آثار باستانی و یا به عبارتی میراث فرهنگی هر کشور را می‌توان اصالت، هویت و به قول امروزی‌ها شناسنامه آن کشور نامید.
میراث فرهنگی به کلیه آثار باقی‌مانده از گذشتگان گفته می‌شود که دارای ارزش فرهنگی و تاریخی باشد. این آثار می‌توانند دربرگیرنده آثار ملموس مانند بناهای باستانی یا اشیای تاریخی و یا آثار ناملموس مانند زبان، آداب و رسوم یک منطقه، موسیقی و ... باشد که امروزه نهادهای مختلف در سراسر دنیا در حفظ این آثار برای آیندگان و نسل‌های بعدی می‌کوشند.میراث فرهنگی منحصربه‌فرد، غیرقابل جایگزینی و دارای جایگاه و اعتبار خاصی در بین کشورهای مختلف جهان می‌باشند. آثار ملموس قابل‌حمل نظیر آثار هنری و دیگر شاهکارهای فرهنگی و تاریخی، در موزه‌ها و گالری‌های هنری گردآوری و نگهداری می‌شوند و برای حفاظت آثار و بناهای باستانی، طرح‌های مختلفی به کار گرفته می‌شوند و در حفاظت آن‌ها دقت فراوانی صورت می‌گیرد.
البته برخی کشورها که دارای قدمت تاریخی شاخصی نیستند، با روش‌های امروزی به تاریخ‌سازی می‌پردازند. در حالی که بسیاری از کشورهای پیشرفته دنیا از آدامس جویده، جاسیگاری و کت و شلوار بزرگان خود، در موزه نگهداری می‌کنند و با این اشیاء سعی در تاریخ‌سازی دارند، بسیاری از آثار باستانی ما در خاک مدفون هستند و البته بسیاری از آثار هم سر از خاک بیرون آورده‌اند، یا از باد و باران در گزند هستند و یا آماج حملات یادگاری نویسان و قاچاقچیان عتیقه و ... قرار دارند!
آن طور که شواهد حاکی است حفظ بناهای تاریخی در ایران دغدغه بسیاری از مسئولان نیست و متاسفانه برخی از آثار تاریخی با خطر تخریب، فرسایش و حتی نابودی کامل مواجه هستند. چرا که برای نگهداری از این آثار ملی کمترین بودجه در نظر گرفته شده که اغلب آن هم بدون کارشناسی دقیق به هدر می‌رود و در حوزه‌ی کاری خود هزینه نمی‌شود. هر چند در این میان هستند افرادی که عامدانه یا از روی ناآگاهی خسارات جبران ناپذیری به این آثار وارد می‌کنند. اشیاء تاریخی این کشور هم قصه پر غصای دارند تا جایی که کند و کاو غیر مجاز و بیرون آوردن آثار باستانی در کشور به یک حرفه زیرزمینی تبدیل شده است و افراد بسیاری در جهت تعبیر رویای یک شبه پولدار شدن، دست به غارت اشیاء عتیقه کشور می‌زنند!
در واقع خلأ یک نهاد مستقل در جهت شناسایی، کشف، نگهداری و حفاظت از این آثار و ابنیه در کشور احساس می‌شود. تا جایی که فعالیت حفاران غیرمجاز در این داستان، بسیار منسجم‌تر و هدفمندتر از فعالیت‌های سازمان‌های متولی این امر است! گواه اظهارات بالا نیز کشف آثار و تپه‌های تاریخی توسط فعالان غیرمجاز در استان خوزستان می‌باشد. فعالیت حفاران غیر مجاز و قاچاقچیان در شهرستان امیدیه استان خوزستان منجر به کشف آثار در منطقه ای شده که پیش از این گمان می‌رفت فاقد آثار تاریخی و تپه‌های باستانی باشد. در این محوطه باز در شهرستان امیدیه حفاران غیرمجاز تعدادی حفاری انجام داده‌اند که در این حفاری‌های غیرمجاز تعدادی خشت‌های پخته‌شده ۵۰ در ۵۰ از دیوارهایی که در زیر زمین وجود داشته، کنده شده است. البته پیش از این هیچ محوطه تاریخی در این منطقه ثبت نشده است و محوطه به عنوان یک فضای باز طبیعی شناخته می‌شود!
در هر حال با توجه به قدمت و سابقه تاریخی چند هزارساله کشور ما و کشف انواع و اقسام آثار و اشیاء و ابنیه در شهرها و استان‌های مختلف پیش‌بینی می‌شود در اکثر نقاط کشور آثار و ابنیه تاریخی وجود داشته باشد. فلذا پیشنهاد می‌شود در هر استان یا در شهرستان‌هایی که احتمال وجود آثار تاریخی می‌رود، یک گروه متخصص شامل چند باستان‌شناس، نماینده دولت، نماینده نیروی انتظامی، نماینده قوه قضاییه و چند کارگر ماهر تشکیل شود و با تجهیزات و ادوات فلزیابی به کند و کاو و جستجو در مناطقی که احتمال تاریخی بودن آن‌ها می‌رود، بپردازند. حتی می‌توان در این امر از تجارب نیروهای متخصص سایر کشورها کمک گرفت و با وسایل و ادوات پیشرفته و با حفاری‌های علمی و قانونی نسبت به کشف آثار و ابنیه قدیمی پرداخت و به غنای تاریخ این بوم و بر افزود.
با این رویه و رویکرد علاوه بر اشتغال‌زایی برای دانشجویان و فارغ‌التحصیلان رشته‌های باستان‌شناسی، از غارت اشیاء عتیقه و میراث فرهنگی این مملکت توسط قاچاقچیان و حفاران غیرمجاز جلوگیری می‌شود و اشیا نیز به صورت علمی و منطقی از دل خاک بیرون آورده می‌شوند. از سوی دیگر کشف آثار جدید و احداث موزه‌های بیشتر باعث رونق و توسعه گردشگری و ایجاد اشتغال پایدار در کشور می‌شود. جا دارد مسئولان محترم متولی آثار و ابنیه تاریخی نگاه باستانی به این آثار نداشته باشند و سعی کنند با علم روز دنیا قبل از حفاران غیرمجاز، نسبت به شناسایی، کشف و خارج ساختن بخشی از تاریخ این مملکت از دل خاک اقدام کنند!
وحید حاج‌سعیدی
کلیک کنید
