موضوع امنیت اجتماعی زنان برای مشارکت آنان در جامعه حائز اهمیت است، اگر زنان به هر دلیلی احساس امنیت نکنند تأثیر مستقیمی به مشارکت آنان دارد. زمانی که از مشارکت سخن گفته میشود میتواند اشکال مختلفی بگیرد از حضور در فضاهای عمومی بهمنظور پر کردن اوقات فراغت بهصورت مؤثر، مشارکت در آموزش مانند رفتن به مدرسه و دانشگاه تا مشارکت در بازار کار بهمنظور اشتغال و کسب درامد.
در چند دهه گذشته مشارکت زنان در جامعه در ابعاد مختلف ازجمله آموزشی رشد قال توجهی داشته است. رشد مشارکت اقتصادی زنان یا مشارکت در بازار کار بهاندازه میزان مشارکت آموزشی آنان نبوده است. میتوان گفت موضوع نبود فرصتهای شغلی و تبعیضهای که در این زمینه وجود دارد علل اصلی این موضوع است، اما تنها به این موضوع خلاصه نمیشود. فقدان امنیت اجتماعی و احساس آن نیز میتواند یکی از مؤلفههای اثرگذار باشد. امنیت اجتماعی ابعاد مختلفی همچون جانی، روانی، مالی، شغلی و غیره دارد. بهصورت حداقلی میتوان گفت زنان باید در مسیر رفتن به محل کار و در محل کار امنیت داشته باشند تا بتوانند کار کنند. همچنین باید خانواده آنان همچون پدر و مادر یا شوهر با رفتن آنان به سر کار مشکلی نداشته باشند، که در اینجا بحث ارزشها و نگرشهای فرهنگی جامعه طرح میشود.
در سالی که از سوی مقام معظم رهبری بهعنوان سال تولید، دانشبنیان و اشتغال آفرین نام نهاده شده است خوب است بهصورت علمی (دانشبنیان) به موضوع اشتغال زنان هم توجه داشته باشیم و موانع و مشکلات آن را شناسایی کنیم. فقدان امنیت در اشکال مختلف آن در مسیر راه و محل کار میتواند تأثیر منفی بر اشتغال آنان داشته باشد. این قضیه بهصورت ویژه برای خانوادههای که نگران این مسئله هستند دوچندان میشود و میتواند بهمثابه یکی از موانع اصلی اشتغال زنان عمل کند.
انواع تعرضهای زبانی، فیزیکی و پیشنهادهای نامناسبی که زنان میتوانند در محل کار تجربه کنند سهم مهمی در عدم احساس امنیت آنان و دلسرد شدن از کار داشته باشد. این موضوع در اجتماعات کوچکتر و دارای حساسیتهای فرهنگی همچون روستاها میتواند بسیار مهمتر باشد. برای مثال تعدادی از مطالعات در کشورهای دیگر نشان دادهاند به دلیل ترس از تعرض به زنان و دختران آنان نمیتواند بهتنهایی در این مزارع کار کنند، لذا باید همراه دیگران باشند. موضوع رفت آمد زنان در شب هم میتواند موضوع ترس و هم نگرشهای فرهنگی باشد. در شب موضوع ترس از آزارها و لذا عدم احساس امنیت بیشتر میشود که بهنوبه خود حضور زنان را در فضاهای عمومی بهویژه برای اشتغال را تحت تأثیر قرار میدهد.
این موضوع زمانی مهمتر میشود که به آمارهای زنانی نگاه کنیم که به هر دلیلی ازجمله خودسرپرستی یا سرپرست خانواده بودن، مجبورند بیرون از منزل کار کنند. ترس و نگرانی بهطور خاص و عدم امنیت چه در بعد عینی و چه در بعد ذهنی بهطور عام میتواند در فرایند اشتغال آنها خلل اساسی ایجاد کند. آنگاه است که اشتغال و معیشت این خانوارها را تحت تأثیر قرار میدهد.
پس مهم است زمانی که به نقش دانش در تولید و اشتغال نگاه میکنیم به موضوع جنسیت و زنان نیز توجه داشته باشیم و علل و موانع را که باعث عدم مشارکت آنها در اشتغال میشود یا هر نوع اختلالی را در این زمینه به وجود میآورد شناسایی کنیم، این موضوع با توجه به اینکه زنان هم بیشتر وارد بازار کارشدهاند و هم بیشتر خواهان آن هستند جای دارد به آن توجه شود.
اعظم روانشاد
دکترای جامعه شناسی
پژوهشگر و فعال فرهنگی اجتماعی
اعظم روانشاد
دکترای جامعه شناسی
پژوهشگر و فعال فرهنگی اجتماعی