تاریخ خوشنویسی را در شهر ما باید از لابه‌لای قولنامه‌ها سندهای ازدواج و مالکیت، سنگ گورها و دیگر کتیبه‌ها جستجو کرد.

بیشتر خط نویسان دیار، با همت شخصی گاه خودآموخته و زمانی استاد دیده بر کشیده شده‌اند.

((در خصوص پیشینه و شناسنامه هنر خوشنویسی، تذهیب و حجاری خرم‌آباد از حدود پنج قرن پیش تا به امروز با استناد به نظری از استاد امیرخانی به هنگام گشایش انجمن خوشنویسان لرستان، بعد از بازدیدی که ایشان از سنگ قبور قبرستان خضر داشتند و در سمیناری که در تبریز برگزار گردید، گفت: در خرم‌آباد گنجینه‌ای از هنر خوشنویسی را دیدم که تا کنون در کمتر جایی با آن مواجه گردیده‌ام؛ یعنی این‌که قبلاً خوشنویسان و هنرمندان تذهیب‌کار و حجار بی‌نظر در این دیار می‌زیسته‌اند که نه‌تنها از مفاخر هنر در ایران، بلکه در جهان اسلام و مشرق زمین بوده‌اند.

او از هنرمندانی بسیار از جمله استاد محمد کمالوند خرم‌آبادی فرزندان ملأ محمد رفیع که بنا به نظر استاد امیرخانی بزرگ‌ترین خوشنویس نستعلیقی است که تاکنون پا به عرصه وجود گذاشته یاد می‌کند و می‌گوید: هنر تذهیب و ابزارزنی سنگ برای ستون‌های بلند مساجد و پایه‌های پل نیز در خانواده حجاریان که از اصیل‌ترین خانواده‌های خرم‌آبادی است ریشه دارد.

 فامیل مذکور که در رشته‌های نستعلیق، ثلث و نسخ و شکسته صاحب مرتبطی والا بوده‌اند...

نمونه‌های سنگ‌نوشته‌های موجود در خرم‌آباد از بدیهی‌ترین و زیباترین آثار موجود در ایران‌زمین است.

در خصوص آثار خوشنویسان خرم‌آباد به‌صورت مرقعات و کتابت قرآن مجید و ادعیه اثری از استاد میرزاعلی کمالوند باقی‌ مانده که یک جلد مثنوی به خط شکسته و در ردیف‌کارهای درویش عبدالمجید طالقانی است...

متأسفانه بیشتر آثار که به شکل وقف در مساجد نگاهداری می‌شده توسط غارتگران فرهنگی سرقت و از آن‌ها چیزی بر جای نمانده است)).

(( از خانواده‌های خوشنویسی شهری که هنر خود را در نسل در نسل پیش گرفته‌اند و فرزندانشان از حیث خوشنویسی پدر پیشه بوده‌اند، باید از خانواده کمالوند یاد شود. همچنین نقش اداره معارف/ فرهنگ/ آموزش‌وپرورش را در ترویج خوشنویسی در سده حاضر، نباید فراموش کرد.

با گذر از پیشینه تاریخی هنر خوشنویسی خرم‌آباد و رسیدن به روزگار معاصر نام محمدصادق سیف است که بر برگ اول شناسنامه خوشنویسی در این دیدار خوش می‌درخشد.

هم او است که در سال 1352 با تلاش و عشق و علاقه فراوان کار آموزش خوشنویسی را از اداره کل فرهنگ و هنر آن روزگار و آموزشگاه‌های شهر شروع کرد و سپس دامنه کاری را که تا به امروز حاصلش تقدیم 40 نفر خوشنویس با درجه ممتاز، 200 نفر با درجه عالی و 2000 نفر با درجه متوسط و خوش به جامعه هنری است را به مراکز علمی چون دانشگاه لرستان، مرکز آموزش مدیریت دولتی، مرکز تربیت‌معلم و اکثر شهرهای لرستان کشانده و با آموزش خصوصی نستعلیق، ثلث و شکسته ریشه‌های این هنر را در زادگاهش استوار و پا بر جای می‌دارد...)).

از خوشنویسان مبرز معاصر که به مرتبط استادی رسیده‌اند باید از نورالدین فریور و هوشنگ فریور نام برد.

حسن تهمتن (متولد ۱۳۳۰) متولد حکیم‌آباد خرم‌آباد که بعدها مدرس خوشنویسی شد و نمایشگاه‌های گوناگونی ازجمله در تالار نگارخانه میرملاس خرم‌آباد برگزار کرد، درباره چگونگی آموزش خود می‌گوید: ((در آن شرایط به علت نبود منابع و مأخذ بیشتر از روی خطوط قدما و رسم‌الخط‌های قدیمی استفاده می‌کردم. مهم‌ترین منبعی که آن موقع در اختیار ما بود جزوه‌ای کوچک بود به نام عم‌جزء که شامل چند مورد از قرآن مجید بود که بنده به یاد دارم در ابتداء خط نسخ را با این جزوه شروع کردم و بعد از آن با نگاه کردن به سر در مساجد و کتیبه‌ها تا حدودی با خط ثلث نیز آشنا شدم.
نکته قابل‌توجه این‌که در آن شرایط اصلاً تشویق و ترغیبی در بین نبود و متأسفانه افرادی مثل بنده که کم هم نبودن اگر مایعی داشتند یا از طرف خانواده و یا از طرف معلمین مربوطه مورد شماتت و سرزنش قرار می‌گرفتند و شاید یکی از دلایلی که در آن شرایط دشوار باعث ادامه کار شد و ما را بیشتر جدی کرد همین تنگ شدن عرصه کار بود.

بالاخره هیچ‌کدام از این موانع نتوانست بنده را در مسیری که در پیش گرفته بودم منصرف نماید و کارم را با حرص و ولع بیشتر ادامه می‌دادم.

تمرین و ممارست با خطوط نسخ و ثلث ادامه داشت تا بالاخره بعد از سال‌های سال گمشده را خود را یافته و در سایه این دو خط به معبود خود یعنی خط نستعلیق رسیدم و از آن پس برای دست‌یابی به افق‌های تازه‌ای در این خط تلاش مضاعفی را شروع نمودم.

با همکاری و مساعدت برادر و استاد ارجمند آقای نژادفرد لرستانی به انجمن خوشنویسان تهران معرفی و زیر نظر استاد گرامی آقای امیر فلسفی شروع به کار نمودم و با عشق و علاقه وافری که روزبه‌روز افزون‌تر می‌شد؛ مدت چهار سال از تعلیمات و راهنمایی‌های ایشان به‌صورت مکاتبه‌ای و گهگاه حضوری استفاده نمودم و موفق به گذراندن دوران ممتاز شدم. یک سال و اندی نیز دوره تکمیلی را طی نمودم...

خط دوم بنده خط شکسته یادگار گرامی و ارزشمند مرحوم طالقانی است که به مدت یک سال نزد استاد گرامی آقای طهرانی به فراگیری آن مشغول بودم)).

میان خوشنویسان نسل پرور و پرتلاش دو نام را به یاد دارم: اسماعیل نژادفرد لرستانی و مهران جمشیدیان که به مدارک فوق امتیاز رسیدند و افزون بر کلاس‌های آموزشی به نگارش کتاب‌های تعلیمی و رسم‌الخط مبادرت کردند. به این دو باید مجتبی عطاری را هم افزود که با تدریس و برگزاری نمایشگاه به رواج خوشنویسی مدد رساند.

سه تن یادشده از نسل متولیان دهه سی هستند. از نسل متولد دهه ۴۰ نیز غلام‌علی شوهانی، اشرفی یگانه‌فرد و محمد میرزایی به مرتبط فوق ممتاز رسیدند و در فزونی عدد خوشنویسان شهر سهم ارزنده‌ای دارند.

 با قدردانی از کوشش‌های فردی، باید دانست خوشنویسی در شهر با دو نقطه عطف دارد:

نخست سال ۱۳۵۲ با برپایی کلاس‌های آموزشی استاد محمدصادق سیف در اداره کل فرهنگ و هنر و تشکیل انجمن خوشنویسان (دوره اول) و دو دیگر تأسیس انجمن خوشنویسان در سال ۱۳۶۰ (دوره دوم)، سه مدیر نخست انجمن خوشنویسان خرم‌آباد، نژادفرد لرستانی، محمدصادق سیف و مهران جمشیدیان بودند.

 

 

انتخاب متن: امیررضا قاسمی

دیدگاه‌ها