ساخت و ساز و انجام امور عمرانی بر روی بستر زلزلهخیز لرستان از حساسیت خاصی برخوردار است.
عدم توجه به این شاخصها برای ایجاد سازههایی بادوام، پایا و مقاوم، ضمن هدر دادن سرمایههای لرستان موجب به خطر انداختن جان و مال مردم در شرایط بحرانی خواهد شد.
در این میان و با نگرش جهانی، "ساخت سازههای بتنی بادوام مقاوم" میتوان از سرمایههای خدادادی این استان برای ایمنسازی و مقاومسازی هرچه بیشتر آن در برابر پدیده طبیعی زلزله بهره جست.
در استان لرستان، با توجه به وجود مصالح رودخانهای و نیز معادن متعدد مصالح کوهی، شن و ماسه از قیمت رقابتی پایینتری نسبت به برخی استانهای دیگر برخوردار بوده و همین امر شاید عامل موثری برای جذب پیمانکاران ساختمانی در شهرهای این استان گردیده است.
وجود کارخانه سیمان دورود که به عنوان یکی از اصلیترین صنایع استان نقش موثری در تنظیم معادلات مصرف سیمان در کشور دارد، خود عامل تقویتکنندهي بهسزایی در اقتصادیتر شدن نرخ تولید بتن آماده در استان شده است. اما با در نظر گرفتن کلیات فوق، میانگین کیفیت بتن آماده در سطح مراکز تولید بتن آماده استان در حد قابل قبولی نیست!
ساخت بتن آماده از مرحله انتخاب و دپوی مصالح گرفته تا تولید و انتقال آن، مستلزم رعایت اصول و استانداردهایی است که در صورت بیتوجهی، مراحل بعدی کار با این پرمصرفترین مصالح دنیا را دچار ایرادات اساسی خواهد نمود.
با کمال تأسف بايد گفت كه اغلب فعالان صنعت بتن، دورههای آموزشی لازم در ارتباط با رفتار با این پدیده زنده و پویا را طی ننموده و به قواعد کار بیتوجه هستند.
انتقال بتن آماده با دور میکسر نامتعارف، استقرار آن بدون توجه به مسائل متعدد لازم برای جلوگیری از جداشدگی بتن، عدم توجه به عملآوری بتن در هوای سرد و گرم استان همه و همه باعث ساخت سازههای بتنی بیمار و ناپایا در استان زلزلهخیز لرستان میگردند.
در حالی که در گرمترین روز سال، گرمترين نقطه استان لرستان دمایی حدود 47 درجه دارد، در همین منطقه سردترین روز سال 25- درجه اعلام گردیده و بنابراین بتنی که در طول ساخت یک سازه شهری حداقل یک سال در معرض این تغییرات جوی است بایستی بتواند در برابر 72 درجه تغییر دمایی محیط مقاوم باشد.
به دلیل عدم درک صحیح به نیاز همیشگی انواع افزودنیهای بتن، همین امر باعث ایجاد ترکهای عمیق در بتن مصرفی مقاطع مختلف گردیده و در زمان زلزلههای خفیف در جهات مختلف رشد مینمایند.
بتن بر اساس ماهیت طبیعی خود، دچار پدیدهای به نام جمعشدگی است. در صورت عدم کنترل این پدیده با استفاده از انواع افزودنیهای بتن، باعث خواهد شد جسم بتن نتواند در برابر لرزههای خفیف زیر 3 ریشتر که باعث خروج گازهای اضافی از درون زمین و وقوع زمین لرزههای مخرب هستند، دوام بیاورد و در نتیجه منجر به افزایش ترکهای مویی میشود و همین ترکها به مرور و در اثر نشست ساختمان یا عوامل دیگر، عمیقتر شده و در جهات مختلف به دلیل ضعف در طرح اختلاط صحیح و عدم کاربرد افزودنیهای خاص رشد مینمایند.
تجربهي ما در بررسی زمین لرزههای دو دههي اخیر و حضور در مناطق زلزلهزده کشور تأیید بر این موضوع است که همین ترکها در زمان زمینلرزههای شدیدتر موجب تخریب سازه خواهند شد.
در دنیای امروز علیرغم این که با استفاده از دانش و تکنولوژی بتن از ایجاد این ترکها جلوگیری میشود، بلکه با استفاده از میکرو کپسولهای حاوی مواد ترمیم کننده در درون بتن این هدف را دنبال میکنند که در صورت ضعفهای سیستم اجرایی و تغییرات محیطی ناخواسته حین کار، اگر بتن دچار ترک شد، با ایجاد نطفهي اولیه ترک و رسین آن به میکروکپسول، این میکروکپسولهای منتشر شده در جسم بتن، به طور خودکار ترکیده و مواد ترمیمی برای رفع ترک بتن در درون آن هدایت میشوند.
اینگونه است که مشاهده میکنیم بتن در معادلات توسعه پایدار دنیای امروز چه نقش اساسی ایفا میکند که ما نیز برای توسعه پایدار استان خود میبایست با نگاهی فنیتر این قضیه را دنبال نماییم و هر گونه اهمال در تبیین استانداردهای لازم بتن، خصوصاً در شرایطی که هر ثانیه در گوشهای از استان پهناور لرستان در حال ساخت سازهای بتنی هستند، قطعاً سستی در ایجاد این حرکت و عدم توجه به کیفیت آن و نیز عدم استفاده از مجریان ذیصلاح برای امور عمرانی بتنی، ایرادات بنیادی در آینده و ایمنی استان به وجود خواهد آورد.
با کمال تأسف در اغلب موارد و خصوصاً ساختمانهای شهری، به دلیل ضعف در سیستمهای نظارتی، ساختمانهای بتنی بیمار متعددی ساخته شده و این پدیده زنده و پویا که میتوان مأمنی برای جان و مال انسان باشد، زیر روبناهای زیبا دفن گردیده تا قطعاً روزی تهدیدی واقعی برای انسان باشد.
اميدواريم زين پس نظارتي قويتر در استان بر اينگونه مسائل صورت پذيرد چرا كه از بروز فاجعهاي انساني در آينده جلوگيري خواهد شد.
علیرضا مقسمی
مشاور و عضو کمیته فنی و نماینده ایران در موسسه بینالمللی ترمیم بتن ICRI
دیدگاهها