احمد پرویز: آدم‌های خوب و پرتلاش در دنیا بسیارند، من می‌خواهم برای یک‌دم هم که شده از شخصی صحبت کنم که در شرایط سخت زندگی، دیگران می‌توانستند روی او حساب دیگری باز کنند؛ و او کسی نیست جز بانی پل حاجی خرم‌آباد.

 فهمیدن چنین مردی خیلی هم سخت نیست، اما چرا باید خیلی راحت امروز از روی پل او بگذریم و از او یادی نکنیم، آنان که به مدت طولانی‌تری حافظه‌شان خوب باقی مانده است، راجع به زندگی شادروان حاجی علی‌اصغر ناصریان خرم‌آبادی و خصوصیات کسب‌وکار او مطالبی را تحریر کرده‌اند.

نگاهی کوتاه به زندگی سعادتمند او نشان می‌دهد؛ علی‌اصغر در عنفوان جوانی، کنار عموی نعل‌بندش کربلایی شفیع در میدان نعل‌بندان خرم‌آباد کارش را آغاز کرد، اما اصولاً کار او نعل‌بندی نبود و هیچ‌گاه ابایی نداشت که او را علی‌اصغر نعل‌بند بنامند.

با این وجود، حضور او در بازار، موجب شد با دوستان جدیدی از نظامیان آشنا شود که برای تهیه جیره و علیق و برخی اقلام تدارکاتی به او نیاز پیدا کردند. اگرچه، کار او در ابتدا دشوار و غیر جذاب بود، اما این مرد موردمطالعه‌ی ما خیلی زود به شهرت و ثروت رسید.

 در این صفحه، شاید فقط لازم بود که از پل حاجی و کتیبه‌ی او در شهر خرم‌آباد صحبت می‌کردم که هنوز رابطه قدیمی و مستقیمی با زنده کردن نام او دارد؛ اما تلاش ستودنی و پرقدرت این مرد بی‌نهایت خوب بوده است و من نمی‌توانم از شخصیت خلاق و مسلط او به‌سرعت بگذرم.

 شاید خیلی از شماها پیاده‌روی‌های زیادی بر روی پلی که او بانی آن است داشته و یا قرارهای زیادی بر سر این پل در خرم‌آباد گذاشته‌اید، اما شاید هرگز در خصوص سازنده این پل حرفی نزده‌اید.

بااین‌وجود، هنوز خیلی دیر نیست تا پل او هست زمان هم برای دوست داشتن او باقی مانده است.

الآن حدود 67 سال و 7 ماه از عمر این پل گذشته و در دهه‌ی هفتادسالگی عمرش، گویا این اثر معمارانه، همچنان می‌خواهد مادام‌العمر باقی بماند و درخشش خاص و شگفت انگیزش را به رخ مسئولان پل‌ساز امروزی در لرستان بکشد.

شاید شما بخواهید بیشتر در باره سازنده‌ی این پل بدانید. کافی است شرایط سخت، آغاز سال 1332 شمسی را در ذهنتان مرور کنید، بهار در راه بود و باران‌های سیل‌آسا اثر وحشتناکی روی ساکنان شهر خرم‌آباد برجای می‌گذشت که تا آن زمان، تنها یک پل ارتباطی (پل گپ) از عهد قجر و چه‌بسا فراتر، ارتباط آن‌ها را با آن‌سوی رودخانه برقرار می‌کرد، مکاتبات زیادی با مقامات حکومتی در تهران برای ایجاد پلی نوین در جریان بود، اما گفته می‌شود که همه‌ی آن مکاتبات بی‌نتیجه به پایان رسید.

 در این هنگام مردی که هشتاد بهار را در خرم‌آباد پشت سر گذاشته بود، متواضع و فروتن پا پیش گذاشت و گفت: من پل را خواهم ساخت، باید دانست که در آن زمان، هیچ‌کس، توانایی کاری که او در آن دوران کرد را نداشت.

خوب باید اضافه کنم، همه ما مسلمان هستیم و همیشه به دنبال روزهای خوب و به دنبال چیزی هستیم که کارمان را بهبود بخشد. کسانی که آن روز را به‌خوبی به یاد می‌آورند گفته‌اند: مشاهیر شهر و بزرگان خرم‌آباد جمع شدند و در نیمه شعبان هزار و سیصد و هفتاد و دو هجری قمری (معادل پنجشنبه ده اردیبهشت هزار و سیصد و سی و دو شمسی) کلنگ آن را طی مراسمی توسط حاج‌آقا جواد جزایری بر زمین کوبیدند، البته ظاهراً تیمسار فرمانده لشگر پنج و چند سرهنگ مهندس نیز حضور داشتند و قرار بر این شد که ارتش، طی قراردادی استاد ابوالقاسم شیرازی را برای کارهای تراش سنگ در اختیار مقاطعه‌کاران پل‌ساز قرار دهند.




قلعه فلک‌الافلاک و پل‌حاجی در سال -1354 خرم آباد

 از طرف دیگر اداره راه که همواره در جواب شکوائیه‌های مردم اعلام می‌کرد: «چون پل در داخل شهر خرم‌آباد بناست که ساخته شود، ساختمان آن بر عهده‌ی شهرداری محل و وزارت کشور است» با این وجود، معمار معروف خود را که در احداث پل تجارب زیادی داشت به نام یوسف فشنگچی قزوینی به عنوان مقاطعه‌کار معرفی نمود تا پل حاجی را همانند ده‌ها پل دیگر به نحو احسن بنا کند.

 گفته می‌شود عبدالحسین مرادیانی مجری شرکت انگلیسی نیز با این پروژه همکاری نمود؛ به این ترتیب، آغاز عملیات، مطابق کتیبه، پنج روز بعد از کلنگ زنی یعنی سه‌شنبه پانزدهم اردیبهشت هزار و سیصد و سی‌ودو شمسی عملاً صورت پذیرفت دو سال طول کشید و پل در سال هزار و سیصد و هفتادوچهار قمری معادل سال هزار و سیصد و سی‌وچهار شمسی مورد بهره‌برداری قرار گرفت.

بگذریم، لابد می‌دانید، همیشه مردم برای سازندگان پل یک داستان برای تعریف کردن، دارند، اما داستانی که ماندگار شده این است که حاجی علی عسگر پس از ویرانی پل چوبی زمانپور در محل کنونی روزی شاهد عبور سخت مردم از رودخانه بود و دل او با حالتی محزون‌تر و غمگین‌تر برای زنان و کودکان سوخت، او تصمیم گرفت با صرف هزینه سیصد هزار تومان پل جدیدی را بنا کند، اما پس از اتمام کار معلوم شد، هزینه احداث پل، مبلغی بالغ‌بر شش‌صد هزار تومان مخارج در برداشته است.

در حال حاضر، پل حاجی خرم‌آباد، دارای نه چشمه طاق به ارتفاع حدود هفت متر است فاصله بین هر یک از پایه‌ها و یا عرض دهانه‌ی هر قوس چیزی حدود هفت متر و ده سانتیمتر است پوشش طاق چشمه‌ها از نوع قوس نیم‌دایره‌ای است و پایه‌های پل، دارای آب‌شکن‌های پیش‌آمده و مثلثی در جلو هستند و به شکل نیم‌دایره در عقب پایه‌ها طراحی شده‌اند.

ظاهراً طول کلی هر پایه در امتداد گذر آب حدود چهارده و نیم متر و از عرض عبورگاه فعلی پل بی‌اطلاعم اما طول پل بیش از هشتادوچهار متر است و امروز خیابان دوازده‌برجی را به خیابان علوی (شش بهمن قدیم) متصل می‌کند.

ظاهراً سه و یا چهار سال قبل از ساخت پل حاجی در این محل یک پل چوبی وجود داشته که دوام چندانی نداشت و با تخریب آن پل حاجی جایگزین آن شد.

 پس از احداث پل حاجی «گذر از رودخانه و عبور و مرور ساکنین حومه شهر از طریق محل پل حاجی صورت می‌گرفت؛ که با طی سه چهار کیلومتر از میان کوچه‌باغ‌ها به شهر می‌رسیدند»؛ و به این ترتیب، داستان بقای این پل تا امروز ماندگار شده است.

 

 

قدرت الله مومنی، پیشینه دادگستری و ثبت اسناد و املاک انتشارات شاپور خواست ١٣٨٧

رضا اقبالی، مندرج در متارخ ١٣٨٩

فرید بهرامی، مندرج در متارخ، ١٣٨٩

احمد پرویز و علیرضا فرزین، ١٣٩۰، خرم‌آباد، انتشارات فرهنگسرای میردشتی

پیام اناری، مندرج در کانال خرم‌آباد قدیم/ یافته

سید فرید قاسمی، دانشنامک خرم‌آباد - سرگذشت خرم‌آباد

عطا حسن‌پور و رضا میرزایی، لرستان در گنجینه آب، نشر هم پا، 1397

 

 

پایگاه خبری یافته

 


************************
مطلب مرتبط: از آرشیو یافته:

بخش: معرفی

مجموعه : عكس‌هاي قديمي لرستان

تاریخ ایجاد در 18 اسفند 1392 | ساعت 04:20

دیدگاه‌ها