امروزه علوم متعددی در حال یادگیری و گسترش میباشند که یکی از آنها نحوه تعامل برقرار کردن افراد با یکدیگر و تأثیرات آن بر ابعاد مختلف زندگی است.
از این رویکرد که فن بیان نامیده میشود میتوان علاوه بر ارائه بهتر مطلب، به درک شایسته و قابل فهمی از طرف مقابل نیز دست یافت.
فن بیان ترکیبی از علم و هنر است
همه ساله در مراکز آموزشی فن بیان در سراسر دنیا و کتابهای آموزش فن بیان این علم منتشر و گسترش پیدا میکند.
امروزه در دنیا اساتید زیادی در این حوزه فعال هستند. از اساتید بینالمللی فن بیان میتوان به استاد تی جی واکر، کریس اندرسون، کارماین گالو اشاره کرد و از اساتید کشور خودمان نیز میتوان از استاد محمد پیام بهرامپور، استاد علیرضا وارسته و استاد فریبا علومی نام برد.
علیرضا حسنزاده، مدرس و مربی فن بیان و سخنرانی و نویسنده کتاب تمومش کن از مدرسان کشوری فن بیان است که دارای مدرک سرتیفیکیت فن بیان و ارتباطات از آکادمی mpt اتریش است. او درباره فن بیان و کاربردها و مختصات این علم معتقد است:
توانایی صحبت کردن در هر زمان، مکان و هر شرایطی متناسب با مخاطب با بالاترین تأثیر فن بیان نام دارد. فن بیان در سراسر زندگی ما تأثیر بسزایی دارد؛ در مکالمات روزمره، در تدریس، سخنرانی، فروش، مشاوره دادن، دفاعیه یک وکیل، ارائه پایاننامه و... در ضمن باید گفت: حدود ۹۹ درصد افراد دارای صدای خوبی هستند اما چون صدای خود را تقویت نکردهاند و روش صحیح تولید صدا را فرا نگرفتهاند دارای یک صدای معمولی و خام هستند و تجربه نشان داده است که اکثر افراد از صدای خود راضی نیستند زیرا هنوز صدای پرورش یافته خود را نشنیدهاند، اگر با تمرین اصولی صداسازی صدای خود را پرورش دهند به صدای خود علاقهمند خواهند شد. درست است که جنس و رنگ صدای هر شخص منحصر به فرد و غیر قابل تغییر است اما میزان طنین صدا، برد و رسایی صدا، شفافیت صدا و... قابل رشد میباشد.
دستیابی به اصول و فنون این رویکرد نیازمند آگاهی از یک سری مقدمات است. یکی از مهمترین مهارتهایی که در فن بیان بسیار حائز اهمیت است صداسازی است، هنگامی که صدای خود را به صورت اصولی و صحیح پرورش میدهیم میتوانیم لحنهای مختلف را اجرا کنیم، به بیان خود فراز و فرود دهیم، صدایمان بعد از صحبت طولانی خسته نشود، صدایمان بسیار شفاف و واضح به گوش مخاطب برسد و...
صداسازی تشکیل شده از آموزشهای تئوری و تمرین عملی میباشد که در بخش تئوری به شناخت دستگاه تولید صوت، دستگاه تنفس، تنفس دیافراگمی و... و در بخش عملی به تقویت طنین صدا، اصلاح جای درست صدا، تقویت عضله دیافراگم، تقویت رزوناتورها یا تشدیدکنندههای صدا و.... پرداخته میشود.
هوش کلامی
تقویت هوش کلامی به ما کمک میکند که بتوانیم پشت سر هم کلمه بسازیم و بیان کنیم این یعنی بتوانیم مفاهیمی که در ذهن داریم را با بهترین کلمات و به صورت روان به مخاطب منتقل کنیم بدون اینکه حرف کم بیاریم یا زیاد از جاپرکنها مثل اِ، آم، در واقع، فی الواقع و... استفاده کنیم.
مخاطبشناسی
در بحث مخاطبشناسی ما با توجه به شناختی که نسبت به روحیات، فضای ذهنی، میزان دانش و... مخاطب بدست میآوریم محتوا و نحوه اجرای خود را متناسب با آن ارائه میکنیم که این باعث تأثیرگذاری هر چه بیشتر در مخاطب میشود.
در واقع اگر یک شخص دوست، همکار، همسر و... خود را به طور صحیح بشناسد و متناسب با هر یک ارتباط برقرار کند میتواند ارتباطات حرفهای و پایداری را شکل دهد.
زبان بدن
زبان بدن زبانی مشترک بین تمام انسانها میباشد، حتی وقتی یک انسان به دنیا میآید با زبان بدن خود با والدین و اطرافیانش صحبت میکند.
بخش عظیمی از تأثیرگذاری در ارتباطات توسط زبان بدن اتفاق میافتد که در این زمینه پروفسور آلبرت محرابیان که یک محقق در زمینه ارتباطات هستند یک پژوهشی دارند که نتیجه آن به این شکل است:
میزان اثرگذاری زبان بدن در روابط عاشقانه ۵۵ درصد، لحن ۳۸ درصد میباشد و کلمات تنها ۷ درصد از این اثرگذاری را به خود اختصاص میدهند. (توجه شود که این درصدها برای میزان «اثرگذاری» میباشد نه میزان انتقال پیام)
مهارتهای دیگری از جمله شخصیتشناسی، پیکربندی محتوا، استفاده از ابزار و تکنولوژی برای انتقال قدرتمند محتوا و.... در فن بیان وجود دارند که بیان آنها از حوصلهی این نوشتار خارج است.
در پایان به این نکته اشاره میکنم که بنده به عنوان مربی فن بیان و صداسازی باور دارم که اگر من توانستهام مهارتهای ارتباطی خود را ارتقاء دهم قطعاً بقیهی افراد هم میتوانند این کار را بکنند به شرط اینکه خود را باور کنند و تحت نظر یک استاد حرفهای فن بیان آموزش اصولی ببینند و تمرین کنند.
علیرضا حسنزاده، مدرس کشوری فن بیان و سخنران