بشر بعد از دوران پارینه‌سنگی برای ساخت جنسی مشخص با ترکیب فلزات خام، آلیاژی بنام مفرغ ساخت.به گزارش یافته، در ایران این آلیاژ در نواحی شمالی و زاگرس میانی وجود داشته اما مفرغ‌های لرستان با دارا بودن ویژگی‌های خاص شهرت جهانی یافته است.
ديانوش چراغی کارشناس میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری لرستان می‌گوید: این استان را در جهان به‌عنوان سرزمین مفرغ یا برنز می‌شناسند و سازندگان آن‌ها را اقوام معروف کاسیت می‌دانند.
وی با اشاره به این که لرستان با دارا بودن 7 هزار شیء مفرغی در کشور حرف اول را می‌زند، اضافه می‌کند: مفرغ‌های لرستان فقط یک اثر هنری ساده نیست بلکه گنجینه گران‌بهایی است که در هرکدام از آن‌ها دنیایی از افکار، عقاید، باورها، صنعت، هنر، شیوه‌های زندگی و اعتقادات اجتماعی و دینی نهفته است.
عطا حسن‌پور باستان‌شناس می‌گوید: مفرغ آلیاژی ترکیب شده از 70 درصد مس و 30 درصد قلع است که گاهی هم آرسنیک به آن اضافه می‌شود.
بهاروند کارشناس میراث فرهنگی درباره ساخت اشیای مفرغی می‌گوید: طرح اولیه هر شیء ابتدا از موم درست می‌شد و اطراف آن را خاک رس می‌ریختند و در کوره حرارت می‌دادند سپس موم آب‌شده و محفظه باقی‌مانده به شکل شیء موردنظر در می‌آمد که آلیاژ مفرغ را در آن می‌ریختند.
حسن‌پور، باستانشاس می‌گوید: مفرغ در لرستان قدیم از لحاظ استفاده به چند گروه شامل جنگ‌افزار، وسایل کاربردی، آئینی و وسایل مربوط به سوارکاری تقسیم می‌شد.
وی می‌افزاید: ساخت مفرغ در لرستان از هزاره سوم قبل از میلاد شروع و تا هزاره اول قبل از میلاد به اوج شکوفایی می‌رسد و این هنر در لرستان قدمتی بیش از 5 هزار سال دارد.
این باستان‌شناس حوزه تمدنی لرستان اضافه می‌کند: نخستین شیء مفرغی در استان را یک کشاورز در سال 1307 هجری شمسی پیدا کرد.
حسن‌پور ادامه می‌دهد: ازجمله آثار کشف‌شده در لرستان می‌توان به پیکره‌ها، نمادهای مذهبی، وسایل زینتی و آلات و ادوات جنگی اشاره کرد که بیشتر از محوطه‌هایی همچون سرخ دمِ لری کوهدشت، تپه باباجان دِلفان و محوطه سنگ‌تراشان در جنوب خرم‌آباد به دست آمده و از لحاظ هنری در دنیا کم‌نظیر است.
آندری گودار و گریشمن از باستان شناسان مشهور جهان هم درباره کم‌نظیر بودن مفرغ لرستان گفته‌اند: قطعاتی نظیر مفرغ لرستان ازلحاظ فنی و هنری در جهان تاکنون بسیار کم مشاهده شده است.
با این وجود اما گفته می‌شود بسیاری از آثار مفرغی لرستان در سایه کم توجهی متولیان مورد هجوم کاوشگران غیرمجاز قرار گرفته و به خارج از کشور منتقل شده به‌طوری‌که اکنون در برخی از موزه‌های مهم دنیا نظیر لوور بخشی به مفرغ‌های لرستان اختصاص‌یافته است.
حسن‌پور در این‌باره می‌گوید: متأسفانه در دوران قبل از انقلاب به‌ویژه در دوره قاجار با توجه به حفاری‌های تجاری که باستان شناسان خارجی در ایران انجام دادند، بیشتر مفرغ‌های لرستان با مجوز رسمی دولت وقت به خارج از کشور راه یافت و اکنون این آثار کم‌نظیر زینت‌بخش موزه‌های لوور، کپنهاگ و شیکاگو است.
کارشناس میراث فرهنگی لرستان می‌گوید: آثار مفرغی ارزشمند لرستان گنجینه و موزه‌ای برای نمایش ندارند و بیشتر آن‌ها در قفسه‌هایی نگهداری می‌شوند که چندان مناسب نیست.
بازگیر با ابراز تاسف از نبود موزه مفرغ در لرستان می‌افزاید: درصورتی‌که موزه مفرغ در استان ایجاد شود زمینه نمایش این آثار برای مطالعه علاقه‌مندان به میراث تاریخی هم فراهم می‌شود.
وی اضافه می‌کند: با ایجاد موزه ضمن معرفی پیشینه قوم لر، می‌توان درزمینهٔ درآمدزایی و گردشگری هم از آن بهره‌برداری کرد.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری لرستان هم می‌گوید: با توجه به اینکه مکان مناسبی درخور اشیاء فرهنگی نداریم، نمی‌توانیم آن‌طور که شایسته است این اشیا را در کشور و دنیا معرفی کنیم.
عبدالرضا مهاجري‌نژاد بابیان اینکه در مهروموم‌های قبل مکانی برای ساخت موزه اختصاصی مفرغ در دامنه قلعه فلکالافلاک در نظر گرفته شده بود، می‌افزاید: در صورت تصویب و تخصیص اعتبار موردنیاز این طرح به‌زودی آن را ایجاد خواهیم کرد.
منبع: واحد مرکزی خبر
کلیک کنید
