خوشه های طلایی گندم دسته دسته به خاک سیاه می نشیند و کشاورزان حاصل یکسال دسترنج خود را در حلقه های سیاه دود و آتش می بینند، باد هم امروز سر ناسازگاری دارد و با عده ای سهل انگار همراه شده است.

به گزارش ایرنا، یکی از کشاورزان روستا، پس چر زمین خود را به امید تقویت خاک و کاشت سریع محصول بعدی آتش زده، پس از آن زمین های درو نشده سایر روستاییان نیز طعمه حریق شده است و حالا جمعیتی بر سوگ زمین هایشان که حکم فرزند عزیزی را دارد، مویه می کنند.

دل کشاورزان مانند زمین ها می سوزد، رخت سیاه اراضی بر تن و جانشان رخنه می کند، محصولشان طعمه آتش شده و زندگیشان روی آب است، آخر اینجا زمین و محصولش، حکم عزیزترین ها را برای مردم دارد، یکسال در این زمین زندگی کرده و عرق ریختند ، مانند فرزند عزیزی از آن نگهداری کردند تا درآمد حاصل از فروش محصول ، روشنی چراغ خانه شان برای فصل سرد و زمستان باشد.

حالا زمستان سرد زندگی این کشاورزان، در گرمای طاقت فرسای تابستان، میان شعله های وحشی آتش و حلقه های سیاه دود فرا رسیده است، خوشه های طلایی یکی یکی از دست می رود، حسرت بر دل می نشیند و زمین در مرثیه ای دیگر شریک می شود.

اما هنوز داستان شوربختی کشاورزان روستا به اتمام نرسیده است که کودکی خبر از آتش سوزی جنگل های اطراف می آورد، انگار باد و آتش دست به دست هم داده اند تا این بار جنگل های بلوط را ببلعند، مراتع پشت سر هم در آتش می سوزد، بلوط های جوان و کهن در آتش مچاله می شوند، سنجاب ها و لاک پشت ها از حُرم آتش در امان نیستند و انگار این فاجعه سر تمام شدن ندارد.

 

ماه گذشته هم اختلافات طایفه ای بالا گرفته، لجبازی بزرگترهای فامیل با احساسات عده ای جوان هیجانی گره خورده و بخش دیگری از مراتع این منطقه طعمه آتش شده بود، حالا دیگر زمین نای نفس کشیدن ندارد، ریه های زاگرس پر از دود و قلب بلوطستان مملو از درد است، صدای ناله زمین با مویه زنان در هم می آمیزد و داغ نشسته بر قلب آتش گرفته بلوطستان بیشتر می شود.

    عامل تمام آتش سوزی های رخ داده در جنگل و مراتع لرستان انسانی بوده که ۹۰ درصد آنها از آتش زدن پس چر مزارع آغاز و وزش باد و پوشش گیاهی بالا، موجب سرایت آتش به جنگل و مرتع شده است.

 

حالا زمین سوگوار است و برای مرگ "تعهد" آدم ها مرثیه سرایی می کند، انسان هایی که مدیون جنگل و اراضی خود هستند، برای نابودی آنها کمر همت بسته اند، خواسته یا از سر ندانم کاری آتش به دامان زمین می اندازند و روزگار آیندگان را سیاه می کنند، پس چر مزارع را آتش می زنند، اختلافات طایفه ای را به زمین ها می کشانند، "ته مانده" تفریحشان را در جنگل جا می گذارند و همین کافیست تا تلاقی خورشید با تکه شیشه ای، یا پیوند باد با آتش نیمه جانی، بلوطستان و هرآنچه را در زمین زاگرس است، را به خاک سیاه بنشاند.

در حالیکه همه آدم ها از فواید درخت و جنگل برای کره خاکی می گویند و در سخنرانی ها و پست های صفحات مجازیشان، زندگی انسانی را به زندگی گیاهی بند می زنند ، این جنگل ها و مراتع هستند که رنج نامهری ها بر رگ و ریشه خود به یادگار دارند و نفسشان در حالی به تنگ آمده است که آنها را با عنوان "ریه های زمین" یاد می کنند.

به اواخر فصل گرم سال نزدیک می شویم و زمین های کشاورزی همچنان در سوگ محصول نوبرانه خود سیاه پوش هستند، دل جنگل به درد آمده و نفس درختان تنگ است، آتش و تبر در قلمرو آنها فرمانروایی می کنند، دود ندانم کاری آدم ها از آتش های برافروخته چوب جنگلی به چشم درخت می رود و سیاهی زغال های بلوط، زندگی نباتی این ستبرهای سرسبز را احاطه می کند.

سهم لرستان هم از جنگل‌های ایران بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار است که در سال های اخیر ، کم بی مهری ندیده اند، درخت های بلوط باستانی این دیار یا خوراک کوره های زغال شده و در هیاهوی دورهمی های سرخوشانه، پاسوز منتقل های کباب و چایی هایی به اصطلاح "آتشی" شده اند، یا قربانی اختلاف طایفه ای و سهل انگاری گردشگران می شوند.

غافل از اینکه همین درختان و جنگل ها هستند که جور کم آبی را به دوش می کشند، گرد و غبار ناشی از کم کاری های دهه ها را به جان می خرند و هوای پاک را به آسمان آبی هدیه می کنند، اما انسان، انگار که کمر به نابودی درختان و زمینی بسته که سخاوتمندانه نفس خود را با آدم ها تقسیم کرده است.

علاوه بر عوامل اقلیمی مانند خشکسالی، مسایلی همچون ریزگردها و آلاینده‌ها، چرای بی‌رویه دام، تبدیل و کشت زیراشکوب جنگل‌ها، آفات و بیماری‌ها، توسعه معادن و راه‌ها، اجرای پروژه‌های عمرانی در دل جنگل‌ها، بالا رفتن سن و عدم زادآوری جنگل‌ها موجب نابودی و ضعیف شدن پوشش گیاهی لرستان در سال های گذشته بوده است که امسال نیز آتش سوزی های نسبتا گسترده، داغ دیگری بر قلب زمین و زاگرس نهاد.

از ابتدای امسال تا پایان تیرماه، ۶۴۳ فقره آتش سوزی در سطح مراتع و جنگل های کشور روی داد که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۱۳۵ درصد بیشتر است، در این مدت، چهار هزار و ۱۳۲ هکتار از جنگل ها و مراتع دچار حریق شد که از لحاظ سطح، نسبت به مدت مشابه پارسال ۳۶۱ درصد افزایش نشان می دهد که بدون شک سهم زاگرس و بلوطستان های آن از این رقم چشمگیر است.

وسعت و پراکندگی آتش سوزی های امسال در لرستان طی کمتر از پنج ماه در سطح حدود ۲ هزار و ۲۰۰ هکتار اراضی کشاورزی و منابع ملی لرستان جای تامل دارد، اما نکته قابل تاسف اینکه به گفته مسوولان، دلیل تمام این حوادث عامل انسانی بوده و بدتر اینکه بیش از ۹۰ درصد آنها از روی عمد صورت گرفته است و این واقعیت تلخی را نشان می دهد که زاگرس نشینان، مراقب حال زاگرس نیستند.

چقدر سخت و دردناک است که عده ای دقیقا می دانند در حال چه کاری هستند، می دانند باید برای تلافی کردن اختلافات طایفه ای، زغال گیری یا زهر چشم گرفتن از منابع طبیعی برای چرای دام و دهها مورد دیگر، نفس زمین را به شماره بیندازند و به راحتی این اقدام را انجام می دهند.

شعله های آتشی که از روی عمد و در پس آن به دلیل ناآگاهی این افراد به جان زمین زاگرس افتاده است ، به هر حال با زحمت و رنج خاموش می شود، اما زخم این نوع طرز تفکر و بی خیالی و بی مسوولیتی نسبت به طبیعت و موهبت های الهی بر چهره فرهنگ و محیط زیست می نشیند ، بنابراین آگاه سازی اقشار مختلف نسبت به ارزش طلایی زاگرس، اهمیت بسیاری دارد که در این راه باید فرهنگ سازی کرد.

 

جنگل های لرستان سالانه اکسیژن ۱۲ میلیون نفر را تامین می کنند ، بنابراین حفاظت از این منابع وظیفه مهم عموم مردم بشمار می رود، چراکه با توجه به تغییر اقلیم، کاهش بارش ها، وجود ریزگردها و گرم شدن هوا، حفاظت از جنگل های استان در اهمیت قرار دارد.

کارشناسان می گویند هر هکتار جنگل نزدیک به ۷.۵ تا ۸.۵ تن گاز کربنیک خوب و ۲.۵ تن اکسیژن آزاد می‌کند که این میزان اکسیژن تولید شده توسط درختان معادل اکسیژن مصرفی ۱۰ نفر در سال است و جنگل‌های لرستان نیز بیش از ۲۲ میلیون تن اکسیژن تولید می کنند.

بیش از ۸۰۰ هزار هکتار مرتع و یک میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار جنگل در لرستان وجود دارد و به گفته کارشناسان، هر هکتار جنگل در سال هزار متر مکعب آب را تولید و با توجه به شرایط اقلیمی استان، این جنگل ها سالیانه یک میلیارد و ۲۰۰ هزار متر مکعب آب را تولید می کنند.

 

به گفته کارشناسان، ۶۰ درصد اکسیژن مورد نیاز ساکنان زمین را جنگل‌ها تامین می‌کنند و درختان از نظر حفظ آب، جلوگیری از فرسایش خاک و تاثیرات آب و هوایی دارای اهمیت هستند، در واقع جنگل‎‌های لرستان پشتوانه‎ای برای استمرار و بقای دیگر بخش‎های تولیدی استان محسوب می‌‎شوند و استفاده اقتصادی از این جنگل‎‌ها بیشتر برای تولید محصولات فرعی است.

جنگل‎ های لرستان ۴۳ درصد از مساحت استان و هفت درصد از مساحت کل کشور را در بر می‌‎گیرد ، به طوریکه بعد از استان‎ های فارس و خراسان جنوبی مقام سوم را از نظر سطح جنگل داراست.

کارشناسان می گویند جنگل‌های لرستان بیش از ۲۲ میلیون تن اکسیژن تولید می‌کنند و هر هکتار جنگل می‌تواند ۶۸ تن غبار را جذب کند که با این اوصاف جنگل‌های استان در سال بیش از ۶۰ میلیون تن گرد و غبار هوا را جذب می‌کنند ، اما امسال بدبیاری بلوطستان تمامی ندارد و بیش از یک هزار هکتار جنگل و مرتع در آتش سوخت.

 

به گفته مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان، امسال تاکنون یک هزار و پنج هکتار از جنگل ها و مراتع استان در آتش سوخته که ۳۸۰ هکتار از این رقم مرتع و مابقی جنگل های بلوط بوده است.

"حسین میرزایی" افزود: باتوجه به بارندگی های بسیار خوب پارسال، پوشش گیاهی استان تقویت شده بود و به همین دلیل نیز سطح خسارت دیده از آتش نیز در مقایسه با سال قبل (بدون اشاره به آمار) افزایش یافت ، در حالیکه اگر اقدامات پیشگیرانه منابع طبیعی نبود، این رقم افزایش می یافت.

وی تصریح کرد: سه هزار کیلومتر آتش بر در استان برای مقابله با این موضوع در استان ایجاد شد و استفاده از توان نیروهای مردمی، بسیج، سازمان های مردم نهاد و فعالان حوزه محیط زیست به صورت سازماندهی شده انجام گرفت و ۱۰۰ نیروی واکنش سریع اطفای حریق به کار گرفته شدند.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان با اشاره به وقوع ۱۳۵ فقره آتش سوزی جنگل ها و مراتع لرستان در سال جاری اظهار داشت: شهرستان چگنی با ۳۴ فقره و وسعت ۴۰۱ هکتار، بیشترین آتش سوزی ها را داشت ، به نحویکه در یک مورد، ۱۵۰ هکتار جنگل و مرتع این شهرستان به دلیل اختلافات طایفه ای دچار حریق شد و ۱۰ مظنون این حادثه شناسایی و به مراجع قضایی معرفی شدند.

 

 

میرزایی تاکید کرد: عامل تمام آتش سوزی های رخ داده در جنگل و مراتع لرستان انسانی بوده که ۹۰ درصد آنها از آتش زدن پس چر مزارع آغاز و وزش باد و پوشش گیاهی بالا، موجب سرایت آتش به جنگل و مرتع شده است.

وی بدون اشاره به تعداد دیده بان های منابع طبیعی در استان اضافه کرد: امسال به منظور حل این مشکل، برای نخستین بار از همیاران طبیعت کمک گرفته شد و ۵۵۰ نفر از نیروهای مردمی، دوست داران طبیعت و اعضای سازمان های مردم نهاد به منظور رصد، پایش و مراقبت عرصه های ملی سازماندهی و آموزش داده شدند.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان با بیان اینکه لرستان اولین استان از حیث جنگل‌های زاگرس است، افزود: ۳۴ هزار نفر بهره‌بردار مرتع در استان وجود دارد و ۶۰۰ هزار هکتار از جنگل‌های لرستان تحت تاثیر پدیده خشکیدگی است که با تشدید آتش سوزی ها، میزان خسارت وارده بر این عرصه ها افزایش یافته است.

 

میرزایی در خصوص تجهیزات اطفای آتش نیز اظهار داشت: تجهیزات انفرادی همکاران حوزه اطفای حریق و تیم واکنش سریع تکمیل است و امکاناتی مانند آتش کوب و دمنده وجود دارد ، اما با توجه به شرایط جغرافیایی و گستردگی جنگل های استان، باید سیستم اطفای حریق هوایی در منطقه تعریف شود.

وی بیان کرد: باید از بالگرد برای اطفای حریق استفاده شود و در مواقعی که استفاده از بالگرد با مفهوم "آب پاش" برای اطفا امکان پذیر نیست ، باید با هلی برد نیرو از طریق بالگرد، نیروهای انسانی را در کمترین زمان به منطقه انتقال داد تا از حجم و گستردگی سطح آتش سوزی جلوگیری شود.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان ادامه داد: مکاتباتی در این راستا صورت گرفته و موافقت اولیه نیز اخذ شده است تا لرستان در سال آینده مرکز استقرار بالگرد اطفای حریق باشد.

میرزایی همچنین در خصوص میزان ریالی خسارت وارده به جنگل و مراتع توضیح داد: جنگل های بلوط، حفاظتی و برای نگهداشت منابع آب و خاک بسیار ارزشمند هستند بنابراین رقم دقیقی از خسارات برآورد نمی شود ، اما بدون شک سوختن بیش از یک هزار هکتار جنگل و مرتع در استان، زخم عمیقی بر پیکره زیست محیطی محسوب می شود.

 

مدیر بحران و پدافند غیرعامل بخش کشاورزی لرستان نیز به ایرنا گفت: بیش از ۴۷۸ میلیارد ریال خسارت آتش سوزی مزارع و باغات به ۶۱۷ بهره بردار این بخش تا دوم شهریورماه امسال احصا شده است.

"رحیم سلیمانی" اظهار داشت: امسال یک هزار و ۱۷۶ هکتار از اراضی کشاورزی استان در آتش سوخت و عامل تمام این حوادث انسانی و عمدی بود ، در حالیکه پارسال حتی یک مورد آتش سوزی مزارع در استان رخ نداد و تنها چند خرمن نخود طعمه حریق شد.

وی تصریح کرد: امسال بیشترین آتش سوزی ها به ترتیب با ۲۷۸ هکتار در خرم آباد، ۲۱۴ هکتار در رومشکان و ۱۵۳ هکتار در مزارع چگنی رخ داد و در مجموع ۶۱۷ بهره برداری باغی و زراعی لرستان متحمل خسارت آتش سوزی هایی شدند که علت همه آنها عمدی بوده است.

مدیر بحران و پدافند غیرعامل بخش کشاورزی لرستان مشکل با منابع طبیعی برای چرای دام و زغال گیری و نزاع محلی را عامل بسیاری از آتش سوزی های اراضی کشاورزی، مراتع و جنگل های لرستان برشمرد و ادامه داد: امسال تا ابتدای شهریورماه یک هزار و ۹۵۸ باب انبار ذخیره کاه و ۱۲ هزار و ۵۰۰ متر خطوط لوله آبرسانی مزارع استان در آتش سوخت که به طور متوسط در هر انبار ۵۰۰ کیلوگرم کاه نگهداری می شد.

ایرنا/ الهام بابایی