شرایط صنعت گردشگری ایران پس از روی کار آمدن دولت تدبیر و امید‌، امیدهای فعالان این صنعت را برای رونق آن در ایران افزایش داد؛ به ویژه با شعارهای مثبت دکتر حسن روحانی در ایام تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری و پس از آن تأکید وي بر بازشدن درب‌های کشور بر روی کردشگران خارجی‌.

در کشور ما با همه مزیت‌های مناسبی که برای تبدیل شدن به یکی از مقصدهای مهم گردشگری بین‌المللی وجود دارد، اما متاسفانه آن طور که انتظار می‌ر‌ود به این صنعت توجه نمي‌شود‌.

تا پایان تحقق سند چشم‌انداز توسعه 20 ساله کشور چند سال بیش‌تر باقی نمانده است اما آن طور که بررسی آمار گردشگران ورودی به ایران طی سال‌های اخیر نشان می‌دهد روند ورود گردشگران آن‌قدر کند پیش می‌رود که رسیدن به 2 درصد گردشگران بین‌المللی در سال 1404 تقریباً شبیه به یک رویا می‌ماند.

 ایران سال 1998 یک میلیون گردشگر ورودی داشته است در حالی که در سال 2013 اين میزان 4 میلیون و پانصد هزارنفر بوده است‌، با این حال تغییر سیاست‌های خارجی ایران‌، امیدها را برای بهبود این وضعیت افزایش داده است.

 گردشگری ایران به نقل از رسانه‌های خارجی همچون نیویورک تایمز‌، واشنگتن پست‌، گاردین و بسیاری از شبکه‌های خارجی رونق گرفته است و البته در این میان نقش کمپین‌های تبلیغاتی خلاقانه‌ای که توسط علاقه‌مندان به صنعت گردشگری در شبکه‌های اجتماعی گذاشته شده است در این رونق تاثیر داشته است، مانند کمپین تبلیغاتی علی عراقچی برادرزاده‌ي عباس عراقچی دیپلمات ارشد کشورمان در مذاکرات هسته‌ای که بازتاب بین‌المللی داشت و همچنین کمپین‌هایی که دانشجویان دانشگاه‌های مختلف برای معرفی کشورمان در این زمینه در شبکه‌های اجتماعی گذاشتند که تاثیر بسیارخوبی در این زمینه داشته است‌.

 البته گاه می‌بینیم که تلاش‌های خوبی برای معرفی کشورمان انجام می‌شود اما برخی حرکات موجب خدشه وارد شدن به این تلاش‌ها می‌شود، مانند برگزاری جشنواره میراث فرهنگی ناملموس که سال گذشته با صرف هزینه‌های هنگفت در اصفهان با حضور مهمانان خارجی برگزار شد که می‌رفت در این زمینه تاثیر‌گذار باشد اما متاسفانه با حواشی ناشي از مساله‌ي اسیدپاشی، این تلاش‌ها به نتیجه نرسید.

به گفته‌ي مسوولان، در حال حاضر بسياري از هتل‌‌های چهار و پنج ستاره تا پایان سال رزرو شده‌اند‌، اما با این وجود امکانات کشور برای جذب گردشگر بیش‌تر کافی نیست و آمارهایی که از افزایش ورود گردشگر خبر می‌دهند در مقایسه با آن‌چه که انتظار داریم رقم بسیار کمی است‌.

شرایط جدید موجب ایجاد تحرک خوبی در بازار این صنعت شده است‌، در بخش دولتی شاهد تغییر نگاه‌ها هستیم و در بخش خصوصی هم تا حدودی به این تغییر واکنش مثبت نشان داده شده است‌. البته مشکلاتی همچون وضعیت نامناسب اقتصادی‌، تحریم‌های اقتصادی‌، جو رسانه‌ای نامناسب بین‌المللی بر ضد ایران، زیرساخت‌های نامناسب و ناکافی برای تامین ضرورت‌های گردشگری‌، قوانین دست و پاگیر‌، دیدگاه‌های منفی در مورد گردشگران خارجی‌، عدم آموزش مناسب راهنمایان گردشگری و ... از جمله مشکلات موجود می‌باشد‌.

به هر حال تا زمانی که به یک درک مشترک در این صنعت نرسیم و به گردشگری اعتماد نکنیم این رشد‌های موقتی تاثیر زیادی بر روی گردشگردی نخواهند داشت. مسوولین نهادهایی که در این زمینه تاثیرگذارند باید به این نتیجه برسند که گردشگری موجب اشتغال‌زایی و درآمد‌زایی برای کشورمان می‌شود‌، موجب تبادل فرهنگی می‌شود‌، موجب پیشرفت اقتصادی و همچنین صلح می‌شود‌. بنابراین نیازمند تغییر دیدگاه‌ها هستیم.

مسوولین محترم باید به این نتیجه برسند که با وضعیت فعلی اقتصادی که کشورمان دارد گردشگری جایگزین مناسبی برای پوشاندن این مشکلات است‌، در این مسیر می‌توانیم از تجربه موفق کشور ترکیه استفاده کنیم که با برنامه‌ریزی و سرمایه مناسب توانسته است سالیانه میلیاردها دلار از این صنعت درآمد‌زایی کند‌. طبق گفته معاونت گردشگری سازمان میراث فرهنگی‌، صنایع دستی و گردشگری در سال 2014 کشور ترکیه میزبان 6 میلیون ایرانی بوده است‌، این در حالی است که سهم ایران از ورودی ترکیه 400 صد هزار نفر بوده است.

این مساله نشان‌دهنده توجه‌، برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری مناسب ترکیه برای جذب گردشگران دارد که متاسفانه این برنامه در کشور ما وجود ندارد یا اگر وجود دارد ضعیف بوده و به چشم نمی‌آید‌. برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری می‌تواند باعث توسعه صنعت گردشگری در ایران شود. در این زمینه با وجود داشتن سند چشم‌انداز توسعه 1404 و این که طبق این سند ایران در سال 2020 دارای 2 درصد گردشگران بین‌المللی خواهد بود‌.

در این زمینه اسماعیل قادری عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی معتقد است که از اساس پیش‌بینی‌های سند چشم‌انداز توسعه گردشگری کشور اشتباه است و شرایط جهانی در نظر گرفته نشده است‌.

 آمارهایی که در این سند آمده است از واقعیت دور است مانند این که گفته شده در سال 2020 ایران دارای 2 درصد از کل گردشگران جهان خواهد بود‌. این 2 درصد پیش‌بینی سازمان جهانی جهانگردی حدود 32 میلیون نفر می‌شود اما سازمان میراث آن را 20 میلیون نفر پیش‌بینی کرده است‌.

جدا از این باید تا آن سال شاهد خیز بزرگی در حوزه زیرساخت‌های گردشگری باشیم، اما آیا این اقدامات انجام شده است‌؟ ورود جهانگرد به ایران فقط این نیست که بیاید و برود بلکه باید شرایط ورود برای آن‌ها آماده شود و آنها متقاضی ورود به ایران شوند‌.

بنابراین توسعه گردشگری را نمی‌توان در فضای انتزاعی پیش‌بینی کرد‌. این پیش‌بینی‌ها آرمان‌گرایی است و آرمان‌گرایی را نمی‌توان جزو برنامه‌ریزی‌ها قرار داد چون باید شرایط جهانی در آن لحاظ شود اکنون روند ورود گردشگران افزایش پیدا کرده ولی این یک موجی است که شاید به زودی بخوابد چون اکنون شرایط منطقه ملتهب است و گردشگران به جای رفتن به این کشورها‌، ایران را انتخاب کرده‌اند‌.

همان طور که در اوايل دهه 80 شاهد ورود گردشگران زیادی بودیم و پس از آن این موج خوابید، بنابراین باید اکنون که گردشگران به ایران توجه نشان داده‌اند سعی کنیم آن را مدیریت کرده و برای تداوم آن برنامه داشته باشیم.

با این که ایران بر طبق سند چشم‌انداز هدفی را در بخش گردشگری دنبال می‌کند و سعی می‌کند به آماری بزرگ هر چند خیلی بزرگ دست یابد اتفاق خوشایندی نیست، بلکه اتفاق ناخوشایند این‌جاست که فقط به آمارها توجه شود و متولیان گردشگری اعلام نکنند در این سال‌ها برای توسعه گردشگری و رسیدن به اهداف سند چشم‌انداز چه کارهایی انجام داده‌اند‌، اتفاق ناخوشایند این است که مسوولین محترم صرفاً بر آماری تکیه می‌کنند و با افتخار از این آمار سخن می‌گویند که تردیدهای جدی بر همین آمارها وارد است‌.

بايد اذعان داشت كه ما متر و معیار مشخصی برای آمارگیری در این زمینه نداریم‌. اکنون که درب‌های کشور به لطف سیاست خارجی معقولانه دولت به روی کشورهای خارجی باز شده است و آن‌ها هم تمایل دارند برای دیدن جاذبه‌ها به ایران بیایند بهتر است با تبلیغات بیش‌تر از این فرصت طلایی استفاده کنیم. در این زمینه می‌توانیم با حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی گردشگری، تبلیغات در شبکه‌های مجازی و ماهواره‌ای‌، انجام بیمه رضایت توریست (مانند کشور کره جنوبی که نمونه موفقی در این زمینه است‌) و لغو روادید‌، همکاری مردم در پذیرایی و برخورد مناسب با گردشگران خارجی و آموزش راهنمایان گردشگری و ... می‌تواند نمونه‌ای از این فعالیت‌ها باشد‌.