پس از ماه‌ها کش و قوس و با سر آمدن مهلت یک ماهه به وزیر علوم برای اجرای برخی تغییرات در این وزارتخانه، در نهایت و با عدم اقناع طراحان استیضاح از اقدامات وزیر، طرح استیضاح رضا فرجی‌دانا با 51 امضا در صحن علنی مجلس اعلام وصول شد.

به گزارش يافته، این در حالی است که به نظر می‌رسد لابی‌‌های هیأت رئیسه میانه‌رو مجلس راه به جایی نبرده و طراحان استیضاح که عمدتاً از طیف جبهه پایداری می‌باشند بر خواسته خود ثابت قدم‌اند.

موافقان این طرح، مهم‌ترین دلایل خود برای کلید زدن اولین استیضاح در دولت یازدهم را میدان دادن به نیروهای تندرو و مسأله‌دار، توقف رشد علمی کشور، بازگشت اساتید و دانشجویان ستاره‌دار به دانشگاه‌ها، تغییر روسای دانشگاه‌ها و در مجموع بر هم خوردن فضای آرام علمی‌‌پژوهشی کشور می‌دانند.

این در حالی است که بسیاری از مخالفان طرح استیضاح، اهتمام وزارت علوم به برخورد قاطعانه با تخلفات صورت گرفته در دولت پیشین و عدم توصیه‌پذیری فرجی‌دانا از برخی افراد و گروه‌های خاص و ذی‌نفع را دلیل اصلی و واقعی حملات دامنه‌دار و همه جانبه به سکان‌دار این وزارتخانه و همکارانش می‌دانند.

در ماه‌های آغازین فعالیت دولت حسن روحانی و پس از رای عدم اعتماد به جعفر میلی‌منفرد و معرفی نشدن جعفر توفیقی به مجلس، رضا فرجی‌دانا دومین گزینه پیشنهادی دولت تدبیر و امید به مجلس عمدتاً محافظه‌کار بود که در 5 آبان 92 توانست با گرفتن رای اعتماد از ساکنان بهارستان به بلاتکلیفی چند ماهه در وزارت علوم پایان دهد.

او استاد تمام دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر دانشگاه تهران است و در دولت دوم اصلاحات، سه سال ریاست این دانشگاه را بر عهده داشته است. شهریور 82 و پس از استعفای مصطفی معین از وزارت علوم، از سوی سيدمحمد خاتمی به عنوان وزیر پیشنهادی علوم به مجلس ششم معرفی شد اما نتوانست اعتماد نمایندگان را به خود جلب کند.

طیف قابل توجهی از نمایندگان اصلاح‌طلب مجلس ششم او را به دلیل کندروی و عدم توانایی در تحقق اهداف جبهه اصلاحات در دانشگاه‌ها برای این پست مناصب نمی‌دانستند. آن‌ها همان ریاست بر دانشگاه تهران را برای او و برای جامعه علمی‌‌دانشگاهی کشور مثمر‌ثمر می‌دیدند و بر همین اساس با رای عدم اعتماد به فرجی‌دانا او را به دفتر کارش در دانشگاه مادر کشور بازگرداندند.

اما طنز تلخ تاریخ این که کسی که در سال 82 به بهانه کندروی با رای عدم اعتماد مجلس ششم مواجه شده بود، حال از سوی برخی نمایندگان مجلس نهم به تندروی متهم شده است. سابقه آغاز برخورد تندروهای بهارستان با تنها وزیر منتسب به اصلاح‌طلبان به آبان 92 و آغاز تغییرات در وزارت علوم باز می‌گردد. آن‌جا که فرجی‌دانا با انتصاب جعفر توفیقی به عنوان مشاور ارشدش و جعفر میلی‌منفرد در سمت معاونت آموزشی وزارت علوم خشم ساکنان سابق این وزارتخانه را برانگیخت.

محمدمهدی زاهدی وزیر علوم دولت احمدی‌نژاد و رییس فعلی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس به یکی از معاونین فرجی‌دانا گفته بود: "برو به این [...] بگو یا این چند نفر را عزل می‌کند یا با اردنگی از وزارتخانه بیرونش می‌کنم"!

همچنین تعدادی از مقامات وزارت علوم از فشار برخی نمایندگان بر این وزارتخانه خبر دادند به طوری که حجت‌الاسلام محمدرضا رضوان‌طلب رئیس مرکز جذب اعضای هیأت علمی وزارت علوم تاکید کرده بود: "نمونه‌‌هایی از اصول‌گرایانی را داریم که به من گفته‌اند اگر ما جزء ترکیب هیأت اجرایی دانشگاه‌مان نباشیم وزیر را استیضاح می‌کنیم".

با این وجود اما شاید بتوان اوج این درگیری‌ها را افشای بورسیه‌های غیرقانونی در دولت سابق دانست. خرداد 92، معاون وزیر علوم و رییس سازمان امور دانشجویان در یک کنفرانس خبری پرده از مسائلی برداشت که جامعه دانشگاهی کشور را در بهت و حیرت عمیقی فرو برد. دکتر مجتبی صدیقی در این نشست خبری گفت: "از سال 88 تا 92، 1884 مورد تبدیل بورس خارج به داخل شدند که از این تعداد 228 نفر معدل کارشناسی زیر 14 داشتند که 7 نفر آنها معدل زیر 12، 70 نفر معدل 12 تا 13، و 151 نفر معدل 13 تا 14 را دارا بوده‌اند. معدل کارشناسی ارشد 305 نفر از تبدیل به داخل کنندگان زیر 16 بوده است که از این تعداد 4 نفر معدل زیر 14، 54 نفر معدل 14 تا 15 و 247 نفر معدل 15 تا 16 داشتند.

همچنین در پرونده 235 نفر از این افراد نیز معدل‌شان اعلام نشده که البته این موضوع در حال بررسی است. در این دستورالعمل حداکثر سن برای استفاده از این امتیاز 33 سال پیش‌بینی شده بود که 325 نفر فاقد شرط سنی بودند و 183 نفرهم در پرونده خود سند محضری برای تعهد خدمت نسپرده‌اند".

پس از این مصاحبه بود که وزیر علوم از برخورد قاطعانه با بی‌قانونی در وزارت علوم خبر داد. اسحاق جهانگیری معاون اول رییس جمهور نیز از لزوم انجام اقدامات لازم به منظور بازگشت اعتماد به دانشگاه و دانشگاهیان سخن گفت. در طیف مقابل، اصول‌گرایان تندرو اما نه تنها این مسأله را تکذیب کردند بلکه وزارت علوم را به جنجال‌آفرینی و تلاش برای دور کردن اذهان عمومی از عملکرد ضعیف این وزارتخانه متهم نمودند.

این البته پایان کار نبود. ماجرا وقتی جنجالی‌تر شد که جواد هروی، رئیس کمیته آموزش عالی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس و نماینده‌ای که پرونده بورسیه‌‌های غیرقانونی را پی‌گیری می‌کند گفت: "نام ‌هایی در ماجرای بورسیه‌ های غیرقانونی  وجود دارد که دخالت‌شان در این ماجرا باعث تاسف شدید می‌شود و وزیر علوم تاوان لغو بورسیه برخی مسوولان و البته داماد و عروس برخی مسوولان را می‌دهد". او همچنین تاکید کرده بود حتی در صورت استیضاح موفق وزیر علوم، باز هم پرونده بورسیه های غیرقانونی را تا رسیدن به نتیجه دنبال خواهد کرد.

در این میان نمایندگان مخالفان استیضاح از جمله علی مطهری از فرجی‌دانا خواسته‌اند در جلسه استیضاح حقایق را برای مردم بازگو کرده و پرده از تخلفات دولت سابق بردارد. بسیاری از مخالفان بر این عقیده‌اند که دانشجویان ستاره‌دار در هیچ دادگاهی محکوم نشده‌اند پس بازگشت آن‌ها به تحصیل منع قضایی و قانونی ندارد.

آن‌ها حکم بازنشستگی تعداد قابل توجهی از اساتید را پیش از موعد و خلاف قاعده و قانون می‌دانند و معتقدند این اساتید صرفاً به دلیل انتقاد از دولت محمود احمدی‌نژاد و زیر سوال بردن سیاست‌های دولت او مجبور به خداحافظی از دانشگاه‌ها شده‌اند.

مخالفان طرح استیضاح معتقدند با حضور فرجی‌دانا در وزارت علوم، شادابی و نشاط رخت بربسته از دانشگاه‌ها در حال بازگشت به جامعه دانشگاهی کشور است و همین امر باعث پیشرفت علمی قابل توجهی شده است. مخالفان طرح استیضاح معتقدند که با توجه به در اقلیت بودن نمایندگان تندرو در مجلس و مخالفت بسیاری از نمایندگان پرنفوذ با استیضاح وزیر علوم، احتمال برکناری فرجی‌دانا بسیار پایین است.

حال و پس از پافشاری دو طرف بر مواضع خود، به دولت 10 روز مهلت داده شده است تا تاریخ حضور وزیر علوم در مجلس را تعیین کند. با این اوصاف باید دید آیا رضا فرجی‌دانا می‌تواند از زیر تیغ استیضاح به سلامت بگذرد یا او را باید اولین وزیر دولت تدبیر و امید دانست که با کابینه خداحافظی می‌کند! البته شاید هم در آخرین لحظات وساطت‌ها نتیجه دهد و طرح استیضاح از دستور کار مجلس خارج شود.

باید منتظر ماند و دید دولت و مجلس چگونه در مقابل این چالش عکس‌العمل نشان خواهند داد.

 رضا بهرامی

دانشجوی دکتری عمران و مدرس دانشگاه

نوشتن دیدگاه