بدون شک، برای تبدیل استان لرستان و شهر خرمآباد (به عنوان نمونه و الگو) به مقصد گردشگری باید تدبیری اندیشید و راهی را پیمود که شهرهای بزرگ دنیا و مقاصد گردشگری مشهوری مثل پاریس، مادرید، بارسلون، رم، لندن و ... قبلاً اندیشیده و پیمودهاند (1). به سخن دیگر، برای چیدن سیبهای سرخ و لذیذ باید نردبانی مناسب و ابزاری قدرتمند فراهم نمود.
امّا، تدبیر شهرهای بزرگ، راهکار طلایی و راز و رمز موفقیت آنها در چیست؟ ابزار اصلیشان را چگونه خلق کردهاند و نردبان ترقیشان کدام است؟
برای بنیانگذاری و توسعه گردشگری چهار عامل اساسی یا ذینفع اصلی وجود دارند که با هماهنگی، برنامهریزی و همکاری میتوانند چرخهای این صنعت را به گردش درآورند. غیبت هرکدام از این ذینفعان اصلی، بدون شک، برنامههای صنعت گردشگری را مخدوش ساخته و آن را از حالت تعادل خارج میکند. این چهار عامل یا چهار ذینفع اصلی عبارتاند از:
1- بخش دولتی: تأمین زیرساختهای درجهیک، تأمین امنیت، هدایتگری و نظارت
2- بخش خصوصی: سرمایه¬گذاری و تأمین زیرساختهای درجهدو (هتلها، رستورانها، مراکز تفریحی و...)
3- بومی - محلیها: سرمایهگذاری و تولید سوغات و صنایعدستی، پوشاک، مراکز خرید، مراکز تفریحی و...
4- شرکتهای خدمات گردشگری: معرفی و شناسایی جاذبهها، تبلیغات، بازاریابی، جذب گردشگران و راهاندازی تورهای گردشگری
در این میان، نقش شرکتهای خدمات گردشگری و تور گردانها از اهمیت ویژهای برخوردار است. وظیفه اصلی آنها جذب گردشگران و آوردن آنان به مقصد از طریق شناسایی و معرفی جاذبهها، تبلیغات، بازاریابی و راهاندازی تورهای گردشگری میباشد.
به مثابه یک عامل بسیار کلیدی و همچون گلزنان مسابقات فوتبال که نتیجه بازی را رقم میزنند، شرکتهای خدمات گردشگری نیز با سرازیر نمودن گردشگران به مقصد، عملاً توسعه صنعت گردشگری و رونق آنها به جامعه نشان میدهند. البته، آژانسها و شرکتهای خدمات گردشگری با هماهنگی و همکاری با سه بخش دیگر میتوانند به این مهم دست یابند. در حقیقت، برنامهریزی جامع و هماهنگی این چهار بخش یا چهار ذینفع اصلی کلید موفقیت و توسعه صنعت گردشگری به شمار میآید.
حال، سوال اساسی اینجاست که هماهنگی بین ذینفعان و تنظیم برنامههای جامع در دنیای واقعی چگونه شکل میگیرد و عملیاتی میشود؟ این دقیقاً همان پیچش "مویی" است که قبلاً بدان اشاره شد و متأسفانه تاکنون از نظرها و دیدگاههای کارشناسان و مدیران ذیربط به دور مانده است. (2)
شهرهای بزرگ و مقاصد گردشگری مشهور دنیا برای ایجاد هماهنگی و تدوین برنامههای جامع و سازماندهی صنعت گردشگری خود برای هر مقصد سازمانی با عنوان: "سازمان مدیریت مقصد گردشگری" به وجود آوردهاند. (3) این سازمان (یا کارگروه) تدوین اهداف، برنامهریزی، اجرا و مهمتر از همه هماهنگی بین ذینفعان صنعت گردشگری را به عهده دارد. اهداف و وظایف این سازمان یا کارگروه بسیار روشن و شفاف و به شرح ذیل خلاصه میگردند: (4)
1- تضمین پایداری صنعت گردشگری
2- بهبود بازدهی اقتصادی
3- ایجاد یک هویت، نام و نشان تجاری (برند)
4- ارائه خدمات گردشگری با کیفیت
5- ایجاد شراکت، هماهنگی و تعهد در میان ذینفعان
6- تلفیق فعالیتهای سازمانهای مجزا
7- جذب گردشگران و ایجاد تقاضا
البته، شرط اصلی و اساسی موفقیت این سازمان (یا کارگروه)، اعمال مدیریتی کارآمد و توانمند است. به سخنی دیگر، در صورتی که چنین کارگروهی تشکیل گردد ولی توسط مدیرانی کارآمد و کاربلد هدایت نشود، هیچ اتفاقی در صنعت گردشگری استان و شهر خرمآباد رخ نخواهد داد و کماکان دروازههای لرزان این صنعت بر همان پاشنه خواهند چرخید.
امّا، سؤال بعدی این است که این سازمان (یا کارگروه) با عضویت کدام مدیران دستگاههای دولتی و غیردولتی شکل واقعی به خود میگیرد؟ بدون شک، استاندار لرستان که اتفاقاً در حال تدوین رساله دکترای خود با موضوع گردشگری میباشند فرصتی مناسب فراهم آورده است تا هدایت و راهبری این کارگروه را به عهده بگیرند.
به همراه ایشان، مدیریت اداره کل میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری لرستان نیز به عنوان دبیر کارگروه، نقش موتور محرکه، متّولی و پیگیری اجراء کلیه برنامههای کارگروه را ایفا خواهند نمود. لذا، اعضا کارگروه مدیریت مقصد گردشگری به شرح ذیل پیشنهاد میگردند:
1- استاندار لرستان (ریاست کارگروه)
2- مدیرکل میراث فرهنگی (دبیر کارگروه)
3- شهردار خرمآباد
4- مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری
5- مدیرکل حفاظت محیطزیست
6- معاونت سازمان برنامهوبودجه
7- نماینده سرمایهگذاران بخش خصوصی
8- نماینده اتحادیه هتلها و رستورانها
9- نماینده آژانسها و شرکتهای خدمات گردشگری
10- نماینده اتحادیه اتوبوسرانی و تاکسیرانی
11- نماینده تولیدیهای صنایعدستی و سوغات
همانطوریکه قبلاً اشاره شد، مجدداً تأکید میگردد تنها ضامن توسعه صنعت گردشگری لرستان بهکارگیری مدیرانی توانمند و کارآمد است و بس. بدون شک، استاندار سختکوش لرستان به همراه تیمی از مدیران توانمند دستگاههای دولتی، سرمایهگذاران دلسوز بخش خصوصی، ذینفعان بومی محلی و مدیران شرکتهای خدمات گردشگری میتواند قامت صنعت گردشگری را برافراشته و در چهارچوب " اقتصاد مقاومتی " توسعه آن را تضمین نماید.
حرف آخر اینکه سالهاست همه میدانیم جاذبهها و ظرفیتهای گردشگری برای اقتصاد لرستان بسیار کارساز و چارهساز است. ولی امسال با مدیریتی توانمند، راهاندازی " کارگروه مدیریت مقصد گردشگری " و البته با بهرهبرداری از فرصت بسیار گرانبهای "اقتصاد مقاومتی"، قطعاً میتوانیم ...
قسمت پایانی
سید محمد قاسمی
منابع:
1،3،4 مدیریت مقصد توریسم (ترجمه: سید علی دلبری)
2 گردشگری ایران، نیازمند مدیریت مقصد (محمدصادق فرهادیان، جام جم- دوم تیرماه نو و پنج
پاشنه آشیل صنعت گردشگری/ نردبان ترقی و توسعه گردشگری لرستان/قسمت اول: آیا خرمآباد مقصد گردشگری خواهد شد؟
پاشنه آشیل صنعت گردشگری/ نردبان ترقی و توسعه گردشگری لرستان/قسمت اول: آیا خرمآباد مقصد گردشگری خواهد شد؟