلیل تصمیمات اتخاذ شده نام تعدادی از بناهای تاریخی کشور، برای واگذاری به بخش خصوصی اعلام شده‌، بر همین اساس در استان چندین بنای تاریخی همچون ساختمان سربازخانه خرم‌آباد به‌عنوان آثار قابل‌واگذاری انتخاب شده‌اند.

مسئولان ارشد استان در هفته‌های گذشته خبر از واگذاری این بنا برای تبدیل‌شدن به هتل سخن به میان ‌آورده و معتقدند که این اقدام و واگذاری سربازخانه هیچ‌گونه مشکلی برای ثبت جهانی قلعه فلک‌الافلاک ایجاد نخواهد کرد.

این در حالی است که بسیاری از کارشناسان میراث فرهنگی معتقدند با توجه به اینکه این بنا در عرصه و حریم قلعه قرار دارد، در صورت واگذاری آن به بخش خصوصی شاهد ایجاد مانع برای ثبت جهانی قلعه خواهیم بود زیرا ملاک و معیار برای یونسکو مدیریت یکپارچه یک اثر تاریخی است.

 هیچ‌کس با واگذاری امور به بخش خصوصی مخالف نیست و حتی حضور و ورود سرمایه‌گذاران این حوزه می‌تواند کمک زیادی به استان کند، اما باید بدانیم که اولویت اقدامات باید در جهت تسهیل در روند ثبت جهانی قلعه فلک‌الافلاک باشد.

حتی کارشناسان معتقدند اگر مسئولان خواهان حضور فعالان بخش خصوصی در این حوزه هستند، تمامی قسمت‌های قلعه اعم از خود اثر، آثار و بناهای موجود در محدوده و حریم به سرمایه‌گذار واگذار شود.

 امیدواریم تمامی اقدامات بر اساس نگاه کارشناسانه و در جهت حل مشکلات و معضلات موجود قلعه فلک‌الافلاک باشد.

در همین زمینه معاون میراث فرهنگی، سازمان میراث فرهنگی صنایع‌دستی و گردشگری ایران به خبرنگار همشهری در خرم‌آباد می‌گوید: در مورد ثبت جهانی قلعه فلک‌الافلاک باید گفت که برای تحقق این موضوع باید فرآیندهایی همچون آماده‌سازی سایت، آزادسازی، مرمت و نوشتن پرونده ثبت جهانی انجام شود.

"محمدحسن طالبیان" در ادامه آزادسازی حریم قلعه و مدیریت یکپارچه آن را مهم‌ترین اقدامات برای ثبت جهانی این اثر می‌داند و می‌افزاید: باید حریم قلعه فلک‌الافلاک آزادشده و این مجموعه به مرکزی برای موزه‌های لرستان تبدیل شود.

وی ادامه می‌دهد: موضوع مهم‌تر نحوه مدیریت این اثر است که باید تمامی این مجموعه مدیریت یکپارچه‌ای داشته باشد.

طالبیان می‌گوید: در مورد تصمیم مسئولان استان برای تبدیل ساختمان سربازخانه به هتل نیز باید گفت هنوز طرحی ارائه نشده است.

وی می‌افزاید: اما مردم استان نباید هیچ‌گونه نگرانی در این زمینه داشته باشند زیرا انجام هرگونه اقدامی بر اساس تصمیمات کارشناسی سازمان میراث فرهنگی انجام می‌گیرد و باید فرآیند بررسی کارشناسی آن انجام شود.

 

معاون فنی و اجرایی صندوق حفظ و احیای بناهای تاریخی ایران نیز به همشهری می‌گوید: بیش از 600 بنای تاریخی در کشور برای واگذاری تعیین و مشخص‌شده‌اند که سربازخانه خرم‌آباد نیز یکی از این آثار است.

«ابوالفضل عبیدی» می‌افزاید: هنوز این موضوع قطعی نشده و در حال مکاتبه برای مشخص کردن وضعیت این اثر هستیم.

وی با بیان اینکه واگذاری این بناهای تاریخی از مصوبات هیئت دولت قبل بوده، می‌افزاید: بر اساس تصمیم هیئت دولت سازمان میراث فرهنگی اقدام به واگذاری بناهای تعیین‌شده می‌کند.

معاون فنی و اجرایی صندوق حفظ و احیای بناهای تاریخی ایران بیان می‌کند: البته قبل از واگذاری تمامی استعلامات لازم در مورد اثر، شرایط آن و سایر موضوعات گرفته می‌شود.

عبیدی توضیح می‌دهد: پس‌ از اینکه تمامی استعلامات و نظر کارشناسان سازمان گرفته شد، در مورد واگذار شدن و یا نشدن آثار تصمیم‌گیری می‌شود.

وی اضافه می‌کند: با توجه به اینکه مجموعه قلعه فلک‌الافلاک به‌عنوان یک اثر نفیس محسوب می‌شود، کارشناسان مربوطه با در نظر گرفتن تمامی جوانب تصمیم‌گیری خواهند کرد.

 

در همین زمینه استاندار لرستان در مورد آخرین وضعیت این اثر بیان می‌کند: اخیراً یک سرمایه‌گذار خارجی از کشور امارات تمایل خود را برای تبدیل سربازخانه به یک هتل اعلام کرده که ما نیز با این طرح موافق هستیم.

"هوشنگ بازوند" می‌گوید: برخی افراد مطرح کرده بودند که در صورت تبدیل‌شدن این بنا به هتل تردد در این مجموعه زیاد می‌شود که این حرف، غیر کارشناسی است، زیرا در زمان استقرار دانشگاه در این مکان، حجم تردد در آن بسیار بیشتر بوده است.

وی اضافه می‌کند: امیدواریم در آینده نزدیک شاهد برگزاری مزایده باشیم و در صورت برنده شدن سرمایه‌گذار خارجی در مزایده اقدامات لازم برای ساخت هتل انجام خواهد شد.

استاندار لرستان می‌افزاید: این اقدام مطلقاً هیچ ارتباطی با ثبت جهانی قلعه ندارد و مشکلی نیز ایجاد نمی‌کند، از سوی دیگر ساختمان مهمانسرای فعلی ارتش که در حال تملک بوده برای ساخت موزه مردم‌شناسی در نظر گرفته شده است.

 

در همین زمینه رئیس اتاق بازرگانی خرم‌آباد نیز بیان می‌کند: اتاق بازرگانی نیز معتقد است که تمامی اقدامات انجام شده باید با اولویت ثبت جهانی قلعه فلک‌الافلاک باشد و با انجام هر اقدامی که به ثبت جهانی و جهانی‌شدن این اثر لطمه وارد کند، مخالف هستیم.

«حسین سلاح ورزی» ادامه می‌دهد: امیدواریم بتوان با تأمین اعتبارات مورد نیاز شاهد آزادسازی حریم قلعه و سامان‌دهی محدوده این اثر گران‌بها باشیم و در آینده نه‌چندان دور این مجموعه به فضایی که نقش مهمی در جذب و ماندگاری بیشتر گردشگر دارد، تبدیل شود.

وی می‌افزاید: اتاق بازرگانی خرم‌آباد با مدیریت یکپارچه کل محدوده قلعه فلک‌الافلاک موافق بوده و معتقد است که این اثر باید به‌صورت یکپارچه توسط دولت و یا بخش خصوصی مدیریت شود.

 

در همین زمینه رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی خرم‌آباد نیز اظهار می‌کند: خوشبختانه با تعامل مدیریت ارشد استان بحث آزادسازی حریم قلعه که تا 10 سال پیش به‌عنوان یک اقدام غیرقابل‌حل تلقی می‌شد، اکنون در حال حل شدن است که این اتفاق اقدام بسیار ارزشمندی ارزیابی می‌شود.

«اسدالله بیرانوند» در ادامه از ضرورت تهیه طرح جامع قلعه فلک‌الافلاک سخن به میان می‌آورد و می‌افزاید: تهیه طرح جامع قلعه فلک‌الافلاک با در نظر گرفتن تمامی جوانب توسط مشاوران برجسته ملی و بین‌المللی از ضرورت‌های این اثر بوده تا بتوان به ‌صورت یکپارچه برای این اثر برنامه‌ریزی کرد.

وی اضافه می‌کند: البته برای تحقق آن باید اقدامات فرا بخشی صورت گیرد زیرا میراث فرهنگی یک موضوع گسترده بوده و برای توسعه آن نیازمند به حمایت همه دستگاه‌ها، مدیریت ارشد استان و حتی کشور هستیم.

رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی خرم‌آباد عنوان می‌کند: در میراث فرهنگی 3 موضوع حفاظت، مرمت و احیا از اهمیت زیادی برخوردار هستند که پس از حفاظت و مرمت اثر، بهره‌برداری مناسب بسیار موردتوجه است.

بیرانوند ادامه می‌دهد: مطمئناً اگر اثری مرمت شده ولی مورد بهره‌برداری مناسب قرار نگیرد، پس از مدتی با آسیب‌های مختلفی روبرو می‌شود.

رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی خرم‌آباد بیان می‌کند: هرچه بهره‌برداری از یک بنا به ذات آن مجموعه نزدیک‌تر باشد، قطعاً پسندیده‌تر خواهد بود.

وی می‌افزاید: به همین دلیل در اولویت اول تبدیل سربازخانه به یک موزه مرتبط با خود اثر امری منطقی‌تر بوده، اما مخالف تبدیل آن به مهمان‌سرا و یا هر کاربری دیگر نیستیم.

بیرانوند معتقد است: نباید به‌صورت تک‌بعدی و یک محوری برای مجموعه فلک‌الافلاک تصمیم‌گیری کرد.

رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی خرم‌آباد عنوان می‌کند: برای ثبت جهانی یک اثر در یونسکو مهم نیست که مجموعه متعلق به دولت و یا بخش خصوصی باشد، بلکه شرایط مدیریتی و نگه‌داری اثر، داشتن مدیریت یکپارچه، ضمانت اجرایی ضوابط تعیین شده اهمیت دارد.

وی ادامه می‌دهد: حال آیا می‌توانیم شرایط یونسکو را پس از واگذاری به بخش خصوصی مهیا کنیم؟

 

موضوع واگذاری بنای سربازخانه که در عرصه قلعه فلک‌الافلاک قرار گرفته، باعث ایجاد اختلاف‌نظرهای بسیار زیادی در استان شده است.

مسئولان استان بر این عقیده‌اند که واگذاری این اثر و تبدیل آن به هتل هیچ‌گونه مشکلی برای ثبت جهانی قلعه فلک‌الافلاک ایجاد نمی‌کند. از سوی دیگر فعالان میراث فرهنگی معتقدند که با توجه به این‌که بنای سربازخانه در عرصه و محدوده قلعه قرارگرفته و به‌ نوعی زیرمجموعه این اثر محسوب می‌شود، در صورت واگذاری مشکلاتی را برای ثبت جهانی قلعه ایجاد خواهد کرد. ملاک برای یونسکو مدیریت یکپارچه یک اثر تاریخی است در نتیجه می‌توان گفت که با واگذاری بخشی از مجموعه فلک‌الافلاک شاهد بروز مشکلات دیگری برای این اثر خواهیم بود.

 به همین دلیل انتظار می‌رود مسئولان با نگاه کارشناسی در مورد این موضوع تصمیم‌گیری کنند.

در همین مورد و برای پرس‌وجو در مورد آخرین وضعیت این مجموعه گفت‌وگویی با «فرهاد نظری» مدیرکل دفتر ثبت آثار، حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی ایران انجام داده‌ایم:

 در ابتدا باید گفت که کشورمان دارای آثار بسیار زیادی است که قابلیت ثبت در فهرست جهانی را دارند. از سوی دیگر آثاری که دارای ارزش برای ثبت جهانی هستند در فهرست موقت یونسکو که شامل میراث تاریخی و طبیعی است، قرار می‌گیرند.

 در لرستان آثاری همچون قلعه فلک‌الافلاک و پل‌های تاریخی لرستان اکنون در فهرست ثبت موقت جهانی قرار دارند، اما باید در نظر داشت که ارزشمند بودن یک اثر برای ثبت جهانی کافی نیست.

همان‌گونه که اشاره شد، ارزشمند بودن یک اثر برای ثبت جهانی آن کافی نیست. به‌طورکلی اثری که باید برای ثبت دائم معرفی شود علاوه بر داشتن فاکتور ارزشمند بودن و سابقه تاریخی باید نحوه مدیریت و نگهداری این اثر متناسب با استانداردهای جهانی باشد.

پس از ثبت جهانی، یک اثر به جامعه جهانی متعلق است و باید به جهانیان این پیام داده شود که توانایی مدیریت و نگهداری آن را بر اساس استانداردهای جهانی داریم.

اکنون بیش از 47 اثر در فهرست ثبت موقت جهانی قرار دارد که احتمال افزایش این میزان به 60 اثر نیز وجود دارد.

 با توجه به این‌که کشورمان هر ساله اجازه ثبت جهانی فقط یک اثر تاریخی و یک اثر طبیعی را داراست، در زمینه معرفی آثار، آیا سازمان میراث فرهنگی مجبور به اولویت‌بندی و بررسی شرایط هر اثر است.

نمی‌توان در معرفی آثار برای ثبت جهانی ریسک کرد. یکی از عوامل تأثیرگذار در انتخاب آثار علایق و پیگیری مسئولان هر استان برای آماده کردن زمینه و حل مشکلات اثر و ایجاد انگیزه برای سازمان میراث فرهنگی است.

با توجه به این‌که بنای سربازخانه در عرصه قلعه فلک‌الافلاک قرار دارد، نحوه برخورد با آن باید به‌گونه‌ای باشد که ‌شأن و ارزش‌های تاریخی و فرهنگی آن مجموعه زیر سؤال نرود. باید این موضوع به‌صورت جدی بررسی شود، اما واگذاری سربازخانه به بخش خصوصی برای تبدیل آن به هتل گام مثبتی برای ثبت جهانی قلعه فلک‌الافلاک نیست.

می‌توان هتل را در هر مکانی ایجاد کرد، اما یک قلعه فلک‌الافلاک با این ویژگی در کشور وجود دارد، باید به دنبال کاربری‌هایی در شأن و منزلت اثر نفیسی همچون قلعه فلک‌الافلاک برای سربازخانه باشیم.

ثبت جهانی قلعه فلک‌الافلاک به‌عنوان فرصتی بسیار استثنایی برای شهر خرم‌آباد و استان لرستان است و نباید با انجام هرگونه اقدامی بهانه‌ای را برای ثبت جهانی نشدن این اثر گران‌بها ایجاد کنیم.

 

مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان لرستان گفت: اکنون شاهد واگذاری تعداد زیادی از بناهای تاریخی کشور به بخش خصوصی هستیم و واگذاری ساختمان سربازخانه نیز جز مصوبات هیئت دولت در سال 89 بوده است.

"غلامرضا سلیمانی" با اعلام اینکه در همین راستا یک سرمایه‌گذار برای تبدیل این بنا به هتل اعلام آمادگی کرده است، افزود: تبدیل این فضا به هتل زمینه را برای ایجاد فرصت‌های شغلی و سرمایه‌گذاری در خرم‌آباد بیشتر کرده، همچنین به عنوان یک برند برای استان لرستان نیز تلقی خواهد شد.

وی افزود: البته پس از واگذاری هیچ‌گونه تغییری در ساختار فضای فیزیکی آن انجام نمی‌گیرد.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان لرستان بیان داشت: هرساله باید رقم قابل‌توجهی را برای مرمت و نگه‌داری این بنای تاریخی هزینه کرد، حال که یک سرمایه‌گذار بعد از سالیان سال تمایل خود را برای احداث یک هتل در این مجموعه نشان داده، واگذاری این اثر یک اقدام بسیار مناسب ارزیابی می‌شود.

سلیمانی افزود: تبدیل سربازخانه به هتل با ثبت جهانی قلعه فلک‌الافلاک هیچ‌گونه مغایرتی ندارد زیرا در این مجموعه ساخت‌وساز جدیدی انجام نگرفته و محدودیت‌های ارتفاعی نیز نادیده گرفته نمی‌شود و تنها کاربری داخل این بنا به هتل تبدیل می‌شود.

وی اظهار داشت: این بنا برای تبدیل‌شدن به موزه نگه‌داری اشیا تاریخی مناسب نیست، زیرا اشیایی که در معرض دید عموم قرار می‌گیرند باید از شرایط امنیتی مناسبی برخوردار باشند.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان لرستان افزود: البته می‌توان از این بنا برای موزه مردم‌شناسی و ژئوتوریسم استفاده کرد که پیش‌بینی‌شده پس از آزادسازی مهمانسرای ارتش در ساختمان این محوطه که از شرایط و لایه حفاظتی مناسبی برخوردار است به عنوان موزه استفاده کرد.

وی اظهار داشت: اگر واگذاری این بنا از نظر کارشناسان اشتباه بوده باشد، جز مصوبات سفر در سال 89 نبود، واگذاری و بررسی این بنای تاریخی توسط صندوق حفظ و احیای بناهای تاریخی سازمان میراث فرهنگی ایران که از کارشناس مجرب نیز برخوردار است، انجام می‌گیرد.

سلیمانی تاکید کرد: در نتیجه واگذاری این بنا و تبدیل آن به هتل منوط به نظر کارشناسان و مسئولان میراث فرهنگی کشور است و در صورت قبول، این اقدام انجام خواهد شد و در غیر این صورت این طرح اجرا نمی‌شود.

دیدگاه‌ها