با توجه به بارندگی‌های شدید سال گذشته و به‌ویژه سال جاری و متعاقب آن رویش گیاهان هرز و افزایش گسترده سطوح پوشش گیاهی، مسلماً با شروع فصل گرما و خشک شدن پوشش گیاهی به وجود آمده از نظر آماری یکی از وسیع‌ترین حریق‌های پیش رو در فصل تابستان آتش‌سوزی‌هایی مهیبی است که به‌واسطه‌ی آتش‌سوزی علف‌های هرز و به دنبال آن منابع طبیعی و جنگل‌ها می‌باشد؛ که موجب خسارات زیادی به منابع طبیعی، محیط‌زیست، مزارع و باغات کشاورزی و بعضاً با سرایت به روستاهای مجاور باعث آتش‌سوزی خانه‌های روستایی و از بین رفتن جان انسان‌ها خواهد شد.

مسلماً همان‌گونه که همگی اطلاع داریم به دلیل عدم رعایت مقوله پیش‌بینی و پیش‌گیری که یکی از عوامل مهم چهارگانه مدیریت بحران می‌باشد در بحث سیلاب فروردین‌ماه سال جاری هم‌وطنان عزیزمان متحمل خسارات فراوانی گردیدند لذا به‌منظور بروز حوادثی که متأثر از آتش‌سوزی‌های مهیب و احتمالی پیش رو خواهیم داشت لازم است مدیریت بحران استان در سطح کلان نسبت به رعایت و اجرای تمهیداتی در راستای پیش‌بینی و پیشگیری از آتش‌سوزی‌های احتمالی همت ورزیده و تدابیر لازم را اتخاذ نماید در غیر این صورت باید منتظر ماند و همانند گذشته در حین آتش‌سوزی‌های احتمالی با دست‌پاچگی و شتاب، شاهد بروز خسارات فراوان و عدم کارایی مناسب از سوی مجموعه مدیریت بحران بود!

در تابستان گرمای فصلی و کمبود آب و رطوبت موجب خشک شدن علف‌های هرز در سطح باغات و مزارع شده و در نهایت به مواد آتش گیرنده‌ای که با کوچک‌ترین بی‌احتیاطی دچار آتش‌سوزی می‌شوند و در این شرایط با وزش بادهای گرم و ملایم باعث سرایت آتش به سایر نقاط می‌گردد.

پیش‌بینی و پیشگیری آتش‌سوزی در جنگل:

آتش‌سوزی علاوه بر نابودی درختان جنگل و پوشش مرتعی سبب به هم خوردن اکولوژی گردیده و حیات جانوران را نیز به مخاطره می‌اندازد. ترکیب گونه‌های گیاهی عرصه را مختل نموده و سبب تضعیف پایداری گونه‌های نادر و ذخایر ژنتیکی می‌شود. به‌طوری‌که چند سال پس از وقـوع یک آتش‌سوزی در منطقه‌ای گونه‌های مهاجر سطح عرصه را تسخیر نموده و تیپ جامعه گیاهی گذشته را تحت تأثیر قرار می‌دهند. همچنین آتش‌سوزی سبب به هم خوردن میزان همسالی درختان و نابودی نهال‌های جوان و فقیر شدن خاک و دفرمه شدن شکل ظاهری درختان می‌شود و می‌توان گفت آتش به‌سرعت اندوخته قرون و اعصار محیط‌زیست را در میان شعله‌های بی‌رحم به دود و خاکستــر تبدیل می‌کند.

آتش‌سوزی عرصه زندگی ساکنان جنگل و.مرتع را نیز را محدود کرده و با سوختن علوفه و محصولات فرعی برای آنان دستان تهی و دام‌های گرسنه و فقر و فلاکت را نوید خواهد داد؛ بنابراین پیشنهاد می‌گردد به منظور جلوگیری از بروز حریق‌های پیش رو در فصل تابستان نسبت به رعایت موارد ذیل اقدام نمود:

-هرکجا اکسیژن هوا، مواد سوختنی و شعله در مجاورت هم قرار گیرند آتش به وجود خواهد آمد. انسان برای اجتناب از خطر آتش‌سوزی و برای حفظ سرمایه‌های طبیعی و جنگل‌ها و مراتع باید این سه عامل را از هم دیگر دور نگه دارد. اکسیژن هوا که در کنترل انسان نیست پس فقط شعله و مواد سوختنی را می‌توان کنترل کرد. این بهترین راه پیشگیری از آتش‌سوزی است.

همه گیاهان جنگل و مرتع مواد سوختنی را تشکیل می‌دهند. علوفه و چوب با کمترین شعله‌ای آتش می‌گیرند و خاموش کردن آن کار دشواری است. این بدین معنی است که مواد سوختنی هم در کنترل انسان نیست. پس دیگر چاره‌ای جز اجتناب از ایجاد شعله نیست همه باید مواظب باشند روشن کردن آتش در جنگل خطر ایجاد آتش‌سوزی را به دنبال دارد.

گیاهان و علوفه سطح جنگل و مرتع را باید حتی‌الامکان با چرای دام و برداشت دستی کاهش داد تنه‌های پوسیده و خشک درختان را پاک‌سازی کرد.

ایجاد خطوط فاصله بین قطعات جنگل و کاشت گونه‌های آتش‌بر در فواصل منظم نیز از عوامل مهم برای جلوگیری از حرکت و سرایت آتش می‌باشد.

ایجاد مرزهای خاکی و سنگ‌چین بین قطعات مزارع و حاشیه جنگل و مرتع هم در جلوگیری از حرکت آتش‌سوزی بسیار مهم است.

پس برای پیشگیری از ایجاد حریق در جنگل و مرتع راه‌های بسیار ساده و مؤثری وجود دارد که به شرح ذیل می‌باشند:

1-خودداری از روشن کردن آتش در جنگل و مرتع

2-جمع‌آوری بطری‌های شیشه‌ای و هر آنچه ممکن است در برابر اشعه خورشید نقش ذره‌بین را بازی کرده و موجبات آتش‌سوزی را فراهم نماید از داخل جنگل‌ها و مراتع.

3-برداشت علوفه کف جنگل و چرانیدن دام

4-پاک‌سازی محیط جنگل و مرتع از تنه‌های درختان خشک و پوسیده.

5-ایجاد خطوط فاصله بین قطعات جنگل و مرتع.

6-ایجاد مرزهای خاکی مثل: کانال و خاک‌ریز و سنگ‌چین بین مزارع و حاشیه جنگل و مرتع.

7-جلوگیری از قطع درختان و بوته‌ها.

حمید ستوده/ کارشناس ارشد سازه