گروه جامعه مهندسین لرستان در واتس‌آپ در ادامه سلسله گفتمان‌های تخصصی، این بار بر روی موضوع پیشنهادی یکی دیگر از اعضا (نسیم رفیعی، کارشناس ارشد معماری) متمرکز شد و به بررسی موضوع "معماری پایدار با تاکید بر پایداری معماری سنتی ایرانی" جوانب متعدد حساسیت رشته معماری را در تحولات رو به توسعه استان بررسی نمود.

آغازینه: در دنیای امروز بیراه نیست اگر بگوییم هویت مردم یک شهر در دستان توانای طراحان و مهندسان معماری شهری است. این‌گونه است که وقتی در جای جای دنیا در خیابان‌ها و پیاده روهای هر شهری قدم می زنید کیفیت خلاقیت معماران و طراحان شهری می تواند آرامش بصری خاصی را برای شما به یادگار بگذارد که تا ابد خاطره‌اش ماندگار باشد.

این‌چنین است که وقتی مدتی در اصفهان یا شیراز ساکن می‌شوید بوضوح تفاوت‌های فرهنگی این خطه را که باعث تفاوت‌های شگرف در نوع معماری سنتی شان با شهرهای دیگر شده است احساس می کنید و صد البته در کرمان و یزد و شهرهای لرستان خودمان ...

اقوام ایرانی با تکیه بر غریزه و نبوغ خود معماری سنتی این سرزمین را به مظهری از تجلی اصولی چون؛ صرفه‌جویی در مصرف انرژی،انطباق با محیط زیست و طراحی بر اساس نیازهای انسانی که بقای انسان را تضمین می‌کند بنا نهاده‌اند، اصولی که امروزه آنها را به عنوان اصول "معماری پایدار" می‌شناسیم.

اما اصلی‌ترین علتی که همواره انتظارات آحاد مردم را از مهندسین طراح و معمار ما افزایش می‌دهد، دقت نگاه ایشان به طراحی پایدار بر مبنای شرایط محیطی، فرهنگی و خصوصا معیارهای معماری سنتی ایرانی است.

انجام طراحی بر مبنای معماری سنتی ایرانی که به وضوح تلفیق معماری ایرانی اسلامی است و اصول مبتنی بر پایداری را در دل خود دارد، آرزوی دیرینه جوامع ما برای حفظ فرهنگ و هویت اصیل این مرز و بوم است.

اما آیا این نوع نگاه در قرن بیست و یکم پاسخ‌گوی تمام نیازهای روحی، روانی، مادی و فرهنگی ملت ما هست یا فقط می‌خواهیم متعصبانه با حفظ آثار و روش کاری گذشتگان‌مان خود را مدام در تعارض بین سنتی و مدرنیته قرار دهیم؟

این بحثی است که در گفتمان به دنبال پرسشش هستیم.

در آغاز بحث سوالاتی مطرح شد تا با همفکری و پاسخ به این سوالات موضوع بحث واکاوای شود:

آیا مصالحی همچون سنگ، خاک خشت و یا ساروج که در پیشینه معماری ما سابقه‌ای طولانی دارند را میتوان امروزه عنوان  عناصری سازه‌ای و یا به منظور عایق کاری بکار برد؟

چه تغییرات نگرشی در مسئولان و مالکان نیاز است تا طرح‌های خلاقانه معماری با تکیه بر هویت بومی در سازه‌های امروزی به کار گرفته شود؟

امروزه تکنولوژی های جدید به استفاده هر چه بهتر از مصالح بومی کمک فراوانی کرده است که زمینه به کار گیری مصالح سنتی را نیز فراهم می‌نماید.

مدیر عنصری است برای مدیریت نیرو و راهبری مطالعات و در راستای هدف نگهداشتن طرح‌هایی که توسط کارگروههای ورزیده و مجرب از پیشتر تهیه و تنظیم شده‌اند. در واقع دیدگاه مدیر نبایستی ملاک قرار گرفته بشه بلکه معیار سنجش یک مدیر این است که ببینیم چقدر به اهداف از پیش تعیین شده نزدیک‌تر شده است.

با این استدلال نیاز به تغییر در دیدگاه مدیران نیست بلکه اهتمام به تیم‌های فعال علمی و تحقیقاتی و تولید علم محلی و منطقه‌ای در اولویت می‌باشد. اگر در هر زمینه کارگروه‌های متخصص برای طرح‌های آتی به کار گرفته شود مشکل تا حد زیادی مرتفع خواهد گردید.

یک راهکار دیگر به جهت نیل به اهداف معماری پایدار تشویق دانشجویان به ارائه طرح‌هایی با محوریت پایداری و معماری سنتی است،

در این راستا می‌توان به کاربردی کردن نمودن پایان نامه‌ها‌ی پژوهشی نیز اشاره نمود.

ممکن است طرح‌های دانشجویی با اندکی تغییر توسط دستگاه‌های مطالعاتی یا مشاوران یا دست‌اندرکاران مورد استفاده قرار بگیرد اما دست دانشجوی فقیر به علت نداشتن جایگاه شغلی مناسب خالی بماند، طرح تشویقی دانشجویان معنا ندارد و بهمین خاطر دانشجو نیز انگیزه‌ای در این خصوص نخواهد داشت. تنها راهکار این مورد جذب و استخدام دانشجو توسط مشاوران و دستگاه‌های مطالعاتی و تحقیقاتی به صورت نیمه وقت و هدایت آن به سمت هدف‌های تحقیقاتی هست که این خود نوعی سرمایه‌گذاری است.

همچنین باید مشوق‌هایی در طراحی منظور کرد که کارفرما با به کارگیری آن مقررات از این مشوق‌ها که عمدتاً مالی و بخشایشی یا امتیازی هستند بهره ببرد و به صورت کاربر محور بتوان به اهداف مورد نظر رسید.

یکی  از عناصر سازه‌ای که قابلیت‌های بالای معماری و سازه‌ای را با هم در هم آمیخته است بتن می‌باشد.

بتن در طراحی پایدار امروزی لرستان نقش به‌سزایی ایفا می کند.

اگر چه به قول دکتر قالیبافان بتن مخلوطی از شن، ماسه، سیمان، آب، افزودنی و کمی شعور است، لکن در لرستان عموم مهندسین با کاربرد بتن‌های نسل جدید بیگانه‌اند.

در طراحی‌ها سهم فضای سبز نادیده گرفته می‌شود حال آن که با ساخت بتن های نفوذناپذیر می‌توان در پشت بام‌ها به توسعه فضای سبز همت ورزید.

نمای بی‌روح ساختمان‌ها و تکرار نماهای رومی و ... باعث نا آرامی بصری مردم می‌شود حال آن‌که استفاده از بتن رنگی در طراحی ساختمان‌ها و land scape شهری امروز نقش به سزایی دارد از طرف دیگر ایزوگام و بخارات سمی حاصل از ذوب و اجرای آن برای افراد و محیط زیست اثرات سویی دارد که بیش از تصور است حال آن‌که با انواع پلیمرها و کو پلیمرها امروز این معضلات به آسانی قابل رفع است و جزو اصول اجرایی مسیر توسعه پایدار!

انتظار می‌رود طراحان و مجریان ما به همت سازمان نظام مهندسی با این موارد کاربردی آشنا شوند!

در پایان بحث به درجه‌بندی کیفی ساختمان‌ها در قالب شناسنامه ساختمان اشاره شد که این موضوع طرحی است که در وزارت در مرحله پی‌گیری و مطالعات می‌باشد. اهمیت این درجه‌بندی آن‌جا آشکار می‌شود که این ارزش‌نامه روی قیمت ساختمان تاثیر گذار خواهد بود و سازندگان را به توجه بیش‌تر به کیفیت مجاب خواهد کرد چرا که یکی از ملاک‌های خرید دقت در درجه کیفی سازه خواهد بود.

در پایان از شرکت کنندگان در بحث مهندسین محترم: رفیعی، یزدانی، رستمی، ولی‌زاده، خرم‌آبادی، جمشیدی، مریدی، دانش، رشنو، قاسمی و حسی‌زاده کمال تشکر را داریم.

______________________________________

 

گروه جامعه مهندسین لرستان در واتس‌آپ در ادامه سلسله گفتمان های تخصصی خود این بار بر روی موضوع پیشنهادی یکی ديگر از اعضا يعني مهندس فرهاد خاکی‌پور مدیر کل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی لرستان متمرکز شد و قصد دارد تا با پرداختن به موضوع "بررسی راهکارهای توسعه پایدار روستایی در لرستان‌" این مهم را با همفکری اعضا واکاوی نماید.

آغازینه: روستا را میتوان به عنوان قدیمی‌ترین پایگاه استقرار و سکونت دایم زندگی اجتماعی و شروع مدنیت و مناسبات اجتماعی بشر محسوب کرد.

در دهه‌های اخیربسیاری از جهت‌گیری‌ها و نگرش‌ها از نقاط خاص و محدود به سمت مناطق محروم و روستایی کشور سوق یافته است. بر این اساس دگرگونی‌های بسیار در چهره و اوضاع عمومی روستا پدید آمد هر چند این مجموعه اقدامات در قالب یک برنامه و چهارچوب مشخص از توسعه صورت نپذیرفت. اما بی شک ایجاد تحولات در روستاها زمینه اهمیت یافتن این نقاط را به عنوان مراکز تولید و توسعه در برنامه‌های آینده فراهم خواهد نمود.

پرداختن به موضوع توسعه پایدار روستایی درلرستان از آن منظر اهمیت ویژه‌ای دارد که لرستان به سبب پیشینه خود و غالب بودن جمعیت روستایی‌، امروزه با خطر مهاجرت و تغییر الگوی زندگی روستاییان مواجهه شده است.

موحدیان

اگر به قیاس آماری بخواهیم اهمیت روستا را در استان لرستان بیان کنیم باید به رقم 2862 روستا و پراکنش 37 درصدی جمعیتی حاضر در آن‌ها به دیدگان پتانسیلی بی‌نظیر بنگریم.

در توسعه پایدار تلاش می شود با ایجاد فرصت‌های شغلی و اقتصادی و بهینه کردن ساختار اجتماعی روستایی بستری فراهم شود که توزیع   عادلانه خدمات و شرایط رفاهی و همچنین توجه ویژه به محیط زیست در آن امکان‌پذیر باشد.

دستگاههای اجرایی و وزارتخانه‌ها فعالیت‌های زیادی در مناطق روستایی داشته اند اما فاصله با وضعیت مطلوب بسیار است و چنان‌که نباید فراموش کنیم که برخی از این خدمات به تنهایی کمکی به توسعه روستا نخواهد کرد. امروزه برای نیل به اهداف توسعه پایدار می‌بایست در مولفه ها و الگوهای زندگی بازنگری صورت پذیرد. پیشتر  لرستان و به خصوص  مناطق روستایی و عشایری مولد‌های اقتصادی در زمینه‌های دامی و کشاورزی تلقی می‌شد اما به مرور زمان و به سبب عدم وجود توازن در امکانات کاهش چشم‌گیر حرکت چرخ تولید این بخش را شاهد هستیم در حال که روستا و روستا‌نشین میتواند عامل گمشده توسعه لرستان باشد، دیدگاهی که شاید با نگاه توسعه از منظر احداث کارخانجات در تناقض باشد.

وجود جنگل‌ها، مراتع و حجم مناسبی از آب پتانسیل‌هایی بالقوه برای احیای کشاورزی و دامپروری لرستان هستند.

در این میان اشتغال و معیشت، مسکن و محیط زیست موضوعاتی هستند که بدون پرداخت به آن‌ها موضوع توسعه پایدار بی معنی می‌نماید.

اشتغال بدون توجه به تخریب محیط زیست، زندگی روستایی بدون تولید، تولید بدون توجه به میزان به کارگیری منابع هر یک در تضاد با مفهوم پایداری در توسعه هستند. مهم‌ترین عامل در توسعه جامعه روستایی اشتغال است اشتغالی توام با تولید به شیوه علمی و بهینه.

1. فعالیت‌های تولیدی توام با التزام به نگهداشت منابع

2. رواج صنایع دستی به عنوان یک اشتغال پایدار

3. تقویت و توسعه توریسم روستایی از جمله زمینه‌های موجود برای اشتغال در بخش روستایی می‌باشند.

مسکن به عنوان دغدغه‌ای همیشگی در زندگی انسان بوده است که در بخش روستایی با همکاری بنیاد مسکن  و بانک‌ها تا حدود زیادی به این نیاز پاسخ گفته شده است اما نکته‌ای که باید مورد توجه ویژه قرار گیرد ارزش هویتی بافت‌های سنتی روستا است. چنین است که سکونت گاه مناسب می‌تواند شرایط را به سمت توسعه سوق دهد.

آن‌چه که بی‌شک همه صاحب نظران بر سر آن اتفاق نظر دارند حصول همه‌جانبه و مرتبط معیارهای توسعه پایدار است که فقط و فقط از این طریق است که می‌شود روستاهایی که امروزه به خوابگاه‌های سکونت شبانه بدل گشته‌اند به چرخه تولید بازگردند و این هدفی است که نه در دراز مدت بلکه در میان‌مدت دست یافتنی است.

خارج از تمام بحث‌های تیوریک مطرح شده بین اعضا محترم گروه، توجه ویژه به شعار سال 1394 که با درایت خاص و همیشگی رهبر عظیم‌الشان انقلاب تعیین گردید می‌تواند مسیر توسعه پایدار لرستان را هموارتر نماید.

توجه به همدلی و همزبانی بین مردم و دولت امروز حلقه گمشده توسعه همه‌جانبه کشور است و به جمیع دلایل لرستان ما امروز بیش از هر زمان به آن نیازمند است.

فارغ از تمام هیاهوهای سیاسی که با کمال تاسف لرستان در آن بیش از هر چیز دیگر پیشرو می‌باشد! باید نمایندگان و تیم اجرایی دولت در به کارگیری نخبگان استان برای لرستان و به نام پیشرفت لرستان همت گمارند.

دانشگاهیان ما امروز را باید روز درس پس دادن در محضر مردم بدانند و دولتمردان روز همت مضاعف همراه با همدلی!

وجود هر مدیر ضعیف ممکن است لرستان را مجددا ده‌ها سال از مسیر توسعه دور نگه داشته و اندک مسیر طی شده را به بیراهه هدایت کند!

در مباحث مرتبط با توسعه پایدار روستایی که قطعاً زیربنای توسعه پایدار استان خواهد بود، می‌بایست مدیران منتخب از سوی مدیریت ارشد استان با متخصصین حوزه‌های مختلف و مرتبط با این بحث به یک درک مشترک عمیق برسند!

در این مسیر هیچ‌کس عرصه بر دیگری تنگ نخواهد کرد، بلکه بر مبنای اصول مدیریت ژاپنی هر کس مسوول کنترل دیگری برای جلوگیری از تخطی از مسیر خواهد بود!

در مباحث عمرانی به عنوان یکی از چند بخش قابل توجه برای توسعه پایدار روستایی می‌بایست دست متخصصین رشته‌های مختلف به گرمی فشرده شود تا با یک خرد جمعی، مسیر کوتاه‌تر و بهتر پیموده گردد.

حاضرین در بحث: فرهاد خاکی‌پور، کمانگیر، جمشیدی، مریدی، صورتیان، علی‌رضا مقسمی، حسین‌زاده، رشنو، مجتبی موحدیان، رستمی، قاسمی

 

 

دیدگاه‌ها