یکی از بیماریهایی که بنا به گفته متولیان و کارشناسان بهداشت و درمان طی چند سال اخیر روند رو به رشدی را در کل کشور به نام خود ثبت کرده سرطان است که شنیدن نام آن باعث ترس و وحشت میشود. در لرستان هم افزایش آمار مبتلایان به سرطان نگرانکننده است. در خصوص علل افزایش این بیماری در کشور و بهتبع آن در لرستان موارد متعددی ذکر میشود؛ از تغذیه گرفته تا دخانیات و استفاده غیرمجاز از سموم در محصولات کشاورزی، کمتحرکی و ... از دلایلی است که در این رابطه ذکر میشود و به نظر میرسد در گذشته توجه چندانی به آنها نشده است.
فارغ از درد و رنج ناشی از بیماری برای مبتلایان به سرطان چالشهای دیگری هم پیش روی این بیماران در استان وجود دارد؛ چالشهایی که گاه بیشتر از خود بیماری افراد را از پای درمیآورد. نبود مرکزی برای درمان، سرگردانی و اتلاف وقت و هزینه در استانهای دیگر، بالا بودن هزینه درمان و ... همه از مواردی است که باعث افزایش رنج بیماران مبتلابه سرطان و حتی سایر بیماریها میشود.
بیمارانی که در دورترین نقاط استان و در روستاها زندگی میکنند، ناچارند به دلایل مختلف قید درمان را بزنند و با درد خود مدارا کنند. به نظر میرسد علاوه بر ایجاد مراکز و تجهیزات درمانی به منظور کمک و حمایت از بیماران سرطانی، آموزشهای لازم برای پیشگیری از این بیماری نیز ضرورت دارد. از طرفی میبایست سازوکارهایی ایجاد شود تا قدری از دغدغههای بیماران سرطانی و همراهان آنها کاهش پیدا کند. در این میان با توجه به محدودیت اعتبارات دولتی فراهم کردن بستر و زمینه برای حضور خیران سلامت در استان و همچنین افزایش مشارکتهای عمومی میتواند راهگشا باشد.
آمار بیماران سرطانی
معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی لرستان در پاسخ به این پرسش که آیا آمار دقیقی از مبتلایان به سرطان در استان وجود دارد، میگوید: بنا بر آماری که در اختیارداریم حدود 2 هزار بیمار سرطانی لرستانی در وضعیت درمان قرار دارند که این تعداد مربوط به بخشهای دولتی و خصوصی و بیمارانی است که برای درمان به این مراکز مراجعه کردهاند، بنابراین ممکن است آمار مبتلایان به سرطان در استان بیشتر از این رقم باشد.
«پیمان آسترکی» میافزاید: بنابر اظهارنظر برخی کارشناسان در لرستان سرطان دستگاه گوارش بیشترین آمار را به خود اختصاص داده و در زنان هم سرطان سینه شیوع بیشتری داشته است.
آسترکی با بیان اینکه نبود مرکز درمانی بیماران سرطانی یکی از چالش های پیش روی این بیماران است، عنوان میکند: بیماران سرطانی و همراهان آنها با مشکلات متعددی روبهرو هستند. به عنوان نمونه این بیماران برای مداوا مجبورند به دیگر استانها مراجعه کنند. کمبود نیروی متخصص هم یکی از مشکلات ما بوده ظرف سال جاری با اضافه شدن 6 نیروی تخصصی بخش زیادی از مشکلات حل شده است.
وی وجود مشکلات مالی در بحث تامین هزینههای درمانی را هم از دیگر مواردی بیان میکند که بیماران سرطانی با آن درگیر هستند. این مسئول با اشاره به بحث راهاندازی رادیوتراپی توسط بخش خصوصی هم بیان میکند: بنابر پیگیریهای صورت گرفته قرار است رادیوتراپی در بخش دولتی راهاندازی شود که بدون شک کمک زیادی به بیماران سرطانی خواهد کرد.
پیشگیری مهم است
برنامهریزی، سرمایهگذاری و حمایت از تحقیقات پیشگیرانه از انواع سرطانها یکی از راهکارهایی است که آسترکی به آن اشاره میکند و میگوید: آگاهیبخشی عمومی در حوزه پیشگیری از سرطان هم بسیار حائز اهمیت است. همچنین فراهم کردن امکانات بهینه برای درمان سرطان در مناطق مختلف، احداث و یا تجهیز مراکز درمانی هم از دیگر مواردی است که میتوان به آنها اشاره کرد.
وی معتقد است؛ ایجاد مرکز شیمی درمانی در بیمارستان شهید رحیمی نقش مهمی در رفع مشکلات بیماران سرطانی و خانوادههای آنها داشته است، زیرا یکی از مشکلات بیماران سرطانی بحث مالی بود که واقعا به عنوان یک چالش جدی محسوب میشد.
علل افزایش بیماری سرطان
یک فوق تخصص آنکولوژی اطفال هم با اشاره به اینکه در کودکان سرطان خون شایعترین نوع سرطان است، اظهار میکند: در بزرگسالان و بالغان هم با شیوع سرطان دستگاه گوارش و ریه مواجه هستیم. سرطان سینه در میان خانم ها و سرطان ریه و پروستات در مردان هم بیشترین آمار را به خود اختصاص دادهاند.
«بابک عبدالکریمی» با بیان اینکه بحث افزایش سرطان تنها مختص به لرستان نیست و کل کشور را درگیر کرده است میافزاید: سازمان بهداشت جهانی در سال 2015 هشدار داده بود که سونامی سرطان در ایران به راه میافتد اما توجه چندانی به آن صورت نگرفت. در آن زمان خیلی از مسئولان و متولیان این هشدار را جدی نگرفتند و نتیجه اش اتفاق نامطلوبی است که شاهد آن هستیم.
دکتر عبدالکریمی در خصوص علل شیوع بیماری سرطان هم عنوان میکند: بحث صنایع غذایی یکی از مواردی است که به بیماری سرطان دامن زده است. به عنوان مثال استفاده غیرمجاز از سموم در محصولات کشاورزی یکی از عوامل افزایش و بروز سرطان است. وضعیت سلامت محصولات کشاورزی طی 10 سال گذشته مطلوب نبوده است.
این متخصص آنکولوژی استفاده از روغن پالم، استفاده از بنزین و فراوردههای نفتی غیراستاندارد را هم در افزایش انواع سرطانها تاثیرگذار میداند و بیان میکند: در برخی استانها عوامل دیگری هم تاثیرگذار هستند؛ مثلا در لرستان استفاده بیش از اندازه از گوشت قرمز منجر به بروز سرطان روده بزرگ میشود. البته فقر، شرایط اقتصادی و فراهم نبودن شرایط استفاده از مواد غذایی مغذی و از سوی دیگر مصرف موادی مانند ترشی در لرستان هم به بروز سرطان در استان دامن زده است.
وی در خصوص افزایش سرطان سینه در خانمها هم میگوید: زیاد شدن هورمون استروژن که ناشی از چاقی و کمتحرکی بوده از دلایل افزایش این بیماری است.
بیتوجهی به ساماندهی بیماران سرطانی
قائم مقام اجتماعی و دبیر شورای سلامت دانشگاه علوم پزشکی لرستان هم با اشاره به اینکه در گذشته به دلیل نبود پشتیبانی، حمایت از بیماران سرطانی شرایط مناسبی نداشته است، اظهار میکند: همین امر باعث شده است آمار دقیقی از مبتلایان به سرطان وجود نداشته باشد.
«نادر همتی» میافزاید: در واقع محل و مکانی برای ساماندهی این قشر آسیبپذیر وجود نداشته است به طوری که بسیاری از آنها به منظور معالجه و درمان به استانهایی مانند تهران، کرمانشاه و اصفهان مراجعه میکردهاند.
همتی با تاکید بر اینکه آمار دقیقی از مبتلایان به بیماری سرطان در دست نیست، میگوید: جای تاسف دارد که طبق اعلام کارشناسان معاونت درمان این بیماری در استان روندی رو به رشد و نگران کننده داشته است. در این میان آمار مبتلایان به سرطان سینه بالاتر از دیگر استانها است و یک هشدار و زنگ خطر تلقی میشود.
وی با اشاره به مشکلات مالی پیش روی بیماران سرطانی عنوان میکند: هر چند که ردیف اعتباری از سوی معاونت غذا و دارو برای حمایت از بیماران سرطانی تعریف شده است، اما با توجه به محدودیت بودجه این کمکها زیاد نیست.
تحولی مثبت در حوزه بیماران سرطانی
قائم مقام اجتماعی و دبیر شورای سلامت دانشگاه علوم پزشکی لرستان به راهاندازی مرکز شیمیدرمانی در بیمارستان شهید رحیمی اشاره میکند و میگوید: با این اتفاق بیماران و خانوادههای آنها از نوعی سرگردانی رهایی پیدا کردهاند که به عنوان یک تحول در حوزه بیماران سرطانی محسوب میشود. این مرکز که از سوی خیرین بخش سلامت در قالب موسسه خیریه نور راهاندازی شده با ارائه سرویس رایگان به بیماران سرطانی، تامین دارو، رادیولوژی و آزمایشگاه شرایط بسیار مناسبی را ایجاد کرده است. «نادر همتی» میافزاید: در آینده نزدیک فاز دوم مرکز شیمی درمانی هم افتتاح میشود که مربوط به بخش بستری بیماران خواهد بود. همچنین به منظور ساماندهی کودکان مبتلا به سرطان هم بخش کوچکی در بیمارستان شهید مدنی راهاندازی شده است که خیران سلامت قول توسعه این بخش را دادهاند.
فاطمه صفری/ همشهری