1. چند روزی است که فصلها تغییر کردهاند و زمستان سرد و بیروح جای خود را به بهار سرسبز و بانشاط داده است؛ بهاری که در تمام متون منظوم و منثور ما نماد زیبایی و طراوت و سرزندگی و جوانی است! و بهترین نمود این تغییر و سرزندگی را میتوان در طبیعت و محیط زیست مشاهده کرد؛ رویش گیاهان، جاری شدن چشمهها، شکوفه زدن درختان و خنکای مطبوع پگاه همگی نشانههای دلانگیزی هستند که به خوبی رسیدن بهار را مژده میدهند.
از این روی، با قطعیت تمام می توان مدعی شد که بهار بیش از هر چیز و هرکس با طبیعت و محیط زیست پیوند دارد و هر کسی که طالب استشمام و خواهان درک و در آغوش کشیدن بهار است ناگزیر از سفر به دامان زیبا و معطر طبیعت خواهد شد؛ طبیعتی که قریب به 6 ماه خزان و سردی را پشت سر نهاده و بار دیگر انگار لباس عروس بر تن کرده و تن خود را به خوشبوترین عطرهای دنیا معطر کرده است!
2. علیرغم این همه زیبایی و نشاط اما باید باور کنیم طبیعت و زیستبوم ما این روزها حال و هوای مساعدی ندارد و سالهاست که دود آتش ندانمکاریهای برخي از ما چشمش را آزرده و تیشههای مداوم ما بر ریشههایش میرود تا تمام زیباییش را ریشه کن کرده و به مسلخ مرگ بکشاند.
همه ما جزو همین تیشهزنندگان به ریشه محیط زیست هستیم؛ من، تو و همه آنهایی که این نوشتار را میبینند و نمیبینند. تفاوت ما فقط در نوع تیشهای است که به ریشههای نحیف و رنجور این بیمار بینوا میزنیم؛ یکی با ریختن زباله، دیگری با ایجاد آلودگی صوتی، و کسی دیگر با انداختن تهمانده نیمه روشن سیگاری که به اندک زمانی با هم دستی نسیم بهاری، آتشفشانی را خواهد ساخت که تمام زیبایی و چشم نوازی طبیعت را به پودری سیاه و بیخاصیت تبدیل خواهد کرد ...
کمترین وظیفهي ما در قبال طبیعت این است که بر تن درختانش زخم نزنیم، چشمهسارانش را با مواد آلاینده نیالاییم، به حیواناتش آزار نرسانیم و با ریختن زبالهها عطر دلانگیز شکوفهها و گلهایش را به تعفن نکشانیم.
اینها همه وظیفه ما و برگرفته از آداب مهمانی ماست و هیچ مهمانی را سزاوار نیست که نمک میزبان بخورد و نمکدانش بشکند!
3. اصل پنجاه قانون اساسی ایران حفاظت از محیط زیست را وظیفه همه شهروندان ایرانی دانسته و بر آن تاکید کرده است.
مقام معظم رهبری نیز در فرمایشاتی که به مناسبت هفته درختکاری در روزهای پایانی اسفندماه سال 93 داشتند، با صراحتی بینظیر از حوزه محیط زیست دفاع کرده و خواهان برخورد قاطع با تمام آنهایی شدند که به انحاء مختلف در تخریب محیط زیست و طبیعت میکوشند. نقطه عطف فرمایشات ایشان آنجا بود که فرمودند «حتا به بهانه ساخت حوزه علمیه هم نمیتوان محیط زیست را تخریب کرد». چنین پیام واضح و قاطعی از سوی شخصی که خود جزو صاحب نظران مذهبی است راه را بر هر گونه شک و شبهه و بهانه گیری درجهت تخریب طبیعت خواهد بست.
نکته شایان ذکر دیگر، قرارگیری خانم معصومه ابتکار در منصب ریاست سازمان محیط زیست کشور است؛ از ایشان که پیش از این نیز سابقه ریاست بر این سازمان استراتژیک و گسترده را دارد انتظار میرود در طول تصدی این سمت با همکاری صدا و سیما و سایر رسانهها مطالب و برنامههای آموزشی پرمحتوا و مخاطبپسند با محوریت تبیین جایگاه انکار ناپذیر محیط زیست در جهان امروز تهیه و منتشر کرده و همچنین با همراهی مجلس شورای اسلامی برای تصویب قوانین سختگیرانه و بازدارنده جهت برخورد با متخلفان حوزه محیط زیست تلاش کند.
4. با وجود تمام مواردی که در بالا ذکر شد، اگر ما مردم خواهان حفاظت و پاسداری از طبیعت کم نظیر کشور خود نباشیم ره به جایی نخواهیم برد زیرا هم ویرانگر اصلی و هم نگهبان اصلی محیط زیست خود ما هستیم؛ وقتی میلیونها ایرانی با تلاشی خستگیناپذیر به سوزاندن مراتع و درختان، بریدن درختان چند صدساله و قاچاق چوب، چرای بیرویه دام، شکار و قاچاق گونههای جانوری ارزشمند و درحال انقراض، ریختن زبالههای مختلف و آلوده کردن طبیعت و اقداماتی از این دست مشغولاند، از سازمانهای فشل دولتی و نیروهای کم تعداد این سازمانها نمیتوان انتظار معجزه داشت.
س بهتر است خود ما آستین همت بالا زده و با در پیش گرفتن رفتاری متمدنانه متناسب با اقتضایات زندگی در قرن 21 نسبت به احیاء و پاسداری از طبیعت کمنظیرمان تلاش کنیم؛ تلاشی که نیازمند صرف انرژی، وقت و هزینه خاصی نیست و تنها کافی است که این بار در سفرمان به دامان طبیعت کارهای مخربی که چند نمونه از آنها در این نوشتار ذکر شد را انجام ندهیم. به همین سادگی!
5. سیزدهمین روز از فصل دلانگیز بهار در تقویم ایرانیان "روز طبیعت" نامگذاری شده است. این روز که در میان عامه مردم به "سیزده به در" معروف شده، روزی است که تقریباً تمام مردم ایران برای جشن و تفریح خانه و کاشانه خود را رها کرده و به دامان طبیعت پناه میبرند و هر کس به فراخور علاقه و توانی که دارد از مواهب طبیعت شاد و سرزنده این روزها بهره گرفته و به شادمانی میپردازد؛ طبیعتی که جوان شده و با سخاوتی جوانمردانه آغوش خود را به روی تمام مردم میگشاید و هر آنچه در توان دارد برای پذیرایی و میزبانی بیکم و کاست از این مهمانان عمدتاً ناسپاس و نامهربان عرضه میکند.
6. اگر میخواهیم جزو مهمانان ناسپاس نباشیم و به طبیعتی که این چنین سخاوتمندانه میزبانی ما را بر عهده گرفته یاری برسانیم بهتر است زبالههای خود را درون یک کیسه قرار داده و پس از اتمام تفریحمان آنها را با خود حمل کرده و به داخل سطلهای زباله تعبیه شده در معابر شهری بریزیم. حتا اگر میتوانیم - که قطعا میتوانیم - به اندازه توانمان زبالههایی که توسط دیگر هم نوعان ما در طبیعت رها شده را جمعآوری نموده و به سطلهای مخصوص زباله انتقال دهیم.
این بار سعی کنیم ظروف غذاخوری خود را در چشمهها و دریاچههای زلال و بکر نشوییم تا پسماند ناشی از پودرهای شوینده وارد این محیطها نشود زیرا که این چشمهساران و دریاچهها محل زندگی هزاران موجود ریز و درشتی است که اکثراً از دید ما پنهان هستند.
زغال مورد نیاز خود را از فروشگاههای سطح شهر تهیه کرده و برای افروختن آتش شاخ و برگ سبز درختان را قطع نکنیم زیرا آنها هم مانند من و شما زندهاند و نفس میکشند و شایسته نیست اعضای لطیف و زیبای آنها را برای لذتی زودگذر قطع کرده و بر آتش نهیم.
تمایلات مخرب و ویرانگری نظیر میل به شکار حیوانات را ترک کرده و حق حیات را برای تمام موجودات زنده اعم از گیاهان و حیوانات قایل شده و این تصور غلط که ما مالک همه چیز هستیم و هر چه در طبیعت وجود دارد برای لذت و سرخوشی ما آفریده شده را کنار بگذاریم.
بپذیریم که ما چند ساعت یا نهایتاً چند روز مهمان طبیعت هستیم و این آخرین باری نیست که میخواهیم از این نعمت بیبدیل خداوندی بهره ببریم. پس برای لذات بعدی خودمان هم که شده نباید در تخریب آن بکوشیم بلکه باید تمام قد و با همه توش و توان در جهت سالم و پاکیزه نگاه داشتن آن تلاش کنیم.
7. امیدوارم که "سیزده به در" امسال به تمام هممیهنانمان در جایجای ایران عزیز خوش بگذرد و از امسال با همت و تلاش همه ما این روز نه فقط روز طبیعت بلکه روز دوستی و پیوند واقعی انسان و طبیعت نام بگیرد و همه ما در پایان تفریحاتمان در این روز همانند مهمانی قدرشناس با انجام چند عمل ساده اما بسیار مؤثر مراتب قدردانی خود از این میزبانی بینظیر را ابراز بداریم.
ارسال: حمزه رامين / پلدختر