از تمثیل‌های مردمان غرب و جنوب غربی کشورمان ایران است. این تمثیل با اصطلاح آنگاه کاربرد پیدا می‌کند که شخص یا اشخاصی قید رفتارها و هنجارهای اجتماعی را زده باشند به ویژه اگر این افراد در میان اجتماعی ناشناس و ناشناخته باشند.

روابط و هنجارهای مردمان این دیار بر اساس روش‌های سنتی است، این روش‌ها به ظاهر به زنان و مردان به لحاظ اخلاقی یک سری حرمت داده است. هرگاه کسی دانسته یا ندانسته حرمت خود را بشکند و دست به کاری بزند که خلاف اخلاقیات باشد، گویند:

 - دِرَه بی هُمالی،   کی وِ کیَ یه .... /دره بدون هُمال و رقیبی است کی به کیه!

- یعنی در غریبستان است و کسی او را نمی‌شناسد بنابراین اِبا و اکراهی در کار او نیست.

- هُمال= در فرهنگ عامه این مردمان به معنی رقیب و هماورد است. که هرگونه لغزشی از جانب یک رقیب به نوعی به نفع دیگری تمام خواهد شد. همالی= چشم و هم چشمی است.

-یک روایت:

 مردی به همراه پسر خود با قافله‌ای همسفر شد. چون از شهری به شهری دیگر رسیدند پسر در جمع حاضرین ضرطه‌ای^* زد! اما همراهان به روی خود نیاوردند و اغماض کردند تا باز روزی دیگر همین کار را تکرار کرد، کسی از آشنایان پدر او را خطاب کرد که این چه حرکتی است از پسرت سر میزند؟

 

 

 

 

^{*) ضرطه} باد صداداری که از مقعد خارج می‌شود.

¹)روایت کننده: محمد قاسم عسگری عالم