وحید حاج سعیدی: آموزش بهداشت با ترویج دانش و شیوه‌های زندگی سالم در تمام گروه‌های سنی، پرداختن به طیف گسترده‌ای از مسائل بهداشتی از بیماری‌های مزمن گرفته تا سلامت روان و... نقش اساسی در بهبود رفاه جامعه و کاهش هزینه‌های درمانی ایفا می‌کند. چرا که سلامتی یک عامل مهم برای زندگی مثبت خانوادگی و اجتماعی است و مردم را قادر می‌سازد تا به طرق مختلف در جامعه مشارکت فعال و اثربخش داشته باشند.
اما با وجود ثمرات مثبت سلامتی در بهبود اوضاع کلی جامعه، بسیاری از مردم، نسبت به سلامت خود و همنوعان بی‌توجه هستند و همه ساله حجم عظیمی از منابع مالی و نیروی انسانی در حوزه سلامت، صرف خدمات‌رسانی به افرادی می‌شود که به آموزه‌های بهداشتی، اخلاقی، فرهنگی، تربیتی، ترافیکی، اقتصادی و... توجه چندانی ندارند و علاوه بر ایجاد مشکلات عدیده جسمی برای خود، برای سایر افراد جامعه نیز گرفتاری ایجاد کرده و با اشغال گسترده تخت‌های بیمارستانی، نظام سلامت کشور را دچار اختلال می‌کنند.مصرف دخانیات، اعتیاد به مواد مخدر و مشروبات الکلی، درگیری و نزاع، خودکشی، بی‌احتیاطی مستمر، رفتار‌های پر خطر و تهاجمی در رانندگی، عدم تحرک، ماجراجویی و... بخشی از رفتار‌هایی هستند که در کوتاه مدت یا دراز مدت منجر به ایجاد صدمات جسمی و روحی به افراد شده و ارائه خدمات پزشکی به این حجم عظیم از افراد ( که معمولاً بیشتر و گسترده‌تر از سایر افراد جامعه خدمات دریافت می‌کنند، خدمات‌رسانی به افرادی را که به صورت ناخواسته دچار سانحه یا حادثه شده‌اند یا در اثر کهولت سن دچار بیماری شده‌اند، مختل می‌سازد!
دردمندانه اولویتی بین فردی که در اثر نبود اراده برای کنترل خشم با دیگران درگیر و زخمی شده با فردی که در حین کار از ارتفاع سقوط کرده است وجود ندارد و چه بسا به فرد اولی خدمات بهتر و شایسته‌تری نیز ارائه شود!
آمار‌های چند سال اخیر نیز بیانگر این مطلب است که سالانه چندین هزار میلیارد تومان صرف درمان افرادی می‌شود که به هیچ عنوان حاضر نیستند از مواضع خودخواهانه خود کوتاه آمده و با رعایت برخی از اصول ساده بهداشتی، ایمنی، اجتماعی و... مانع از بروز خسارات گسترده به نظام آموزش و بهداشت کشور شوند.
۳۵هزینه هزار میلیارد تومانی هزینه سیگاری‌ها برای نظام سلامت، هزینه سنگینی است که صرف درمان افرادی می‌شود که اعتقاد قلبی به لذت سیگار بعد از ناهار را با هیچ رویکردی تغییر نمی‌دهند!
هزینه‌های سنگین درمان مجروحان رانندگی، مجروحان درگیری‌ها و نزاع‌ها، درمان معتادان و الکلی‌ها و... از جمله هزینه‌های غیر متعارفی است که علاوه بر هدر رفت منابع مالی نظام سلامت باعث اشغال گسترده تخت‌های بیمارستانی شده که در مجموع خدمت‌رسانی به سایر افراد جامعه را با مشکلات عدیده همراه می‌سازد.
هر چند نقش خانواده و جامعه، شخصیت افراد، منطقه جغرافیایی و سایر عوامل اقتصادی، فرهنگی، محیطی و اجتماعی در پدید آمدن چنین ساختاری اثرات عمده‌ای دارند با این وجود نباید از نقش آموزش و پیشگیری غافل شد. متأسفانه در سال‌های اخیر مقوله آموزش به یک رویکرد جانبی بدل شده است که بود و نبود آن چندان برای مقامات مهم نیست. نصب چند بنر در سطح شهر، ارسال چندین نامه به آموزش و پرورش و سایر ادارات، پاسخ دادن به نامه‌های اداری در کنار برگزاری چند جلسه آموزش خانواده و... کل فعالیتی است که برخی از مسئولان آموزش بهداشت در شهر‌ها و روستا‌ها انجام می‌دهند! غافل از اینکه آموزش سلامت فرایندی پیچیده و ترکیبی از رویکرد‌ها برای تغییر سبک زندگی است که می‌تواند به افراد، خانواده‌ها و جوامع در تصمیم‌گیری آگاهانه درباره موضوعاتی که در بازیابی، دستیابی و حفظ سلامت کمک کند.
در حقیقت برنامه‌ریزی برای توسعه هفت رفتار کلیدی سبک زندگی شامل خواب کافی، خوردن یک رژیم غذایی سالم، فعالیت بدنی، حفظ وزن سالم، عدم مصرف سیگار، محدود کردن الکل و مدیریت سلامت روان باید از مدارس آغاز شود و در جامعه نیز نهادیه شود.
توسعه این فرآیند نیاز به برنامه‌ریزی و استفاده از نظرات افراد خبره، تجارب سایر کشور‌ها، همکاری نهاد‌های آموزشی، صرف هزینه در بخش‌های مختلف، استفاده از ظرفیت و پتانسیل رسانه و... دارد و با نصب چند بنر و برگزاری کلاس آموزش خانواده تفاوت‌های ماهوی دارد!امید که مسئولان آموزش نگاه به مقوله آموزش را تغییر داده و با برنامه‌ریزی کوتاه مدت، میان مدت و دراز مدت زمینه توسعه فرآیند پیشگیری و آموزش را فراهم سازند تا از هدر رفت منابع مالی و نیروی انسانی جلوگیری شود و در حق کسانی که نیازمند واقعی استفاده از خدمات بهداشتی و سلامتی هستند، اجحاف صورت نگیرد.
کلیک کنید
