طنین دلنواز موسیقی لرستان به ویژه موسیقی حماسی 'دایه دایه' با صدای استاد "محمد میرزاوند" را همه به یاد داریم.
آن شور و شعفی که پویایی و تحرک، از خود گذشتگی و مردانگی لرستانيها را در اذهان به تصویر میکشید و در میدانهای جنگ 8 ساله به خلق حماسههایی منجر شد که مقام معظم رهبری در توصیف آن فرمودند: 'رزم لرستانیها بيش از این که شنیدنی باشد، دیدنی است'.
8 سال جنگ تحمیلی و خرابیهای بیشماری که کشور با آن مواجه شده بود، تمام شد. دوران سازندگی و بازسازی شروع شد.
اعلام شد لرستان جزء استانهای مرزی نبوده در حالی که خرابیهای آن در مواردی بیش از استانهای مرزی بود! بخشی از بودجههایی که 'حق لرستان' بود، داده نشد. صنایع بزرگ در لرستان مستقر نشد. مدیریتهای غیربومی و ناآشنا به لرستان عزیز ما، سرازیر شدند، تجربهاي کسب کردند و به مقامات بالاتر رفتند و ناجوانمردانه به همه خوبیهای این استان پشت کردند و قصه بیمهریها ادامه یافت تا درسالهای اخیر با شعار اجرای اصل 44 و برونسپاری، صنایع و شرکتهای بیرمق اما امیدوارکننده را به 'بعضیها' واگذار کنند.
با اين كار، حجم عظیمی از نیروها را اخراج کردند و باز هم مصیبت دیگری برای لرستان رقم خورد. در انقلاب سدسازی کشور، سهم لرستان "هیچ" بود و از 13.5 میلیارد مکعب آب در لرستان، سهم بهره برداریها فقط 1.5 میلیارد مکعب شد، لذا کشاورزی سنتی و دیم دیگر قدرت رقابت نداشت و به تعطیلی کشانده شد.
حجم عظیم مهاجرتها از روستا به شهرهاي لرستان شروع و شهرها که توان پشتیبانی جمعیت خود را نیز نداشتند و در مواردی به کانونهای متعدد واسطهگری تبدیل و موج آسیبهای اجتماعی در لرستان عزیز ما شروع شد. اعتیاد، این هیولایی که شور و شادمانی و پویایی را در لرستان به زنجیر کشیده است، به سبب بيكاري فراوان؛ همه چيز حتي رونق اقتصادی، رونق تولید، بهبود ساختار کشاورزی استان و شایستهسالاری را در اين استان تحت تاثير قرار داد.
آری! همین نوشداروی همه دردهایمان است که امیدهایمان را به یأس و آینده را برایمان دردآور و مشوش به تصویرکشیده است. آمارها كه منتشر میشود همه چیز گویایی این است که استان لرستان علیرغم داشتن ظرفیتهای ژئواستراتژیکی، محیطی و انسانی، فراموششدهترین استان از نگاه مسوولان به ویژه دولتمردان بوده است.
جهت تنویر اذهان لازم است به اجمال به برخی از پتانسیلها اشاره شود تا صحت این ادعا ثابت گردد:
7.3 درصد کل رویشگاههای کشور در لرستان است و از این بابت در مقام سوم كشور است.
لرستان پرآبترین استان بعد از استانهای شمالی است (580 میلیمتر بارش در سال).
4.9 کل اراضی کشاورزی مستعد در لرستان است و از این بابت دارای مقام هفتم كشور است.
12 درصد کل آبهای کشور در لرستان است.
بیش از 2000 اثر تاریخی در لرستان وجود و بعد از استان فارس، دويمن استان كشور در زمينه ثبت بيشترين آثار تاريخي هستيم.
لرستان مسیر ترانزیت شمال- جنوب کشور قرار دارد.
لرستان مقام اول معادن سنگ کشور را دارا است.
اینها گزینههايي از مواهب محیطی و خدادادی لرستان است که بخشی از پتانسیل را به رخ ميکشد اما هویت، فرهنگ و تاریخ پرافتخار این خطه که آیتالله بروجردیها، آیتالله کمالوندها، دکتر زرینکوبها، پروفسور چگنیها، دکتر طولابیها و هزاران شخصیت بزرگ دینی، علمی را تحویل این کشور و جامعه بشری کرده است، را نمیتوان بیان کرد.
حاصل این همه مواهب طبیعی و انسانی در سایه عدم توجه به شایستهسالاری و عقلانیت در نظام برنامهریزی و اجرایی استان، رتبه اول لرستان در بیکاری است که خود گواه و گویای سایر شاخصهاست.
اقتصاد بیرونق، کشاورزی نیمهتعطیل، محیطزیست در بستر بیماری و هلاکت و اعتماد عمومی خدشهدار شده شیرمردان و زنان دیار لرستان که دچار مصیبتها شدهاند، برخی از نتایج این بیتوجهی و اهمالکاریهاست.
مرگ جوانان این دیار به دلیل اعتیاد و تصادفات جادهای که اكنون جادههاي لرستان قتلگاه جوانان این دیار است و هزار مصیبت اجتماعی دیگری که استان راستقامت لرستان به آن گرفتار شده است، درماني ميطلبد كه متاسفانه تا كنون پيگيري جدي براي آن صورت نگرفته است.
امروز دیگر از زمزمه 'دایه دایه' (1) در لرستان خبری نیست. امروز فریاد 'روله روله' (2) مادران به دنبال داغهای متعدد به خصوص اعتياد و بيكاري، گوشهای زاگرس و سرزمین کهن و باستانی لرستان را نوازش ميدهد.
جوانی با مدرک دانشگاهی، تازه ازدواج کرده بود توان تهیه یک منزل استیجاری را نداشت و به حاشیه شهر رفت. موتوری خرید تا با آن به شهر بیاید. وسيله نقليهاش دچار عيبي ميشود و چون توان مالی نداشت كه تعمیرش کند، در بین مسیر تصادف ميکند و ضربه مغزی ميشود! فریادهای لرزان مادر داغدارش که"روله روله" میکرد را به یادم آورد که روزی از کوی و برزن لرستان "دایه دایه"میخواند و میخواندیم و امروز به دلیل فقر و فلاکت، شاهد پرپرشدن جوانان این مرز و بوم و فریادهای عزای مادرانمان هستیم.
پينوشت:
(1) "دایه دایه" (ای مادرم، ای مادرم) اشاره به آهنگ حماسی "دایه دایه وقت جنگ است" استاد میرزاوند.
(2) "روله روله" (ای فرزندم، ای فرزندم) شیونها و نالههای سوزناک مادران لرستانی هنگام از دستدادن عزیزان است.
سیدعلی نادر دهقانی
دکترای برنامهریزی شهری
* اين مطلب قبلاً در بهارنيوز و سيمره منتشر شده است.