زندگي اجتماعي صحنه تجلي انواع ارتباطات و تعاملات اجتماعي ميان افراد است. در زندگی اجتماعی مسائل فراوانی وجود دارد که تقریباً همه ما نسبت به آنها آگاه هستیم و اطلاعات کافی درباره آنها داریم و گاهی برای حل این مسائل، کمپینهایی در جامعه راهاندازی میشود و میلیونها نفر هم آنها لایک میکنند اما برای حل آنها کاری انجام نمیدهيم و تبدیل به کنش اجتماعی نمیشوند. کنش همان عملکرد هوشیارانه و به صورت تجربه آگاهانه در سازگاری فرد با محیط خود تعریف میشود، بنابراین شناخت بهتنهایی نمیتواند رفتارى را ایجاد کند، چهبسا انسان میداند که رفتارى مفید است و با آن که به آن علم دارد، ولى برخلاف آن عمل میکند.
ميان آگاه بودن نسبت به يك موضوع و تبدیلشدن آن موضوع به يك دغدغه اجتماعي تفاوتي جدي وجود دارد و درواقع وقتي يك موضوع به دغدغهاي اجتماعي تبديل ميشود كه ما حاضر باشيم براي آن هزينهاي بپردازيم مانند خطرات ویروس کرونا که همه نسبت به آن آگاهی پیدا کردیم اما عادی انگاری، مانع دغدغه شدن آن برای برخی از افراد میشود که این موضوع در خصوص یک اپیدمی کشنده، مانع بزرگی برای قطع زنجیره انتقال میگردد.
آگاهی و اطلاعرسانی يكي از متغيرهاي ضروري در تبدیلشدن يك موضوع به دستورالعمل اجتماعي است اما زمانی اثرگذار است که تمامی ابعاد اطلاعرسانی را با توجه به انواع مخاطبین در نظر داشته باشد تا بتواند خلاقانه و جذاب افراد را وادار به تحرک اجتماعی نماید.
دکتر حسن نمک دوست تهرانی، استاد علوم ارتباطات همواره بر لزوم توجه به سهگانه صحت، دقت و جامعیت در روزنامهنگاری علم، تأکید میکند که راهکار رفع آن بهرهگیری از توان و دانش متخصصان میانرشتهای در تحریریهها به خصوص در زمان بحران است. ضرورت ایجاد میز ویژه بحران کرونا در تحریریه رسانهها جهت پوشش جامع و بدون اشتباه بحران کرونا، متشکل از خبرنگاران ارشد، خبرنگاران آشنا به موضوع، افراد خلاق و ایده پرداز و چندین کارشناس و مشاور پزشکی، آمار، جامعهشناسی، روانشناسی و سایر موضوعات مرتبط در کلیه رسانهها توسط این استاد علوم ارتباطات مطرح شده است.
در این صورت علاوه بر پاسخگویی به فاکتورهای دقت، صحت و جامعیت، میتوان با بهره بردن از مشورت جامعهشناس و روانشناس از بروز اضطراب و افسردگی در سطح جامعه پیشگیری کرد.
در حال حاضر متأسفانه تعداد کشتههای کرونا در کشور از میانگین کشتههای جنگ در حال پیشی گرفتن است، جوامع امروز در وضعیت مشابه جنگ هستند و باید مانند آن زمان که در رسانهها میز جنگ داشتیم، امروز نیز در رسانهها میز بحران متشکل از تخصصهای بینرشتهای ایجاد شود.
به همان میزان که جامعه پزشکی در بحران کرونا از خود مایه گذاشته و در این زمینه احساس مسئولیت میکند، روزنامهنگاران علم و افراد فعال حوزه ارتباطات علم و سلامت نیز جزئی از این بازی توأم با احساس مسئولیت بوده و باید باشند. ایجاد میز کرونا در رسانههای پرمخاطب و تأثیرگذار، متشکل از متخصصین مربوطه با رویکردی جامع در تبدیل آگاهی به دغدغه و در نهایت تغییر رفتار مردم، بسیار ضروری است و رسانهها در شرایط بحرانی فعلی در این حوزه بسیار تعیین کننده هستند.
*مریم غفاری/ روزنامهنگار