جامعه ایران همیشه با مخاطره همراه بوده است، مانند مخاطره‌های طبیعی و انسانی (زلزله، سیل، جنگ، آتش‌سوزی و الی‌آخر). این مخاطرات همیشه بخشی از جامعه را در برمی‌گرفت و بخش دیگری از جامعه از خطرات آن در امان بود برای مثل جنگ تحمیلی با آن‌همه گستردگی‌اش به‌تمامی کشور آسیب نرساند ؛ اما امروز به دلیل شیوع ویروس کرونا همه جامعه ایران در معرض این ویروس است و دیگر نه استان می‌شناسد، نه قومیت، نه مذهب، نه جنس، نه طبقه اجتماعی و خیلی از نه‌های دیگر. همان‌قدر مسئولین ارشد کشور درخطر هستند، یک بی‌خانمان یا کودک کار نیز درخطر است، چراکه همان‌گونه که شواهد اخیر نشان داد همه را در برگرفته است. مخاطره ناشی از این ویروس تنها به مرزهای کشور محدود نمانده بلکه به‌نوعی تمامی کشورها دنیا را درگیر کرده است و به‌خوبی نشان می‌دهد که در چه دنیایی کوچکی زندگی می‌کنیم و تا چه میزان سرنوشتمان به هم گره‌خورده است.
بدون شک ریشه‌کن کردن این ویروس نیازمند مشارکت جهانی همه دولت‌ها و ملت‌ها است، اما در این نوشتار ما در عرصه مرزهای ملی یعنی کشورمان ایران به آن می‌پردازیم. ازآنجاکه این ویروس امروزه همه کشور را درگیر خودکرده است ریشه‌کن کردن آن نیز نیازمند همسوی دولت و ملت باهم است، همسوی که باید با همدلی و مشارکت همه باشد. ما ایرانی‌ها بارها نشان داده‌ایم که باهم و همکاری هم توانسته‌ایم بر حیلی از بحران‌ها غلبه کنیم و این بار هم بدون شک می‌توانیم. یادمان نرود که در این میان نظام پزشکی و پرستاران در نوک پیکان این مبارزه هستند و جا دارد از همه تلاش‌های آنان قدردانی کرد.در طی این حدود یک ماهی که ویروس در کشور شناسایی‌شده است، دولت هرچند دیر دست به اقدامات مؤثری زده است، مثلاً اطلاع‌رسانی گسترده‌ای را انجام داده است، بسیاری از مکان‌های را تعطیل یا نیمه تعطیل کرده است و مانند این‌ها؛ اما بدون شک اگر مردم در مهار این ویروس مشارکت نکنند هیچ‌کدام از اقدامات دولت به نتیجه مطلوب نخواهد رسید. به توصیه کارشناسان نیز بهترین نوع مشارکت مردم ماندن در خانه و بیرون نیامدن از آن مگر در صورت ضرورت است.
بیایم یک خورده به میزان بحران توجه کنیم. شواهد مطالعات علمی نشان داده است این ویروس می‌تواند دو هفته و یا بیشتر بدون هیچ‌گونه علامت و نشانه‌ای پنهان بماند، پس به‌صورت بالقوه همه می‌توانیم ناقل باشیم چراکه حداقل در دو هفته اول هیچ نشانه‌ای از آن وجود ندارد. پس اگر ما ناقل باشیم و در خانه نمانیم حداقل می‌توانیم تا دو هفته افراد دیگر را به این ویروس مبتلا کنیم و به این فکر کنیم که در یک زنجیره انسانی به‌صورت تصاعدی می‌تواند افزایش یابد همان‌گونه که در طول این مدت همین‌گونه بوده است. پس شکستن زنجیره انتقال یکی از مهم‌ترین راه‌های شکست کرونا است. به این فکر کنیم که اگر همه ملت ایران حدود 20 روز ا در خانه بمانند همه افراد مبتلا در این مدت بهبود پیدا کنند لذا، در بیست روز آینده ویروس در کشور چقدر کاهش پیداکرده است یا به‌طور کل رخ برمی‌بندد. پس بهترین مشارکتی که ما می‌توانیم انجام دهیم ماندن در خانه و بیرون نیامدن مگر در صورت نیاز است.
شواهد نظرسنجی‌ها در برخی از شهرهای کشور نشان می‌دهد که حدود 50 درصد از مردم ویروس کرونا را جدی نگرفته‌اند، این 50 درصد به‌راحتی می‌توانند به‌عنوان زنجیره انتقال ویروس فاجعه بیافرینند. پس در خانه بمانیم و زنجیره را قطع کنیم. در کنار اینکه در خانه بمانیم سعی کنیم با استفاده از همه ظرفیت‌ها اقدامات زیر را نیز انجام دهیم:
از شرکت در هرگونه تجمعات بپرهیزیم، تجمعاتی مانند عروسی‌ها، مراسم ترحیم و غیره شرکت در این‌گونه تجمعات می‌تواند برای همه‌کسانی که در آن مشارکت می‌کنند به‌ویژه صاحب مراسم مسائل جدی را به وجود بیاورد.
به این فکر کنیم که چه کسانی در خیابان‌ها رفت‌وآمد می‌کنند و بقیه را در معرض خطر قرار می‌دهند. آنان کسانی نیستند جزو یکی از اهالی خانه، همسایه، آشنایان و هم‌محلی‌ها ما. یا بهتر است بگویم که کسانی که هنوز عمیق بحران و اینکه آن‌ها می‌توانند تا چه میزان در این بحران سهیم باشند را درک نکرده‌اند. شاید کسانی که سواد ندارند که اطلاعات رسانه‌های جمعی و اجتماعی را دریافت یا مطالعه کنند. ما می‌توانیم با تهیه دستورالعمل‌های بهداشتی قابل‌اعتماد به آن‌ها به‌صورت تلفنی خطرات و شیوه‌های پیشگیری را توضیح بدهیم.
همچنین ازآنجاکه برخی از مردم خطرات بالقوه و بالفعل ویروس کرونا را درک نکرده‌اند و جدی نگرفته‌اند، اعضای خانواده‌ها، بستگان و دوستان می‌توانند از همه ظرفیت‌های و ابزارهای قدمی و جدید (مثل بلندگوهای مسجد و یا شبکه‌های مجازی) برای آگاه‌سازی آنان جهت عدم حضور در فضاهای عمومی استفاده کنند. در این زمینه آگاه‌سازی افراد کم برخوردار جامعه و سایر کسانی که به اطلاعات دسترسی ندارند، مهم است. باید یادآوری نمود وظیفه اقشار دغدغه‌مند و آگاه‌تر جامعه مانند فعالان مدنی و دانشجویان دوچندان می‌گردد.
گاهی اوقات ممکن است از سر ضرورت برای تأمین نیازهای روزمره‌مان مانند اقلام خوراکی و غیره به بیرون برویم، اگر دیدم هرکدام از فروشندگان مانند نانوایی‌ها، قصابی‌ها و مرغ فروشی‌ها و غیره موارد ایمنی و بهداشتی را رعایت نمی‌کنند، لازم است به آنان یادآوری کنیم که برای حفظ جان خودشان و جامعه به نکات ایمنی توجه کنند. یادمان باشد به نحوی با آنان سخت گوییم که آنان را قانع کنیم نه اینکه باعث ایجاد تنش شویم.
پول نقد یکی از عوامل اصلی انتقال ویروس است. پس تا جای که می‌توانیم با پول نقد خرید نکنیم. حتی می‌توانیم به‌صورت پیش‌پرداخت مبلغی را از طریق اپلیکیشن‌ها به‌حساب فروشندگان واریز کنیم و کم‌کم از آن استفاده کنیم. مثلاً می‌توانیم به نانوایی محله‌مان پول یک ماه را از طریق اپلیکیشن‌ها پرداخت کنیم و تا آخر ماه بودن اینکه پولی ردوبدل شود کالایمان را از او بگیریم.
افرادی هستند در میان آشنایان و همسایگانمان هستند که یا سالخورده‌اند و یا بیمار، حتماً حواسمان به این‌ها باشد. مثلاً زمانی که برای خودمان خرید می‌کنیم خریدهای آنان را نیز انجام دهیم تا هم آنان کمتر در معرض خطر قرار گیرند و هم از رفت‌وآمد در فضاهای عمومی خودداری شود.
برخی از افراد یا صاحبان کسب‌وکار هستند که در این مدت به‌شدت آسیب دیدند، اما آنان برای اینکه هزینه‌های روزانه‌شان را تأمین کنند مجبورند کار کنند. اگر می‌توانیم به‌صورت پیش‌خرید کالاها و خدمات آنان را خریداری کنیم. مثلاً همین‌الان پول سه نوبت دیگر آرایشگاه محلمان را پرداخت کنیم. تا آنان کمتر آسیب ببیند. یادمان باشد که هرچقدر این ویروس در جامعه باقی بماند این اقشار بیش از همه ضرر می‌کنند و آسیب می‌بینند، لذا ما به‌نوعی در آسیب دیدن آن‌ها سهم داشته‌ایم.
شاید ماندن کودکان و قانع کردن آن‌ها برای ماندن در خانه بیش از همه دشوارتر باشد، سعی کنیم به شیوه‌های قانع‌کننده آنان را قانع کنید که باید در خانه بمانند یا درنهایت آنان را به داخل حیاط ببریم و برای مدتی با آنان بازی کنیم تا تنوعی برای آنان نیز ایجاد شود. از مطالب کانال‌های معتبر مانند کانل‌های فضای مجازی انجمن حمایت از حقوق کودکان و مانند این‌ها هم می‌توانیم استفاده کنیم.
تا جای که می‌توانیم سرگرمی‌های متنوع مانند دیدن فیلم، خواندن کتاب و غیره در خانه خلق کنیم که کمتر در خانه حوصله‌مان سر نرود.
حفاظت از جان خودمان و شهروندانمان تنها به این موارد خلاصه نمی‌شوند و می‌توان موارد دیگری را به آن‌ها اضافه کرد؛ اما هدف این بحث راجع به مشارکت هر چه بیشتر شهروندان برای کاهش خطر این ویروس بود. روی همه رفته شهروندان می‌توانند به دو نحوه به کاهش شیوع و درنهایت پایان دادن به این ویروس در جامعه کمک کنند، در درجه نخست تا جای که امکان‌پذیر است در خانه بمانند و دوم از تمام ظرفیت‌ها برای کاهش حضور سایر آشنایان در فضاهای عمومی استفاده کنند، برای مثال به بقیه راجع به خطرات آنان در فضاهای عمومی اطلاع‌رسانی کنیم و یا تا جای که برایمان امکان‌پذیر است به امور روزانه سایر آشنایان به‌ویژه افراد سالخورده کمک کنیم تا کمتر در فضاهای عمومی حضور پیدا کنند.به قلم: اعظم روانشاد/ جامعه‌شناس
کلیک کنید
