بنا بر گفته کارشناسان و فعالان حوزه ادب، شعر و هنر ادبیات بومی لرستان سیر موفقی را پشت سر گذاشته و این ادبیات از چنان غنایی برخوردار است که با قراردادن آن در مسیر پویایی و خروج از انفعال حاکم بر آن میتوان بسیاری از زیرساختهای فرهنگی محلی و بومی را زنده نگه داشت.
به گزارش ایرنا، کارشناسان حوزه ادب و شعر لرستان معتقدند که ظرفیتهای فراوان و شگرفی در گویشهای مختلف لری در منطقه لرستان وجود دارد که موجب ترغیب شاعران و نویسندگان میشود، علاوه بر بار موسیقیایی که در زبان لکی و در گویش لری در شهرهای مختلف لرستان وجود دارد میتوان به صورتها و ساختهای دیگر این زبان و گویش نیز اشاره کرد که از قابلیتهای ادبیات استان است.
موسیقی لرستان را اگر پویاترین حوزه هنر و فرهنگ این استان بدانیم میتوان از قدرت آن بهره گرفت تا به اوج گرفتن کلام و ادبیات بومی این دیار کمک کند، سرود «دایه دایه» که به کلام و زبان لری سروده شده را بسیاری در خاطر دارند آنجا که در همراهی با موسیقی لری قرار میگیرد و آنگاه فراتر از فهم لغات و اصطلاحات با قشر عظیمی از مردم ارتباط میگیرد و با جان آنان در میآمیزد.
ادبیات بخشهای مختلفی دارد که بنا بر گفته اهالی شعر و ادب لرستان، ادبیان بومی این دیار در حیطه شعر پویاتر است، به عبارتی در حوزه داستان آثار کمتری وجود دارد و در بخش نقد آثار نیز ادبیات استان با همین کمینه مواجه است اما از دهه هفتاد که شاعران سرزمین بیکتاب (لرستان) دست به چاپ شعر زدهاند نقد ادبی نیز تا حدودی شکل گرفت.
با توجه به اینکه نقد مستمر و توانمند یکی از عناصر تقویت ادبیات به شمار میرود فراهم کردن بستر نقد و نشست ادبی توسط مسوولان مرتبط فرهنگی میتواند فرصتی برای خروج از انفعال حاکم بر ادبیات لرستان و شروعی برای پویایی پیشین آن باشد، اهالی شعر و ادب لرستان بر این باورند که متولیان فرهنگی میبایست بستری را فراهم کنند که پای منتقدان به عرصه بررسی ادبیات بومی با دید انتقادی باز شود تا همین خود مجالی برای پویایی ادبیات این دیار باشد تا از انفعالی که شایسته آن نیست بیرون آید.
با در نظر گرفتن اینکه ادبیات بومی هر استان نمادی از فرهنگ آن منطقه است در کنار ادبیات قدرت رسانهها با محوریت صدا وسیمای محلی است که با همراهی ادبیات بومی میتوان پویایی زمینههای فرهنگی اصیل هر منطقه را به دنبال داشته باشد که بنا بر گفته اهالی شعر و ادب از این نظر در لرستان کاستیهایی وجود دارد که ضرورت توجه بیشتری را میطلبد.
رئیس انجمن شعر و ادب بروجرد میگوید: شعر و ادبیات لرستان در گذشته به واسطه حضور و زادگاه بزرگان شعر و ادبیات ایران در جایگاه والایی قرار داشته و اکنون نیز به برکت حضور شاعران و نویسندگان ارزشمند پیشکسوت و جوانان مستعد جایگاه مطلوبی در ادبیات ایران دارد، گاهی عدم دسترسی عمومی هنرمندان به ویژه در حوزه شعر و ادب به رسانههای ملی، استانی و همچنین عدم ارتباط مستمر هنرمندان با مسوولان فرهنگ و هنر کشور و استان شرایط بروز و نمایش هنر این هنرمندان و نویسندگان را کندتر میکند که در نتیجه این رویکرد شاهد کاهش تولید آثار فاخر از جانب هنرمندان هستیم.
میثم جعفری با تأکید بر رفع مشکلات هنرمندان اظهار داشت: در سالیان گذشته تلاشهای زیادی از سوی مسوولان در جهت حمایت هنرمندان از جمله بیمه هنرمندان و کارت هنر صورت گرفته که قابل تقدیر است اما نکته قابل تامل کمبود امکانات برای برگزاری جلسات متنوع ادبی در سراسر استان میباشد.
رئیس انجمن شعر و ادب بروجرد با بیان اینکه اکنون شرایط به نحوی است که شاعران و نویسندگان شهرستانی کمتر از امکانات و بودجههای کشور بهرهمند میشوند، بیان کرد: با تمام مشکلاتی که وجود دارد، جلسات و انجمنهای ادبی متعددی در سطح استان برگزار میشود که بروجرد هم یکی از این شهرستانها است که در آن جلساتی با کیفیتها، سلیقهها و حتی نگرشهای مختلفی آزادانه در حال فعالیت هستند و از دل این انجمنهای فعال نیز ظرفیتها و استعدادهای خوبی کشف شده است.
وی در خصوص گویشهای مختلف زبانی که در سطح استان وجود دارد، یادآور شد: متأسفانه ظرفیتهای شعر بومی به صورت گسترده مورد توجه خاصی واقع نشدند و بزرگان شعر بومی را یکی پس از دیگری از دست دادیم و آنگونه که شایسته بود مورد حمایت قرار نگرفتند، لازم بود با تشکیل کارگاههای شعر محلی و گویشی جلوی از بین رفتن این سبک شعری را گرفت.
رئیس انجمن شعر و ادب بروجرد افزود: با این وجود به تازگی شرایطی فراهمشده تا بتوان ظرفیتها رو شناسایی کرد و با پرورش و تشکیل کلاسهای شعر گویشی این ظرفیت را مجدد احیا نمود که امر همراهی ویژه از جانب مسوولان مربوطه را میطلبد.
جعفری با اشاره به راهاندازی فرهنگسراها و خانههای شعر و ادبیات و به طور کلی افزودن نهادهای فرهنگی جدید به بدنه فرهنگی در بروجرد گفت: این شهرستان، ظرفیتهای بسیار زیادی در حوزه فرهنگ و هنر دارد که میتواند، علاوه بر ادارات موجود، دارای چندین نهاد فرهنگی و هنری دیگر باشد.
ادبینویسان کسانی هستند که بسیار ظریف به همه چیز مینگرند و هر ادبیاتی را متناسب با فرهنگ آن مرز و بوم شکل میدهند در حوزه ادبیات بومی لرستان هم ادبیاتنویسان لر میتوانند برخیاندیشههای نادرست نسبت به فرهنگ لرستان را تغییر دهند و آن روح اصیل فرهنگی این دیار را بیشتر معرفی کنند اما این مهم تنها با حمایتهایی که از هنرمندان و شاعران محلی امکانپذیر است، اصلی که بسیاری از اهالی ادبیات لرستان بر نبود آن تأکید دارند.
در این خصوص شاعر پیشکوست لرستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا میگوید: متأسفانه آنچنان که باید به شاعران و نویسندگان لرنویس بها داده نمیشود که تداوم این مسیر موجب کم کاری، ناامیدی و مایوس شدن شاعران لرستانی میشود.
عزیز نادری که به گویشهای مختلف اشعار زیادی سروده است، اظهار داشت: عدم توجه مسوولان صدا و سیما و اداره فرهنگ و ارشاد لرستان از مهمترین دلایل منفعل شدن اهالی شعر و ادب استانی است، برای نمونه اگر در مراسمی شاعری غیر از لر حضور داشته باشد به وجود و حضور او اهمیت زیادی میدهند حتی اگر در حد شاعران لر نباشد و این مسأله باعث سرخوردگی و گوشهگیری شاعران ما شده است، تنها راه نهایی خروج ادبیات لرستان از این انفعال و بن بست، مجاب شدن مسوولان ارشاد و صدا و سیما به تشویق اهالی ادب قوم لر است.
وی ادامه داد: در حال حاضر نزدیک به ۲ سال است که در شهر خرم آباد تحت عنوان مرکز استان لرستان هیچ گونه انجمن ادبی فعال نیست و این امر باعث شده شاعران به صورت انفرادی فعالیت داشته باشند که همین فعالیت انفرادی، موجب افت کیفیت هنری آنها به ویژه شاعران جوان خواهد شد.
وی بیان کرد: در حوزه اشعار لری، شاعران لر زبان مطرحی در چند دهه گذشته ظهور کردند که اشعار بسیار زیادی را در قالبها و مضامین مختلف سرودهاند که در حقیقت این آثار تأثیر بسزایی در ادبیات بومی لرستان گذاشته و ترانههای لری از آن یکنواختی سابق درآمدهاند که در این حوزه میتوان به شاعرانی همچون عزیز نادری، حشمت الله خالقی و عابدین میرزایی اشاره کرد.
این شاعر و نویسنده پیشکسوت لرستانی یادآور شد: هر چند نبود رسم الخط بومی در ارائه ادبیات لرستان بینقش نیست اما خوشبختانه در همین شرایط آثار متعددی از نظر کمی و کیفی سروده شده است و در صورتی که رسم الخط مدونی وجود داشته باشد میتوان این آثار را با سهولت بیشتری در جامعه ترویج داد.
وی گفت: شاعران زیادی در عرصه ادبیات در مناطق لر زبان فعالیت میکنند، به طوری که میتوان گفت در هر کدام از این مناطق چندین شاعر مطرح داریم که اثاری ارزشمند دارند از جمله این افراد میتوان در گویش بروجردی به زنده یاد احمد حجتی اشاره کرد و در شهر الشتر شاعرانی چون رضا حسنوند(شوریده لرستاتی) و شاعران جوانی مانند اقای مؤمنی و اقایامیری و درگویش بالاگریوه علی مرتضایی فعالیت داشتهاند و به طور کلی در تمامی مناطق لر زبان شاعرانی مطرح هستند که وجود انها باعث فخر و مباهات قوم بزرگ لر است.
نداشتن رسم الخط از جمله مشکلاتی است که اهالی ادب و شعر لرستان در مورد ادبیات بومی این استان بر آن تأکید دارند به این صورت که برخی از صامتها به رسم الخط فارسی مبدل نمیشوند هرچند تمهیداتی در این حیطه در حال شکلگیری است ولی همچنان یکی از مشکلات مطرح شده در حوزه ادبیات بومی لرستان به شمار میرود.
در این خصوص میتوان یادآور شد که یکی از بزرگترین آسیبهایی که گویششناسی ایرانی از آن رنج میبرد کمبود منابعی است که اطلاعات کافی در مورد پیشینه این گویشها در اختیار میگذارند، عدم وجود نظام نوشتاری به اکثر زبانها و لهجههای ایرانی، در کنار سنت رایج انتقال شفاهی آداب و سنن محلی در طول تاریخ باعث شده برخی کهنترین اقوام ایرانی (مانند قوم لر) علیرغم حضور دیرپای خود در پهنه ایران، فاقد تاریخ مدون و منظمی از سیر تکوین و تحول زبانهای خود باشند.
شاعر اهل لرستان که پیشتر رئیس انجمن ادبی استان را هم برعهده داشته است در این خصوص میگوید: مشکل نداشتن رسم الخط باعث میشود که ما خودمان نیز نوشتههای یکدیگر را نمیتوانیم به درستی و به راحتی بیان کنیم چه برسد به دیگران که به گویشهای لری تسلط ندارند، البته گویش بروجردی چون نزدیکی بیشتری با زبان فارسی دارد برای کسی که لری نمیداند قابل فهمتر است.
علی مرتضایی افزود: ترجمه (ترجمه شعر) در بسیاری موارد نمیتواند همان باشد که شاعر گفته است همانطور که ترجمه شعر بزرگان ما به زبانهای خارجی زیبایی و ارزش شعری را تماماً منتقل نمیکند.
این شاعر لرستانی با اشاره به گویشهای متعدد لری گفت: هر کسی در گویش خود راحتتر و بهتر میتواند شعر بسراید و منظور خود را راحتتر منتقل نماید، بنابراین پویایی بستگی به میزان آگاهی شاعر و ادیب از موضوع و توانایی در سرودن و ارائه کردم شاعر و ادیب دارد.
مرتضایی با تأکید بر اینکه شعر و ادبیات بومی میتواند عاملی برای بازگشت به فرهنگ اصیل هر جامعه باشد، گفت: فرهنگ اصیل ما متأسفانه امروزه در تمام کشور ضربه خورده و وضعیت مطلوبی ندارد، بسیاری از زیر ساختهای فرهنگی ما تخریب شده و اصالت خود را از دست داده است، برای بازسازی آن بزرگان در کل کشور و نیز در لرستان باید فرهنگ والای انسانی را که فرهنگ اصیل ماست بازسازی کنند.
آنچه از گفتههای اهل ادب و شعر لرستان بر میآید این است که ضمن تأکید بر غنای ارزشمند ادبیات بومی این دیار وشناساندن و معرفی بیشتر آثار موجود، ابتدا باید مشکلات اساسی و دلایل انفعال را بررسی کرد و با توجه خاص مسوولان حوزه فرهنگی که محوریت آن ارج و منزلت بخشیدن به شعرا و نویسندگان این دیار است در گامهای بعدی تمهیداتیاندیشید تا این حوزه به پویایی و ترقی که شایسته آن است برسد.
دیدگاهها