یکی از معضلاتی که آثار تاریخی و باستانی لرستان را تهدید می‌کند نوشتار روی آثار تاریخی است؛ موضوعی که علاوه بر مخدوش کردن آثار و بناهای تاریخی منظره نامطلوبی هم ایجاد می‌کند. این پدیده که به «وندالیسم» مشهور است موجب تخریب بنا‌های تاریخی و با‌ارزش می‌شود. لرستان با بیش از 5 هزار اثر تاریخی که نزدیک به 2300 اثر آن ثبت کشوری شده است یکی از استان‌های غنی به لحاظ وجود آثار تاریخی است که ظرفیت مهمی در جذب گردشگر دارد.

اطلاع‌رسانی نکردن در خصوص آثار تاریخی، آگاه نبودن افراد از جرم بودن این کار، بازدارنده نبودن قوانین و وجود افراد سودجو که اقدام به تبلیغات روی بناهای تاریخی می‌کنند از مواردی است که موجب شده است شاهد وقوع آن باشیم. با توجه به جایگاه آثار تاریخی و باستانی متولیان میراث فرهنگی می‌بایست راهکاری بیندیشند تا دیگر شاهد تخریب آثار باستانی با نوشتار روی این بناها نباشیم زیرا حفظ و نگهداری این آثار ابتدا بر عهده میراث فرهنگی است و علاوه بر آن نیاز است با استفاده از روش‌ها و برنامه‌های مختلف فرهنگ‌سازی صورت بگیرد تا مردم به ارزش آثار تاریخی پی ببرند.

 

 آثار تاریخی ایستگاه یادگاری نیستند

یک کارشناس گردشگری، حفظ و نگهداری میراث فرهنگی استان را گام مهمی در جلوگیری از خود‌باختگی فرهنگی عنوان می‌کند، می‌گوید: مردم باید به این سطح از آگاهی برسند که آثار تاریخی ایستگاه یادگاری نیست.

«معصومه صفری» اظهار می‌کند: پدیده نوشتن یادگاری روی آثار تاریخی یکی از اقدامات ناپسند است که تخریب آثار باستانی و تاریخی را به دنبال دارد.

وی با اشاره به اینکه یکی از افتخارات لرستان پیشینه تاریخی کهن است، می‌افزاید: حفظ این آثار باید مورد توجه متولیان میراث فرهنگی، مردم و انجمن‌های مردم‌نهاد که در این حوزه فعالیت دارند قرار بگیرد.

صفری نصب تابلوهای هشداردهنده بزرگ در کنار آثار تاریخی به‌منظور ننوشتن یادگاری بر روی این آثار را در کاهش این پدیده مؤثر عنوان می‌کند.

 

«افسانه طالب‌» یکی از شهروندان خرم‌آبادی پدیده نوشتن یادگاری روی آثار باستانی را امری نامطلوب می‌داند و اظهار می‌کند: شاید یکی از دلایل انجام این کار از سوی افراد به علت نداشتن اطلاع کافی از ارزش آثار تاریخی و باستانی است. بی‌اطلاعی از جرم بودن این کار موجب شده برخی افراد تبلیغات‌شان را روی آثار تاریخی بنویسند. وی ادامه می‌دهد: بی‌شک مخدوش کردن، کنده‌کاری و یادگاری‌نویسی به هر دلیل و عنوانی روی آثار تاریخی باعث آسیب می‌شود و متولیان می‌بایست برخوردهای قاطع‌تری با افراد متخلف داشته باشند‌.

 

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی‌، صنایع‌دستی و گردشگری لرستان با اشاره به اینکه نوشتار روی آثار تاریخی به عنوان یک معضل جدی مطرح است، می‌گوید: این کار یک اقدام ضد فرهنگی است که به تخریب بنا و آثار تاریخی منجر می‌شود.

«محمدرضا اسدی» با تاکید بر اینکه تبلیغات و نوشتن یادگاری روی آثار تاریخی چالشی برای آثار استان است، اظهار می‌کند: این پدیده که از نگاه بین‌المللی به وندالیسم معروف است آسیب عمدی انسانی به آثار باارزش فرهنگی شناخته می‌شود.

اسدی می‌افزاید: در این مورد شکایات زیادی داشته‌ایم‌ و افرادی که نام و آدرسشان روی آثار و بناهای تاریخی ثبت شده و مشخص بود را شناسایی کردیم و آن‌ها را به پرداخت خسارت‌های وارده به بنای تاریخی ملزم کردیم.

وی با اشاره به مفاد قانونی مبنی بر جرم بودن این کار می‌گوید: طبق ماده 568 و 569 مجازات‌های بازدارنده اسلامی در حوزه میراث فرهنگی این کار جرم است و افراد متخلف از یک ماه تا 3 ماه و حتی یک‌سال هم متحمل حبس می‌شوند.

 

معاون اداره کل میراث فرهنگی با اشاره به این مطلب که پدیده یادگاری نوشتن روی آثار تاریخی در 3 مقوله می‌گنجد، عنوان می‌کند: نوشتن یادگاری در محدوده خود آثار، بناهای تاریخی و همچنین در واحدهایی که ارزش ثبت تاریخی دارند جرم محسوب می‌شود. البته مجازات بر اساس نوع جرم و میزان خسارت وارد شده متفاوت است و در واقع به فراخور جرم مجازات تعیین می‌شود.

اسدی با اشاره به این مطلب که نوشتار روی آثار تاریخی توسط برخی گردشگر‌نماها صورت می‌گیرد می‌افزاید: ممکن است پاک کردن یک نام و نام خانوادگی یک‌میلیون تومان هزینه روی دست اداره میراث فرهنگی بگذارد.

وی در پاسخ به این پرسش که نوشتن بیشتر در کدام آثار رخ می‌دهد، می‌گوید: در همه‌جا شاهد این کار هستیم اما بیشتر در محدوده بافت‌های تاریخی شهرهای خرم‌آباد و بروجرد، پل گپ، قلعه‌فلک‌الافلاک این کار انجام می‌شود.

اسدی تاکید می‌کند: میراث فرهنگی آن طور که باید و شاید نتوانسته از آثار تاریخی و باستانی حمایت و ارزش و جایگاه این آثار را به درستی معرفی کند‌. به عنوان نمونه هیچ تابلوی هشداردهنده‌ای در نزدیکی آثار تاریخی نصب نشده یا تذکری درخصوص ممنوعیت نوشتار در این مناطق منظور نشده است.

 

یک کارشناس مسئول حقوقی اداره کل میراث فرهنگی لرستان با اشاره به اینکه نوشتن یادگاری بیشتر روی آثار تاریخی شهر خرم‌آباد انجام می‌شود، اظهار می‌کند: این نوشتار‌ها را می‌توان بیشتر روی دیوارهای قلعه فلک‌الافلاک، پل گپ، گرداب بردینه و ... مشاهده کرد.

«محمود رضا مرادی» ادامه می‌دهد: ما در ایام انتخابات بیشترین شکایت را علیه افرادی که اقدام به شعارنویسی روی آثار تاریخی کرده‌اند داشته‌ایم به طوری که در این ایام 10 تا 15 مورد شکایت از افرادی که اقدام به شعارنویسی روی آثار تاریخی کرده‌اند ثبت شده است.

مرادی با تاکید بر اینکه افراد شناسایی شده موظف هستند همه این نوشته‌ها را با نظارت کارشناس میراث فرهنگی پاک و محو کنند، می‌افزاید: افرادی که هنگام تبلیغات شماره یا آدرسشان را نوشته‌اند راحت‌تر قابل‌شناسایی هستند.

وی به اعمال قوانین سختگیرانِ برای این افراد اشاره می‌کند و می‌گوید: بعد از شناسایی کسانی که در تخریب آثار باستانی دست داشته‌اند و تعیین و جبران خسارت، حبس خیلی کم پیش آمده که این افراد متحمل حبس شوند در صورتی که باید سختگیرانه‌تر برخورد شود.

این کارشناس اطلاع‌رسانی را راهکار مناسبی در کاهش پدیده وندالیسم عنوان می‌کند و می‌افزاید: البته دادستانی باید به عنوان مدعی‌العموم در این مورد ورود جدی داشته است.

اسدی تاکید می‌کند: شهروندان به محض مشاهده هرگونه نوشتار روی آثار تاریخی موارد را به ما گزارش دهند تا هم با متخلفان برخورد شود هم اقدامات لازم برای پاک کردن این نوشتارها از روی آثار تاریخی انجام شود.

 

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی‌، صنایع‌دستی و گردشگری لرستان با بیان این مطلب که آسیب به آثار تاریخی از سوی دو قشر انجام می‌شود، اظهار می‌کند: یک دسته افرادی هستند که از ارزش آثار تاریخی آگاهی ندارند و یک عده هم به صورت عمدی و سودجویانه با عنوان تبلیغات اقدام به این کار می‌کنند. «محمدرضا اسدی» عمده‌ترین دلیل این رخداد را فقر فرهنگی عنوان می‌کند و می‌افزاید: افراد به دلیل همین ناآگاهی به خود اجازه می‌دهند به هر چیزی آسیب و خسارت وارد کنند؛ این در حالی است که میراث فرهنگی میراث همه مردم است. این مسئول در پاسخ به این پرسش که آیا در حال حاضر قوانین بازدارنده‌ای وجود دارد، بیان می‌کند: قوانین وجود دارند اما باید سختگیرانه‌تر باشند؛ یعنی باید افراد متخلف اصلاح شوند تا افراد سودجو هم به خود اجازه تکرار جرم را ندهند. وی معتقد است؛ جلوگیری از نوشتار روی آثار تاریخی نیازمند فرهنگ‌سازی است که باید مورد توجه همه دوستداران فرهنگ و اصحاب رسانه قرار بگیرد.

 

نسرین صفر بیرانوند/ همشهری

 

مطلب مرتبط:  تمدن لرستان و بی‌مهری وندال‌ها!