نقاشي ديواري و اجرای طرح‌های مختلف بر روی دیوار به عنوان يكي از اشكال هنري در طول تاريخ همواره از اهميت خاصي برخوردار بوده، تأثير آن بر زندگي انسان از ديرباز تاكنون آن‌چنان پايدار و ماندني است كه مي‌توان گفت كمتر رشته هنري چنين تأثيري را داشته است، زيرا كه خيلي از رشته‌هاي هنري در مقاطعي از تاريخ بنا به ضرورت و مجموعه شرايط خاصي شكل گرفته و در مقاطعي ديگر از بين رفته يا كاربرد خود را از دست داده‌اند؛ اما نقاشي ديواري را مي‌توان اولين زايش راستين هنري انسان در سپیده‌دم تاريخ هنر دانست.
قديمي‌ترين آثار نقاشي يافت شده در ايران مربوط به دوران نوسنگي (دوازده هزار سال قبل از ميلاد) بوده كه بر صخره‌هاي غار دوشه و غار میرملاس در منطقه كوهدشت لرستان ترسيم شده‌اند. اين نقاشي‌ها صحنه‌هاي رزم و شكار با تیر و كمان و حيواناتي چون اسب، بز كوهي و سگ را نشان مي‌دهد كه به شيوه‌اي ساده و ابتدايي و با تركيبات مواد رنگي قرمز اخرايي، سياه و اندكي زرد توسط انسان‌هاي غارنشين خلق شده است.
روزانه هزاران هزار قطعه پلاستیکی زائد در میان زباله‌ها و محیط زندگی ما اضافه می‌شود، محیط زیست ما را نازیبا می‌کند و سلامت ما را به خطر می‌اندازد؛ اما این بار فقط با بخش کوچکی از آن‌ها برخوردی متفاوت شده. از سویی هم به حضور پررنگ این زباله‌ها در اطرافمان اشاره می‌شود و از سویی با کاربردی زیبا شناسانه با آن‌ها برخورد شده و به عنوان یک اثر هنری دیده می‌شوند. شاید این کارکرد مثبت از آن‌ها تلنگری برای استفاده درست از پسماند و به قولی طلای کثیف باشد. این اثر یک کار محیط زیستی و تلاشی برای ایجاد یک جامعه زیبا بدون زباله و استفاده مثبت از همه توانایی‌های طبیعت است.
نقاشی دیواری در تهران
سازمان زیباسازی شهر تهران با تأسیس مدیریت نقاشی دیواری از سال 1380 به صورت تخصصی به این موضوع پرداخته است. به این منظور شورای هنری شامل هنرمندان صاحب‌نظر در زمینه نقاش دیواری تشکیل شده که طبق نظام‌نامه زیباسازی، اجرای هرگونه طرح نقاشی دیواری در سطح شهر تهران در صورت تایید این شورا امکان‌پذیر خواهد بود. طرح‌ها یا از طریق درخواست‌کننده که شامل شهرداری مناطق و یا ارگان‌های دیگر نظیر بنیاد شهید به سازمان زیباسازی ارائه می‌شوند و یا از طریق فراخوان‌های سازمان زیباسازی در دوره‌های مختلف زمانی از هنرمندان دعوت به همکاری و ارائه طرح‌های پیشنهادی می‌شود که پس از داوری و تایید شورای هنری در سطح شهر اجرا می‌شوند.
به منظور اجرای پروژه‌های نقاشی دیواری بودجه خاصی به صورت سالانه اختصاص می‌یابد. این بودجه توسط سازمان زیباسازی از محل درآمد حاصل از تبلیغات محیطی برندهای تجاری در شهر تهران تأمین می‌شود. بودجه اختصاص‌یافته صرف تأمین و اجرای طرح‌های نقاشی دیواری و نیز برگزاری فراخوان‌ها و رویدادهای هنری نظیر دوسالانه دیوارنگاری تهران می‌شود.
سید مجتبی موسوی معاونت فرهنگی و هنرهای شهری سازمان زیباسازی شهر تهران در این خصوص گفت: برنامه‌های متعددی را به صورت مستمر و سالانه در دستور کار خود دارد؛ در سال 94 طی برنامه از پیش تعیین‌شده، تعداد قابل‌توجهی از نقاشی‌های دیواری شهدا در سطح شهر تهران به دلیل فرسودگی، مرمت، بازسازی و یا مجدداً طراحی و اجرا شدند؛ علاوه بر آن تعدادی اثر نقاشی دیواری در بافت مرکزی شهر در محله هرندی به منظور ارتقای کیفیت مکان‌های عمومی واقع در این محله اجرا گردید. همچنین همزمان با طرح استقبال از بهار در قالب رویداد هنری بهارستان تعداد 94 اثر نقاشی دیواری توسط هنرمندان حرفه‌ای و شاخص این رشته در سطح مناطق تهران اجرا شد.
موسوی در ادامه گفت: در سال 95 علاوه بر فعالیت‌های جاری، برگزاری چهارمین دوسالانه دیوارنگاری تهران در برنامه قرار دارد. این رویداد به منظور توسعه هنر دیوارنگاری و
ایجاد فرصت ایده پردازی و آفرینش هنری برای هنرمندان سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و برگزار می‌شود. تاکنون تعداد زیادی از آثار راه‌یافته به دوسالانه‌های اول تا سوم در سطح شهر اجرا گردیده است.
آثار دست هنرمند لرستانی بر دیوارهای پایتخت
علی دالوند، هنرمند مجسمه‌ساز لرستانی که طرح اسلیمی او با استفاده از مواد بازیافتی روی دیوار خیابان انقلاب در تهران نصب شده گفت: این، یک اثر محیط زیستی بود که چند سال پیش در شهرستان خرم‌آباد آن را اجرا کردم و زمانی که سازمان زیباسازی شهرداری تهران برای رویداد «بهارستان» فراخوان داد، طرح را ارائه کردم و قبول شد. سپس با همراهی یک تیم، حدود 8 تا 9 هزار قطعه پلاستیکی را از در بطری گرفته تا تکه‌های عروسک، در مدت پنج روز از سطح شهر جمع‌آوری کردیم تا روی دیوار نصب کنیم. این اثر یک فرم اسلیمی دارد تا به فرهنگ ایرانی نزدیک باشد.
این هنرمند خرم آبادی که اثر محیطی او در خیابان انقلاب تهران پس از مدتی دچار آسیب شده، معتقد است: هنرمندان تا زمانی که رابطه آن‌ها با مردم صمیمی‌تر شده و در این زمینه فرهنگ‌سازی شود نباید ناامید شوند.
در ادامه دالوند گفت: پس از مدتی بخش‌هایی از آن توسط رهگذران از بین رفته است، اظهار کرد: چند روز پیش، از محلی که اثرم در آنجا نصب شده بود، می‌گذشتم که دیدم نزدیک به 40 درصد اثر از روی دیوار کنده شده است. من پیش‌بینی چنین اتفاقی را می‌کردم، اما انتظار نداشتم این حجم از کار کنده شود.
دالوند با بیان این‌که فکر نمی‌کنم مردم از روی قصد به این اثر آسیب زده باشند، این اقدام را از روی کنجکاوی دانست و گفت: مردم با این اثر ارتباط زیادی برقرار کردند. به نظر من، اگر اثری را از یک جایی بردارند یا آن را بشکنند ممکن است عمدی باشد.
او درباره وظیفه هنرمندان نسبت به چنین موضوعی، اظهار کرد: هنرمندان باید بدون شک به راه خود ادامه دهند، زیرا در غیر این صورت هیچ‌گاه به آنچه می‌خواهیم نمی‌رسیم. من درباره‌ی زمان این اتفاق مطمئن نیستم، اما اعتقاد دارم این موضوعات با تکرار، عادی و درباره آن‌ها فرهنگ‌سازی می‌شود؛ مثلا زمانی بود که مردم گل‌های باغچه، خیابان و پارک‌ها را می‌کندند، اما امروزه بدون آسیب رساندن، از کنارشان رد می‌شوند و لذت می‌برند. اگر هنرمندان همچنان به خلق و نصب آثار هنری در سطح شهر بپردازند، رابطه مردم با آن‌ها صمیمی‌تر می‌شود و هنرمندان را از خودشان می‌دانند.
دالوند همچنین درباره نقش مسئولان در این زمینه، بیان کرد: آن‌ها باید فراخوان‌هایی از این دسته را بیشتر کنند تا هنرمندان دلگرم شوند، البته مسئولان شهرداری نیز در سال‌های اخیر در این زمینه کم نگذاشته‌اند و در پایتخت، شاهد رفتار بهتری نسبت به هنرهای محیطی هستیم.
قابل ذکر است دالوند دارای مدرک کارشناسی مجسمه‌سازی از دانشگاه هنر تهران است، این نقاش، مجسمه‌ساز و تصویرگر در زمینه طراحی و اجرای پروژه‌های نقاشی دیواری و هنرهای محیطی فعالیت دارد.
برنده مسابقات بین‌المللی تصویرگری در کره جنوبی، صربستان، ایران و اکراین؛ برنده مسابقات بین‌المللی نقاشی و نفر اول جشنواره هنرهای تجسمی دانشجویان سراسر کشور در رشته نقاشی از افتخارات او است.
منبع: لردا طولابی
کلیک کنید
