استفاده از موسیقی در لرستان از تولد تا مرگ در زندگی مردمان این سرزمین، بیانگر اصالت دیرین موسیقی در فرهنگ و تمدن کهن این منطقه است.
موسیقی لرستان دقیق تقسیم‌بندی شده تا هر مراسمی که بیانگر دوره‌ای و زمانی خاص از زندگی انسان‌هاست را بتواند همراهی کند.
از بارزترین این تقسیم‌بندی موسیقی شادی و سور است که با تولد آغاز می‌شود و در آیین‌های عروسی به اوج می‌رسد و موسیقی سوگواری و عزا که در آیین چمر اجرا می‌شود.
تقسیم‌بندی موسیقی لری از نظر کارکردی اما شامل موسیقی و ترانه‌های غنایی و عاشقانه، حماسی رزمی، سوگواری، فصول، موسیقی و ترانه‌های کار و ترانه‌های طنز و انتقادی است.
ترانه «دایه‌دایه» مشهورترین و پرآوازه‌ترین سروده لری در بخش موسیقی و ترانه‌های حماسی لرستان به شمار می‌رود که حالا دیگر مرزهای لرستان را درهم نوردیده است و بیشتر موسیقی‌دانان با این تصنیف قدیمی آشنایی کامل دارند به‌طوری‌که این ترانه بارها توسط آهنگسازان محلی و ایرانی بازسازی و تنظیم شده است.
موسیقی و ترانه‌های سوگواری بیشتر جنبه آیینی دارد و در مواقع سوگواری از روزگار کهن تا کنون کاربرد فراوانی دارد.
در لرستان به سوگ «چمر» هم گفته می‌شود و مقامی موسیقایی هم با همین نام یعنی «چمری» وجود دارد که بخصوص در ماه محرم و در برگزاری مراسم عزاداری عاشورا که در برگیرنده نغمه‌ها و حالاتی عمیقا حزین است با سرنا و دهل اجرا می‌شود.
احسان عبدی پور که از نوازندگان نامدار سرنا در ایران و اهل لرستان است در این زمینه می‌گوید: این نوع موسیقی که مربوط به ماه محرم و عزاداری سالار شهیدان می‌شود به حدی حزن‌انگیز است که هر شنونده‌ای حتی کسی که برای اولین بار آن را گوش دهد شدیداً متأثر می‌شود.
وی گفت: یک اجرای سرنا نیز مختص به صبح عاشوراست و بسیار حزن‌انگیز و در عین حال رستاخیز گونه است و به جرات می‌توان گفت یکی از محزون‌ترین نغمه‌های جهان است.
به گفته این نوازنده لرستانی، موسیقی عاشورایی سرنا نغمه‌ای غم‌انگیز نه از سر عجز که در آن شکوه ایستادگی و شجاعت توام با حزنی غرورانگیز از حق‌طلبی حسین جاری است که با اشک در می‌آمیزد و رستاخیز می‌شود.
لرستان در برگزاری کنسرت‌های موسیقی در شمار استان‌های اول کشور
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی لرستان با اشاره به نگاه ویژه این اداره به برگزاری کنسرت‌های موسیقی گفت: به جرئت 
می‌توان گفت که لرستان در زمینه برگزاری و اجرای کنسرت‌های موسیقی در دو سال گذشته جزء استان‌های اول کشور است.
می‌توان گفت که لرستان در زمینه برگزاری و اجرای کنسرت‌های موسیقی در دو سال گذشته جزء استان‌های اول کشور است.حجت‌الاسلام حمیدرضا حنان افزود: بهره‌گیری از کلام مفید در موسیقی شرط اثرگذاری آن است و هنر موسیقی تنها در صورت همراهی کلام مفید با نغمه مفید می‌تواند به ارتقاء نفس بی انجامد در غیر این صورت سقوط می‌کند.
وی گفت: ما امروز در موسیقی با خلاء شعر خوب روبرو هستیم و باید به دنبال حل این مساله باشیم و اهالی موسیقی باید به دنبال بهره‌گیری از کلام مفید و مناسب در آثار خود باشند تا این هنر به جایگاه رفیعی که مدنظر عرفا و اندیشمندان است، برسد.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی لرستان همچنین گفت: شورای شعر و موسیقی به‌زودی در لرستان تشکیل می‌شود که در این شورا با مشخص کردن ویژگی‌های کلام مفید در موسیقی، از ورود شعرهای بی‌محتوا به آثار موسیقایی جلوگیری می‌شود.
وی یادآور شد: به منظور حمایت از آموزشگاه‌های آزاد هنری و با هدف سوق دادن هنرجویان به سمت این مراکز، به ادارات فرهنگ و ارشاد اسلامی سطح استان اعلام شده است هیچ‌گونه کلاس آموزش هنری از جمله موسیقی نباید در مجتمع‌های فرهنگی و هنری برگزار شود تا آموزشگاه‌های آزاد هنری رونق بیشتری داشته باشند و بتوانند هزینه‌های خود را تامین کنند.
موسیقی‌شناسی قومی لرستان
رئیس اداره امور هنری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی لرستان در خصوص موسیقی این استان گفت: در بررسی موسیقی‌شناسی قومی (اتنوموزیکولوژی) لرستان بخش‌های مهمی قابل‌توجه است که این بخش‌ها شامل سازهای رایج، تقسیم‌بندی موسیقی از نظر کارکردی و موسیقایی، نوازندگان، ارتباط بین شعر و موسیقی و سایر عناصر فرهنگی مرتبط و ویژگی‌های اقلیمی منطقه لرستان است که خود به‌تنهایی در یک بررسی جامع قابل بررسی است.
فرید رحمتی افزود: تقسیم بندی موسیقی لرستان در دو بخش صورت می‌گیرد که این دو شامل تقسیم‌بندی موسیقی از دیدگاه خاص موسیقی که در برگیرنده موسیقی سازی و آوازی می‌شود و شامل موسیقی‌های خاص مراسم شادی و سوگواری است.وی که کارشناس ارشد پژوهش هنر است اضافه کرد: تقسیم‌بندی موسیقی لرستان از نظر کارکردی نیز شامل موسیقی غنایی و عاشقانه، حماسی و رزمی، فصل‌ها، سور و شادی، سوگ و عزا، کار و موسیقی طنز و انتقادی است.
به گفته وی موسیقی غنایی در بخش سازی و ریتمیک شامل سنگین سه پا و بخش آوازی موسیقی غنایی از جمله آن‌ها شامل علی دوستی، میربگی، شیرین و خسرو و ساری خوانی است.
رحمتی همچنین گفت: موسیقی حماسی و رزمی به دو بخش کلامی و بی‌کلام تقسیم می‌شود که تصنیف‌های معروفی همچون دایه‌دایه و قدم خیر در بخش کلامی این نوع از موسیقی لرستان قرار می‌گیرند و بخش بی‌کلام نیز از جمله آن‌ها می‌توان به شاره راه، جنگه را و سوارهو اشاره کرد.
رئیس اداره امور هنری فرهنگ و ارشاد اسلامی لرستان گفت: موسیقی فصل‌ها یکی از موسیقی‌های مهم لرستان است که در آن متناسب با هر فصلی موسیقی مرتبط وجود دارد به عنوان مثال در موسیقی فصل بهار به برزه کوهی، فصل پاییز به آیین طلب باران و ماله ژیری که اشاره به منزلگاه پاییزی زندگی کوچ‌نشینی دارد می‌توان اشاره کرد و فصل زمستان نیز موسیقی مرتبط با شب یلدا را می‌توان نام برد.
وی بیان کرد: موسیقی مراسم شادی و عروسی و سوگواری و عزا در دو بخش سازی و سازی و آوازی قرار می‌گیرد که در بخش موسیقی سوگواری می‌توان به چمری، سحری، پاکتلی، شیونی و مویه اشاره کرد.
رحمتی با اشاره به اینکه موسیقی کار، یکی از موسیقی‌های اصلی لرستان به شمار می‌رود گفت: این نوع موسیقی دو بخش زنانه و مردانه را دربرمی گیرد که در کارهای زنانه می‌توان به موسیقی هنگام شیردوشی، لالایی و مشک زنی اشاره کرد و در بخش کارهای مردانه نیز می‌توان به کارهایی همچون خرمن‌کوبی و کوچ اشاره کرد که به منظور سهولت و تسریع در کار ترانه‌هایی به صورت فردی یا جمعی خوانده می‌شود.
رییس اداره امور هنری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی لرستان گفت: این استان یکی از مناطقی است که دارای موسیقی شناسنامه‌دار و شناخته شده است و هر جا که بحثی از پژوهش و تحقیق در خصوص موسیقی مطرح باشد حتما نام لرستان نیز در میان خواهد بود.
رحمتی افزود: در همین راستا قرار است مکتب‌خانه موسیقی استان لرستان راه‌اندازی شود که به عنوان مهم‌ترین مرکز تحقیقاتی موسیقی در استان تمامی امور پژوهشی و تحقیقاتی مرتبط را به‌طور تخصصی عهده‌دار خواهد بود.
وی تصریح کرد: با توجه به پیشینه و قدمت تاریخی موسیقی لرستان و با در نظر گرفتن اینکه موسیقی یک میراث معنوی ارزشمند است که تمامی دستگاه‌های فرهنگی و نه فقط اداره فرهنگ و ارشاد در قبال آن مسئول هستند باید با تعامل و همکاری بین دستگاه‌های مرتبط، مکانی که درخور و شایسته امور پژوهشی موسیقی باشد در نظر گرفته شود.
رحمتی گفت: این مکتب‌خانه عهده‌دار مستقیم طرح‌ها و پروژه‌های تحقیقاتی مرتبط با موسیقی است که با همکاری اداره کل میراث فرهنگی استان باید مکانی در شان موسیقی لرستان در نظر گرفته شود که نشان از عظمت و قدمت موسیقی لرستان داشته باشد.
موسیقی باید به اهل خودش سپرده شود
ایرج کاظمی عضو هیات علمی دانشگاه نیز در خصوص نقش و کارکرد اصیل موسیقی گفت: همواره موسیقی در دوران مختلف 
در شرایط خاص قرار داشته و با معضلات و چالش‌هایی همراه بوده که از آن دیدگاهی که موسیقی تعالی فرد را به دنبال دارد فاصله گرفته است.
در شرایط خاص قرار داشته و با معضلات و چالش‌هایی همراه بوده که از آن دیدگاهی که موسیقی تعالی فرد را به دنبال دارد فاصله گرفته است.وی با بیان اینکه موسیقی در لرستان از قدمت دیرینه‌ای برخوردار است گفت: موسیقی به عنوان هنری ارزشمند در استان لرستان در بطن و ذات مردم این دیار جای دارد.
کاظمی اظهار داشت: موسیقی هنر است و هنر در ذات ما مسلمانان وجود دارد که در اذان و صوت قرآن نیز شنیده می‌شود.
بر اساس کاوش‌های باستان‌شناسی در مناطق لرنشین، تصویری از رقص و پای‌کوبی بر قطعه‌ای سفالی به دست آمده که بیانگر قدمت موسیقی در این منطقه به هزاره چهارم پیش از میلاد مسیح است همچنین از آثار و شواهد به دست آمده در این مناطق تصاویری از آلات موسیقی مانند شیپور و تنبور بر روی ظروف نقره وجود دارد که نشان دهنده رواج موسیقی نزد این قوم در عهد ساسانی است.
در هر حال غنای موسیقی اصیل لری آوازه جهانی دارد و بنا بر گفته کارشناسان و صاحب‌نظران، موسیقی لرستان هنری شناسنامه‌دار و شناخته شده است که استفاده از این ظرفیت می‌تواند این استان را به پایلوت فرهنگی کشور تبدیل کند.
منبع: ایرنا
کلیک کنید
